Haqqinda.az

Yanlış fikir, qayğı pozğunluğunun işarəsi ola bilər
Səhv fikir olaraq istifadə etdiyimiz söz əslində qayğıdır. Uşağının hər atdığı adım/addımı nəzarət etmə, davamlı onun başına pis bir şey gələcəkmiş kimi davranma, tutum və davranışlarımızdan bunu bildirmə, zehinə davamlı fəlakət görünüşlərinin gəlməsi, anada bir qayğı pozuqluğunun olduğuna işarə edə bilər.

Yanlış fikirli analar, tez-tez qayğılarını ələ verən bu növ cümlələr qurar:
1- Aman diqqət et.
2- Düşərsən.
3- Canın yanar.

Bu cümlələri quran ana, uşağına bu mesajı verər: "Həyat təhlükəli, etibarda deyilsən və hər an başına bir şey gələ bilər."

Uşaqlar, analarını model alır
Hər uşaq valideynləri üçün qiymətlidir. Uşaq fərdiləşib öz qərarlarını özü sahəyə qədər, valideynlərinin məsuliyyəti altındadır. Uşağın anadan ayrı bir fərd olmağa başlama müddəti, 3 yaşından etibarən başlar.

Bu yaşlarda ictimailəşməyə başlayan uşaq, valideynlərindən və ətrafından həyatın necə olduğuna dair fikri əldə etməyə başlar. Özünə rol model seçə bilər. Bu rol modeli seçərkən ətrafı müşahidə edər.

Yanlış fikirli analar ilə sağlam düşünə bilən analar arasındakı düşüncə fərqlilikləri
Yanlış fikirli analar, uşağın başına gələ biləcək təhlükənin reallaşma ehtimallarını təhrif edər. Məsələn; sağlam bir ana da uşağının məktəbdə oynayarkən düşmə ehtimalını düşünüb, narahat ola bilər. Ancaq sağlam düşünə bilən bir ana, bunun inkişaf mərhələsində təbii bir müddət olduğunu düşünüb özünü rahatlaşdıra bilər. Yanlış fikirli ana isə, öz zehinində uşağın məktəbə getməsi ilə uşağın başına zərər gəlməsini uyğunlaşdıra bilər. Uşaq hər məktəbə getdiyində uşağını öz əlləriylə təhlükəyə göndərmişcəsinə acı çəkər, həddindən artıq bir məsuliyyət duyğusu yaşar ya da məktəbə uşaqla birlikdə gedər, məktəbdə gözləyər, müəllimlərini tez-tez xəbərdar edər. Bu səbəbdən, uşağını da narahat oldurar.

Yanlış fikirli anaların zehinləri fəlakət görünüşləri ilə məşğuldur. Bunun səbəbi, həyatda sahib olduğu digər rolları bir kənara buraxıb, yalnız ana roluna fokuslanmaq ola bilər. Bu anaların diqqətləri həmişə uşaq üzərindədir. "Yeməyini yeddimi?", "Dərsini etdinmi?", "Tapşırıqlarını etdimi?", "Gözəl yatdımı?", "Kifayət qədər sağlammı?" kimi düşüncələr bir müddət sonra uşaq küçəyə çıxacağı zaman "Ya avtomobil vuraras?" düşüncəsinə çevrilə bilər.

Yanlış fikirli analar özlərini necə rahatlaşdıra bilər
Yanlış fikirli analar qayğı yüklü düşüncə və görünüşlər ilə başa çıxmaq üçün, alternativ olaraq bir düşüncə ya da görünüş çıxara bilər və ona adabta ola bilər. Məsələn bu analar; "Uşağım dəfələrlə küçədə oynadı amma başına bir şey gəlmədi.", "Ona küçədə oynayarkən diqqət etməsi lazım olan şeyləri öyrətdim, özünü qoruya bilər.", "Küçədə oynaması onun inkişafı üçün əhəmiyyətli.", "Sakit olmalıyam." deyərkən ağıllarına da uşaqlarının küçədə xoşbəxt olaraq oynadığı bir görünüşü yerləşdirə bilər. Burada anaların edə biləcəyi bir başqa şey də, axsatdıqları digər rolları xatırlamaları və diqqətlərini başqa istiqamətə çəkmə sınaqları etmələridir. Məsələn; bu mənada idman fəaliyyətinə ya da ictimai məsuliyyət proyektlərinə yönəlmək, özünə vaxt ayırmaq doğru ola bilər.

Valideynlərin səhvli davranışları
Narahat, səhv fikirli və həddindən artıq qoruyucu gözləyici ana ataların uşaqlarında tək yata bilməmə problemi də olduqca çoxdur. Burada ana, uşağa asılı bir rəftar sərgiləməkdə və uşaq, ananın bu davranışını eyni şəkildə model almaqdadır. Xüsusilə kiçikliyindən etibarən çox tənəffüs yolu infeksiyası keçirən, allergiyası olan və ya başqa bir sağlamlıq problemi olan uşaqların anaları tərəfindən sıxlıqla yanlarından ayrılmadıqları, bu davranışın yaxşı niyyətlə də olsa ana uşaq arasındakı asılılığı gücləndirdiyi, uşağın fərdiləşməsini və güvən duyğusu inkişafını mənfi təsir etdiyi bilinməkdədir. Ayrıca bu uşaqlarda körpələr eviyə və məktəbə başlamaqda sıxlıqla çətinlik də yaşana bilməkdə, ciddi ayrılma qayğısı və anksiyetesi yaşaya bildikləri görülməkdədir.

Ana - ataların etdikləri bir başqa davranış səhvi
Valideynlərin bir başqa səhvi də uşaqların qorxularını fərqində olmadan tətikləməkdir. Məsələn; "Yatmazsansa pis adamlar gəlir səni alar, yeməyini yeməzsənsə zəifləyər ölərsən." kimi ifadələr qətiliklə istifadə edilməməlidir.

Bir başqa səhvli valideynlər davranışını da, sıxlıqla boşanmış və ya işləyən ana - atalar sərgiləməkdədir. Hər iki vəziyyətdə də valideynlər uşaqlarına kifayət qədər zaman və diqqət göstərmədiklərini və ya birlikdə keyfiyyətli vaxt keçirə bilmədiklərini düşünərək, bir növ günahkarlıq duyğusuyla uşaqlarını yanlarında yatırtmaqda və bu şəkildə fərqində olmadan uşağın fərdiləşməsini maneə törətməkdədir.