Haqqinda.az

Peyğəmbərlərin sonuncusu və ilahi elçilərin əfəndisi Abdulmutalib oğulu Abdullah oğulu Məhəmməd (s.ə.ə), Fil İlinin rebiyülevvel ayının on yeddinci günündə dünyaya gəldi. Daha əvvəl atasını itirən Peyğəmbərimizə Sa'doğulları qəbiləsindən bir qadın süd anası oldu. Dörd və ya beş yaşına girdiyində anasına geri verildi. Altı yaşındaykən anası vəfat etdi. Bunun üzərinə baxımını tək başına babası üstləndi. Lakin iki il sonra o da öldü. Babası ölmədən əvvəl baxımını müşfiq əmisi Əbu Talibə həvalə etdi. Evlənənə qədər də əmisinin yanında qaldı.

On iki yaşındaykən əmisi ilə birlikdə Şama bir səfər etdi. Yolda rahib Bahira ilə qarşılaşdı. Bahira onu tanıdı. Onu gözdən uzaq tutmaması barəsində Əbu Talibi xəbərdar etdi və onun əleyhində sui-qəsdlər qurmaq üçün Yəhudilərin fürsət gözlədiklərini ifadə etdi.

Peyğəmbərimiz (s.ə.ə) iyirmi yaşlarında Hılfu'l-Fuzul adı ilə bilinən bir qəbilələr arası uzlaşdırma şurasına qatıldı. Sonraları bu iştirakdan iftixarla danışmışdır. Xətti tərəfindənin mallarının dəyiş tokuşunu etmək üçün Şama getdi. Gəncliyinin parlaq dövründə iyirmi beş yaşındaykən Xətti tərəfindən ilə evləndi. Bundan əvvəl "doğru və etibarlı (əmin)" adam ləqəbləri ilə tanınmışdı. Hacerü'l-Esved'i yerinə qoymaqda anlaşılmazlığa düşən qəbilələr onun ərəbiliçiliyinə müraciət etdilər. O da tapdığı ustaca bir düsturla zidd düşən tərəfləri uzlaşdırdı.

Qırx yaşında peyğəmbər olaraq vəzifələndirildi. Uca Allah, onu peyğəmbərlərin sonuncusu, özündən əvvəl peyğəmbərlərin şəraitlərinin neshedicisi olaraq qarası və ağı ilə, Ərəbi və Ərəb olmayanı ilə bütün insanlığa göndərdi. Onun göndərildiyi dövrdə yer üzü xurafatlarla, akıldışı axmaqlıqlar ilə, bidətlər ilə, çirkinliklər ilə və bütə tapınıcılıq tətbiqləri ilə dolmuş idi.

Uca Allah onu, yalnız özünə qulluq etməyi əmr edici olaraq, nə fayda və nə zərər verə bilən, düşünməyən, eşitməyən, nə özünə və nə başqasına istiqamətli bir bəlanı və zülmü geri çevirə bilməyən bütlərə və heykəllərə tapınmağı ortadan qaldırıcı olaraq, ərdəmlilik dərəcəsinə yüksəlmiş əxlaq nümunələrinin tamamlayıcısı olaraq, gözəl sifətlərin təşviqçisi olaraq, hər cür yaxşının əmr edicisi və hər cür pisin qadağan edicisi olaraq göndərdi.

Peyğəmbərliklə vəzifələndirilər vəzifələndirilməz dərhal işə qoyuldu. Vəzifəsinin şüurunda olaraq bütün dünyanın qarşısında dayanıb hər kəsi tək, yaradıcı, ruzi verici, hər hadisəyə və inkişafa malik, faydanı və zərəri əlində tutan, suverenlikdə ortağı olmayan və heç bir tayı tapılmayan Allaha iman etməyə çağırdı. Qabaqcıl möminlərdən ibarət yaranan bağlılar və dəstəkçilər toplamaya giriş idi.

Çağırış vəzifəsinə başlamasının üzərindən üç və ya beş il keçdikdən sonra uca Allah ona, yaxın qohumlarını xəbərdar etməsini əmr etdi. Arxasından elçilik vəzifəsini elan edərək İslamı sevənlərin, möminlər safına qatılması yolunda açıq çağırış etməklə əmr edildi.

