Haqqinda.az

İslam qadına elə bir hüquq və üstünlüklər vermişdir ki, bunları ona heç vaxt heç bir ictimai və konstitusyon quruluş verməmişdir. Bu məsələ ayrı-ayrı deyil, bütöv bir şəkildə müqayisə yolu ilə öyrənildikdə aydın olur. Qadının hüquq və məsuliyyəti kişinin qanunlarına bərabər, ancaq bunlar mütləq eyni deyil. Bu fərq aydındır, çünki kişi və qadın eyni deyil, ancaq bərabər yaranıblar.

Bərabərlik və oxşarlıq arasındakı bu fərq birinci dərəcəli əhəmiyyətə malikdir. Bərabərlik arzu olunandır, ədalətlidir, oxşarlıq isə yox. İnsanlar eyni yaranmayıblar, ancaq onlar bərabər yaranıblar. Bu fərqi başa düşərək, qadının kişidən alçaqda durmasını təsəvvür etmək olmaz. Qadının hüquqları, kişinin hüququqlarına bənzəmədiyindən onun kişidən az əhəmiyyət kəsb etməsini təsdiqləməyə əsas yoxdur.
İslamın qadına eyni yox, ancaq bərabər hüquq verməsi faktı göstərir ki, İslam ona lazımi diqqət yetirir, onu tanıyır və həmçinin onun şəxsiyyətinin müstəqilliyini təsdiqləyir. İslamın qadının mövqeyinə olan münasibətində aşağıdakıları göstərmək olar.
1. İslam qəbul edir ki, insan nəslinin ardıcıllığının təmin edilməsi prosesində qadın və kişinin hüquqları bərabərdir.
2. Şəxsi və ictimai məsuliyyət daşımaqda və öz əməllərinə görə mükafatlandırılmaqda qadın kişiyə bərabərdir.
3. Qadın təhsil və bilik almaqda kişiyə bərabərdir. İslam müsəlmanlara bilik almağı məsləhət görəndə kişi və qadına fərq qoymur.
4. Qadın kişi kimi öz fikrini azad ifadə etmək hüququna malikdir. Onun fikir ifadə etməsi nəzərə alınır və ancaq qadın cinsinə məxsusu olduğu üçün bu fikrə etinasızlıq göstərilmir. Bundan əlavə elə hallar olurdu ki, müsəlman qadınları dövlət əhəmiyyətli qanunvericilik məsələlərində də öz fikirlərini bildirirdilər. Xəlifələr qadınların sağlam məsləhətlərini qəbul edirdilər. Belə hallar Ömər İbn Xəttabın xəlifəliyi dövründə olmuşdur.
5. İslamda qadının həyatı, onun mülkiyyəti, onun namusu kişinin namusu kimi müqəddəsdir. Əgər o, hansı bir cinayət edərsə, onun cəzası kişinin cəzasından nə azdır, nə də çoxdur. Əgər ona bir ziyan vurularsa o kişinin belə vəziyyətə düşdükdə aldığı qədər müvafiq ödəniş alır.
6. Qadını müstəqil insan, insanın varlığı üçün vacib qəbul etməkdən əlavə, İslam əmlakın bir hissəsinə varislik hüququ vermişdir. İslama qədər bu varislikdən məhrum olaraq qadın kişinin əmlakı sayılırdı. Əsas etibarilə, həm kişi və həm də qadın öz ölmüş qohumlarının əmlakına bərabər hüquqlu varisdirlər. Ancaq onların alacağı payın miqdarı müxtəlifdir. Bəzi hallarda kişi əmlakın iki hissəsini, qadın isə ancaq bir hissəsini alır. Bu o demək deyil ki, kişiyə, qadına nisbətən üstünlük verilir. Kişinin bu halda çox alması səbəbləri aşağıdakı kimi təsnif edilə bilər!
Birincisi, kişi öz arvadı, ailəsi və hər bir ehtiyacı olan qohumları qarşısında tam kömək göstərməkdə məsuliyyət daşıyan bir şəxsdir. Bütün maliyyə xərcləri onun üzərinə düşür.
İkincisi, kişidən fərqli olaraq qadın xırda xərclərdən başqa heç bir şeyə maliyyə məsuliyyəti daşımır. O, maliyyə cəhətdən qorunur və təmin olunur.
Üçüncüsü, əgər qadın kişidən az qazanırsa, o əldə etməyə can atdığı çalışdığı şeylərdən həqiqətdə məhrum edilmir. Varisilikdə əldə edilmiş əmlak onun qazancı və istəyinin nəticəsi deyil. Bu əlavə üstəlik gəlirdir.
Beləliklə, maliyyə məsuliyyəti daşıyan varis (kişi) İslama görə ədalətli olaraq heç bir maliyyə məsuliyyəti olmayan varisdən (qadın) çox pay alır.
7. Qadın kişiyə məxsusu olmayan müəyyən üstünlüklərə malikdir. O, bəzi dini xidmətlərdən azaddır (məsələn, aybaşı və doğuş zamanı namaz və orucdan).
