Haqqinda.az

Azerbaycan erazisinin elverishli tebii-coshrafi muhiti hele qedimden insanlarin burada mesken salmasina sherait yaratmishdir.

Antik muellifler Herodot (e.e. V esr), Polibi (e.e. teqr. 200 - e.e. teqr.120), Strabon (e.e. 64/63 - eramizin 23/24), Klavdi Ptolemey (teqr. 90 - teqr. 160) ve b. oz eserlerinde Azerbaycanin coshrafi movqeyi, serhedleri, çaylari, yashayish menteqeleri, burada meskunlashmish tayfalar, Xezer denizi, onun heç bir denizle elaqesi olmamasi ve s. haqqinda melumtalar vermishler. Daha sonralar ereb coshrafiyashunaslari ve seyyahlarindan ibn Xordadbeh (teqr. 820/826 - teqr. 912-913), Ebu-ishaq istexri (teqr. 820-934), Azerbaycan alimi Mehemmed Naxçivani (XIII esrin sonu - XIV esrin 2-ci yarisi), iran alimi Reshideddin Fezlullah (1247-1318) ve b. eserlerinde Azerbaycanin iqtisadiyyati, inzibati bolgusu, dash ve çaylari, sheherleri, onlarin arasindaki mesafeler, ticaret yollari ve s. haqqinda yazmishlar. Alban (Qafqaz) tarixçisi Musa Kalankatli (VII - VIII esrler) "Alban tarixi" eserinde Albaniyani shohretli, tebieti zengin ve ehalisi çox olan olke kimi tesvir etmish, orada çoxlu mehsuldar torpaqlarin, gozel bashlarin ve yashil çollerin olmasini gostermishdir. Venesiyali F.Mauronun dunya xeritesinde (1459), Elsherifin (1601), alman alimi ve seyyahi A.Olearinin (1647) xeritelerinde, hemçinin I Pyotrun tapshirishi ile (1720) tertib olunmush ve 1723-cu ilde neshr edilmish "Serqi Zaqafqaziya ve Xezer denizi" xeritesinde Azerbaycanin yashayish menteqeleri, golleri, çaylari ve s. gosterilmishdir.

Azerbaycan coshrafiyashunasi Ebdurreshid Bakuvi Azerbaycanin iqlimi, Bakinin tebieti ve burada neft çixarilmasi, Haci Zeynalabdin Sirvani ve Abbasqulu asha Bakixanov Azerbaycanin coshrafiyasi haqqinda fikir soylesmishler. Azerbaycan erazisinin oyrenilmesinde hemçinin V.Abix, i.Fiqurovski, A.Zaxarov ve bashqalarinin xidmeti olmushdur. Azerbaycan Respublikasinin erazisinin kompleks tedqiqine ise Sovet hakimiyyeti illerinde bashlanmish, muxtelif miqyasli xeriteler tertib edilmish, samballi coshrafi atlaslar yaradilmishdir. Respublika erazisinin herterefli oyrenilmesinde Azerbaycan Milli EA-nin rolu boyukdur.