O andan etibarən Qüreyş qəbiləsi Peyğəmbərimizin (s.ə.ə) önünə müxtəlif maneə çıxarmağa, çağırışın yayılmasını önləməyə, beləcə Allah yolunun önünü kəsməyə başladı. Buna qarşılıq Peyğəmbərimiz (s.ə.ə), çağırışı üçün Məkkə xaricində yeni bir pəncərə açmağa yönəldi. Bu məqsədlə Habeşistana Müsəlmanlardan ibarət yaranan bir neçə heyət göndərdi. Çünki bu ölkənin hökmdarı daha əvvəl ölkəsinə gələn Əbu Talib oğulu Cəfər başçılığındakı bəzi Müsəlmanları yaxşı qarşılamış və onlar da oraya yerləşmişlər idi. Necə ki Cəfər, Hicri yeddinci ilə qədər bu ölkədən ayrılmamışdı.

Qüreyşlilər, Habeşistan hökmdarını Müsəlmanlara qarşı qışqırdan səylərinin müvəffəqiyyətli olmadığını görüncə, yeni bir plan tətbiqə başladılar. Bu plan Müsəlmanlara iqtisadi, ictimai və siyasi embarqo və əhatə etmə söykəmək oldu. Bu embarqo üç il davam etdi. Qüreyşlilər bu embarqonun Peyğəmbərimizi (s.ə.ə), Əbu Talibi və Haşimi qəbiləsinin digər mənsublarını düzə gətirməsindən ümid qəticə əhatə etməyi qaldırdılar. Ancaq embarqo nəşr/təzyiqindən zəfərlə çıxan Peyğəmbərimiz (s.ə.ə) və qəbiləsi, peyğəmbərliyin onuncu ilində Əbu Talib ilə Xətti tərəfindənin vəfatıyla sarsıldılar. Bu iki hadisənin Peyğəmbərimiz (s.ə.ə) üzərindəki təsiri ağır oldu. Çünki eyni il içində ən güclü iki dəstəkləyicisini itirmişdi.

Bəzi tarixçilər "İsra" və "Mirac" hadisəsinin reallaşmasını bu kədərli vəziyyətlə əlaqələndirirlər. Bu görüşə görə, bu dövrdə hüznün və psixoloji basqının doruğunda yaşayan Peyğəmbərimiz (s.ə.ə) eyni zamanda Qüreyşlilərin bütün ağırlıqları ilə ilahi çağırışın önünə tikildiklərini, yolunu kəsdiklərini görürdü. Beləcə uca Allah, bu ağır havanı dağıtmaq üçün mirac əsnasında ona göstərdiyi böyük möcüzələrlə önünə gələcəyin üfüqlərini açdı. Həqiqətən mirac möcüzəsinin Peyğəmbərimiz və möminlər üzərindəki şövq oyandırıcı təsiri çox böyük oldu.

Peyğəmbərimiz (s.ə.ə) yeni bir hərəkət mərkəzi tapa bilmək ümidi ilə Taifə köç etdi. Lakin Məkkəyə qonşu olan və bu şəhərin atmosferinin təsiri altında qalan bu diyardan yeni bir açılam əldə edə bilmədi. Bunun üzərinə Məkkəyə dönərək daha əvvəl qonşuluğunu seçdiyi Mutum b. Adiyyin yaxınına yerləşdi. Peyğəmbərimiz (s.ə.ə), ilahi risaləti yaymaq üçün həcc mövsümlərində yeni bir hərəkət başlatdı. Həcc vəzifəsini yerinə yetirmək və Ukaz Bazarında ticarət etmək üçün Beytu'l-Haram'a gələn qəbilələrə özünü tanıtmağa başladı. Mədinə xalqı ilə görüşdükdən sonra uca Allah önünə müvəffəqiyyət və kömək qapıları açdı. Beləcə Allaha çağırışı davamlılıq qazanaraq İslam Mədinədə yayılmağa başladı. Sonunda Qüreyşlilərin özünə istiqamətli tələsindən Allah tərəfindən xəbərdar edilməsi üzərinə Mədinəyə hicrət etməyə qərar verdi. Çünki Qüreyş qəbiləsi bütün qolları ilə onu öldürüb özündən son olaraq xilas olma mövzusunda razılaşmışlar idi. Bunun üzərinə bir gecə Hz. Əliyə (ə.s) öz yatağında yatmasını əmr etdikdən sonra özü bütün qorunma tədbirlərini alərək Mədinəyə doğru yola çıxdı və özü üçün tam bir qarşılama hazırlığı etmiş olan bu şəhərin xalqı ilə görüşdü. Rebiyülevvel ayının başlarında Kubaya çatdı. Peyğəmbərimizin (s.ə.ə) bu hicrəti onun əmri ilə İslam tarixinin başlanğıcı oldu.