O, cümə günləri mütləq məscidə getməkdən azaddır. O, bütün maliyyə vəzifələrindən azaddır. Ana kimi, Allah qarşısında o, daha çox tanınır və yüksək tutulur. «Biz insanı ata-anasına yaxşılıq etməyə (valideynə yaxşı baxmağı, onlarla gözəl davranmağı) tövsiyə etdik. Anası onu (bətnində) çox zəif bir halda daşımışdı. Uşağın süddən kəsilməsi isə iki il ərzində olur. (Biz insana buyurduq:) «Mənə və ata-anaya şükr et! Axır dönüş Mənədir!». Əgər ata-anan bilmədiyin bir şeyi Mənə şərik qoşmağına cəhd göstərsələr, (bu işdə) onlara itaət etmə. Dünya işlərində onlarla gözəl keçin (onlara itaət et). Tövbə edib Mənə tərəf dönənlərin (islamı qəbul edənlərin) yolunu tut. Sonra (qiyamət günü) Mənim hüzuruma qayıdacaqsınız. Mən də (Dünyada) nə etdiklərinizi (bir-bir) sizə xəbər verəcəm!» (Loğman, 14-15).
«Biz insana ata-anasına yaxşılıq etməyi tövsiyə etdik. Çünki, anası onu (9 ay bətnində) zəhmətlə gəzdirmiş, əziyyətlə doğmuşdur. Onun (ana bətnində) daşınma və süddən kəsilmə müddəti 30 aydır. Nəhayət (insan) kamillik həddinə yetişib 40 yaşa çatdıqda belə deyər: «Pərvərdigara! Mənə və ata-anama əta etdiyin nemətə şükr etmək və Sənə xoş gedəcək yaxşı əməl etmək üçün ilham ver, nəslimi əməli saleh et. Mən sənə tövbə etdim və şübhəsiz ki, mən müsəlmanlardanam!». (əl-Əhqaf, 15).
8. Qadının namaz zamanı kişidən arxada dayanması heç zaman onun kişidən alçaqda dayanmasına ifadə etmir. Bu namazın qaydasıdır. Əhəmiyyətliliyi xarakterizə etmir. Kişi sıralarında hökümət başçısı kasıbla çiyin-çiyinə dayanır. Cəmiyyətdə yüksək vəzifə tutan kişilər, məsciddə aşağı təbəqədən olan başqa kişilərlə yan-yana dayanır. Namaz zamanı sıraların yerləşməsi elə təyin edilir ki, bütün ibadət edənlərə öz fikirlərini cəmləşdirməyə imkan yaransın. Namaza müxtəlif hərəkətlər, ayaq üstə dayanmaq, əyilmək, üzü üstə düşmək və s. daxildir. Odur ki, əgər kişilər qadınlarla bir sırada ibadət edirlərsə, bu ibadətə mane olar və diqqəti yayındırar.
Müsəlman ibadətlərinin təbiəti və təyinatı ilə azacıq anlayışı olan hər bir kəs mömin sıralarının belə təşkilində asanlıqla müdrikliyi anlaya bilər.
Anaların gələcək nəsillərin tərbiyə edilməsində rolu əvəzedilməzdir. Analar Allah və cəmiyyət qarşısında uşaqların tərbiyəsi sahəsində böyük məsuliyyət daşıyırlar. Allah-Təala Qurani-Kərimdə buyurmuşdur: «Ey iman gətirənlən! Özünüzü və ailənizi oddan qoruyun....» (Təhrim, 6).
uşaqların islami qayda-qanunlarına uyğun tərbiyəsini lazımi səviyyədə yerinə yetirmək üçün analar özlərini bütün ibadətlərdə və həyat tərzində şəriəti əsas götürməlidirlər. uşaqların tərbiyəsində aşağıdakılara xüsusi diqqət yetirilməlidir:
1) Uşaqlara «Lə iləhə illəllah və Muhəmmədən Rəsulullah» şəhadət kəlməsini öyrətmək və uşaq böyüdükcə bu şəhadətin mənasını ona izah etmək.
2) Uşağa Allahın yeganə Xaliq - Yaradan olmasını, ibadətlərin yalnız vahid Allaha aid olmasını öyrətmək.
3) Uşaqlara yeddi yaşa çatdıqda namaza biganə münasibət bəslədikdə hətta onları cəzalandırmaq və yataqlarını ayırmaq lazımdır.
4) Allaha çoxlu dua etməyi, cənnət arzulamağı, yalan danışmamağı, ata-anaya hörməti öyrətmək lazımdır.
5) Qız uşaqlarını kiçik yaşlardan hicaba və İslami libasa vərdiş etdirməli, qısa paltara icazə verilməməlidir.
6) Uşaqlara bir iş gördükdə məsələn, bir əşyanı bir nəfərə verdikdə və ya ondan aldıqda, yemək yedikdə və içdikdə sağ əldən istifadə etməyi öyrətmək lazımdır.
7) Hər hansı bir işə başladıqda uşağı, məsələn, yemək yedikdə «Bismilləh» kəliməsini deməyi öyrədin.