Haqqinda.az

Bu gün Torpaq çərşənbəsidir. Bu çərşənbə xalq arasında "Yer çərşənbəsi", "İlaxır çərşənbə" və ya "Torpaq çərşənbəsi" adlanır. İnama görə, Torpaq çərşənbəsi yetişəndə torpaq artıq əkinə hazır olur. Yəni ona toxum səpilə bilər. Əfsanəyə görə, adamların ərzaq qıtlığından əziyyət çəkdikləri bu gündə Su, Od və Yel Torpaq xatunun yeraltı məbədinə qonaq gəlir, burada yatmış Torpağı oyadırlar.

İlaxır çərşənbə ölkəmizdə böyük təntənə ilə qeyd olunur. Tonqal qalamaq, od üstündən tullanmaq, qulaq falına çıxmaq, papaq atmaq bu çərşənbənin tərkib hissələridir. Evlərdə qadınlar yemək qazanları asır, plov dəmləyir və bir çox xörəklər bişirirlər. Bunların müxtəlifliyi süfrənin daha da cəzbedici olmasına səbəb olur. Nişanlı qızlara hədiyyələr gəlir, təzə gəlinlər qırmızı geyinirlər. Axır çərşənbə günü bütün küsülülər barışmalıdır. Eyni zamanda bu gecə evlərdə nəhs söz danışmaq olmaz. Qədim xalq adətlərinə görə, Novruz çərşənbələrində evdən bərəkət sayılan nemətlər - duz, od, çörək, su vermək olmaz. Bu çərşənbəni hər kəs öz evində süfrə arxasında qeyd etməlidir. Süfrədə kiçik də olsa şirniyyatlardan, çərəz və meyvələrdən ibarət xonça, ailə üzvlərinin sayına görə şamlar olmalıdır. İlin bərəkətli olması üçün süfrədə səməninin olması mütləqdir.




Axır çərşənbəyə aid bəzi el adətləri:

Axır çərşənbədə çimərlər.

Axır çərşənbədə evdən pul verməzlər.

Axır çərşənbədə qonşuya ələk verməzlər.

Axır çərşənbə günü borc un verməzlər.


Axır çərşənbə günü şamı yarımçıq söndürməzlər.

Axır çərşənbə günü ailə üzvlərinin sayına görə şam yandırırlar.

Axır çərşənbə günü evdən od, kibrit, neft verməzlər.

Axır çərşənbə günü evdən ağartı verməzlər.


Axır çərşənbə günü zahı üstünə getməzlər.

Axır çərşənbə günü evdən çörək verməzlər.

Axır çərşənbə gecəsi tez yatmazlar.

Axır çərşənbə gecəsi evdə qazan asarlar.

Axır çərşənbə gecəsi vəfat etmiş yaxın adamları yada salarlar.


Çərşənbə falları: İlaxır çərşənbənin subay qızlar üçün ən həyəcanlı hissəsi çərşənbə fallarıdır. Belə ki,subay qızlar əvvəlcədən hazırlanmış duzlu kökə yeyib yatırlar, su içmirlər. Gecə yuxuda (susuzluqdan) su görünür: içməyə kimsə su verir. Guya, həmin su verən adam yuxu görənin qismətidir.

Qonshulardan birinin qapısına yaxınlaşıb sakitcə pusurlar. Bu zaman eşidilən ilk sözü və ya bir neçə sözü yozub, bəxt haqqında müəyyən fikirlər söyləyirlər.
Yatmağa gedəndə yeddi ulduz sayırlar. Ulduzları sayandan sonra bir kəlmə də olsa, danışmaq olmaz. Bu halda öz qismətini yuxuda görürsən.

Ana uşaqlarının başından tük qırır və axar suya atır. Bir qab həmin yerdən su götürür və uşaqlarının üstünə çiləyirsən. Guya ki, bu su təmizlik, sağlamlıq, paklıq gətirir. Həmin ili uşaqlar xəstələnmir.

Axır çərşənbədə və ya bayramda 1 qaba su tökülür və şam götürüb yandırılır. Şamı suya tərəf əyirsən və neçə yaşın varsa o qədər damcıladırsan suya. Alınacaq hərflə nişanlının adı başlamalıdı.

Axır çərşənbədə niyyət tutub, gözləyirlər. Kim qapını açıb içəri girsə, onun birinci sözünü niyyətə görə yozurlar.

Axır çərşənbədə qaba 1 yumurta, 1 qırmızı, 1 qara karandaş qoyulur. Səhər baxdıqda yumurtanın üzərində qırmızı cızıqlar olsa xöşbəxtlik, qara cızıqlar olsa bədbəxtliklə qarşılaşmaq deməkdir.

Axır çərşənbədə cavan qızlar bir qaba su tökürlər. Saçlarından tel qoparıb, nişan üzüyünü saça taxırlar. Niyyət tutub, üzüyü suyun üstündən keçirirlər. Üzük fırlanmağa başlayır və qabın divarına dəyir. Üzük neçə dəfə dəyirsə, sayırsan, demək, o yaşda gəlin köçəcəksən.