Peyğəmbərimiz Mədinədə ilk İslam dövlətini qurdu. Hicrətdən sonrakı ilk il ərzində bu dövlətin təməllərini atdı. İşə bütləri qırmaqla və Məscid-i Nəbəvinin inşası ilə başladı. Bu məscidi hərəkəti, çağırışı və hökuməti üçün mərkəz olaraq hazırladı. Arxasından mühacirlər ilə ensar arasında birə-bir qardaşlıq əlaqələri qurdu. Beləcə yeni dövlətin üzərinə oturacağı möhkəm bir xalq döşəməsi meydana gətirməyi məqsəd hesab etdi. Bir tərəfdən də qəbilələr arasındakı əlaqələri təşkil edən bir növ müdiriyyət hazırlayaraq bunu qəbilələrə çatdırdı. Bu vaxt Yəhudi oymaqları ilə bir razılaşma imzaladı. Bu müdiriyyət ilə bu razılaşma, ilk rəhbərlik nizamının və İslam dövlətinin ümumi xəttlərini ehtiva edirdi.

Gənc İslam dövləti və İslam çağırışı Qüreyşlilərin sərt və çirkin müqaviməti ilə qarşılaşdı. Bu qəbilə, İslam dəvəti ilə bu yeni dövləti ortadan qaldırmağa qəti qərar vermişdi. Bu məqsədlə Müsəlmanlara art arda döyüşlər açdılar. Peyğəmbərimiz (s.ə.ə) və Müsəlmanlar da bu döyüş cəhdləri qarşısında özlərini müdafiə etmək məcburiyyətində qaldılar.

Beləcə bu gənc dövləti müdafiə etmə illəri başladı. Peyğəmbərimiz bu dövrü Hicrətin yeddinci ayında əmisi Hz. Həzmə əmrində səfərə çıxardığı bir silsiləyə ilə başlatdı. O ilin sonuna qədər üç silsiləyə daha hazırlayıb səfərə çıxardı. Bu il içində Bəqərə Surəsinin bir çox ayəti endi. Bu ayətlərdə, bir tərəfdən yeni dövlət ilə ümmətlə əlaqədar ölümsüz bəzi hökmlər təyin olunarkən, kənar yandan münafiqlərin və Yəhudilərin Peyğəmbərimizə və yeni cihanşümul dövlətinə qarşı hazırladıqları sui-qəsdlər və qurduqları tələlər ifşa edilirdi.

Qüreyşlilər Peyğəmbərimiz ilə yeni dövlətini Mədinə xaricindən, Yəhudilər isə Mədinə içindən hədəf almışlar idi. Peyğəmbərimiz hər ikisinin hərəkətini möhkəm müşahidə altına aldı. Hicrətin ikinci ilində iki silsiləyə səfəri ilə səkkiz döyüş reallaşdı. Bu döyüşlərin biri ramazan ayında edilən böyük Bedir Döyüşü oldu. Yenə bu il içində ramazan ayı orucu fərz qılındı və İslam dövləti ilə Müsəlman ümmətin müstəqilliyinə yeni bir ölçü qazandıran qiblə dəyişikliyi reallaşdı.

Hicrətin ikinci ili bir tərəfdən bir çox əsgəri və kənar yandan siyasi və ictimai həyatla əlaqədar ilahi əmrlərin enişinə səhnə oldu. Qüreyşlilər ilə Yəhudilər ağır döyüş uduzmalarına uğradıldılar. Mədinəni ilk yurd əldə etmiş Yəhudi qəbiləsi olan Məni Kaynukanın, Peyğəmbərimizlə etmiş olduqları müqaviləni pozduqları səbəbi ilə, böyük Bedir zəfərindən sonra Mədinədən sürgün edilməsi reallaşdı.

Hicrəti izləyən üç il boyunca Qüreyşlilərin İslama və Müsəlmanlara istiqamətli Mədinə xaricindən gələn əsgəri hücumları ilə Yəhudi qəbilələrin Peyğəmbərimizlə imzaladıqları razılaşmaları pozma cəhdləri davam etdi. Bu üç il ərzində reallaşan Uhud, Mənin-Nazir, Əhzab, Məni Kureyza və Beni'l-Mustalik döyüşləri, saydığımız bu beş döyüş Peyğəmbərimizə və Müsəlmanlara çox ağır gəlmiş, çətinlik vermişdi.

Hicrətin beşinci ilində Müsəlmanlar müvəffəqiyyətli bir imtahandan sonra, müşriklər ittifaqı ilə Yəhudilərin ortaq bir sui-qəsdini geri püskürtdülər. Beləcə uca Allah Qüreyşlilərin Müsəlmanları düzə gətirməkdən ümidi kəsmələrindən sonra böyük fəthin zəminini hazırlamış oldu. Peyğəmbərimiz Hudeybiye Barışından sonra ətrafdakı qəbilələr ilə razılaşıb onları yanına çəkməyə giriş idi. Məqsədi şirk və inkarçılıq gücləri qarşısında, Müsəlmanlar ilə bu qəbilələrdən ibarət yaranan birləşmiş bir güc meydana gətirmək idi. Bütün bunların sonunda, uca Allah, Hicrətin səkkizinci ilində Məkkəni fəth etməsini təmin etdi və beləcə bu fəth sayəsində, Qüreyş qəbiləsinin elebaşlarını onun İslam dövlətinə və mübarək siyasətinə boyun əydirdikdən sonra, şirk mərkəzlərini Ərəb Yarımadasından təmizlik etməsinə köməkçi oldu.

Bunun arxasından gələn Hicri doqquzuncu il axın axın Allahın dininə girməyə başlayan qəbilələrin nümayəndələrinin qarşılanıb yola salıldığı bir il oldu.

Hicrətin onuncu ili Vida Həccinin edildiyi və Peyğəmbərimizin (s.ə.ə) cihanşümul dövlətini və digər ümmətlərə şahid olan ümmətini inkişaf etdirmə yolunda ümməti arasında keçirdiyi son il oldu.

Lider Peyğəmbərimiz İslam dövlətinin təməllərini gücləndirdikdən sonra Hicri on birinci ilin səfər ayının iyirmi səkkizinci günü vəfat etdi. Peyğəmbərimiz bu təməllərin gücləndirilməsini, yerini al/götürəcək olan və addımlarını izləyəcək olan günahsız imamlar liderliyini təyin edərək reallaşdırdı. Bu günahsız liderlik Əbu Talib oğulu Əlinin (ə.s) şəxsində təmsil ediləcəkdi. O kamil insan ki Peyğəmbərimiz, onu doğulduğu gündən etibarən öz kərəmli əlləri ilə böyüdüb öyrətdi və həyatı boyunca onu gözəl şəkildə güddü. İmam Əli (ə.s) də, İslamın bütün dəyərlərini düşüncəsində, davranışlarında və əxlaqında konkretləşdirdi. Peyğəmbərimizin (s.ə.ə) əmrlərinə və qadağanlarına uymada ən yüksək nümunəsini meydana gətirdi. O bu xüsusiyyəti ilə böyük vəlayət, nəbəvi qəyyumluq və ilahi xəlifəlik payesine layiq idi. Çünki İslami missiyanın, ilahi inqilabın və nəbəvi dövlətin, onun quruluşundakı dərinliklərinin varlığı, Peyğəmbərimizin uca Allahın əmri ilə həyat səhnəsindən çəkildikdən sonra onu Peyğəmbərimizə ilk vəkili olmağa namizəd etmişdi.

Nəhayət uca Peyğəmbərimiz, içində olduğu şərtlərin çətinliyinə baxmayaraq İmam Əlini Müsəlmanlara hidayət rəhbəri və lider təyin edərək, missiyasını eşitdirməyi tamamladıqdan sonra Rəbbinin çağırışının gərəyinə peyk. Peyğəmbərimiz beləcə Allaha itaatkarlığın və O’nun əmrlərinə uymanın ən üstün nümunəsi oldu. Çünki Allahın əmrini ən gözəl şəkildə Müsəlmanlara çatdırdı və Vida Həccini ən təəccüblü şərhlərlə nöqtələdi.