Haqqinda.az

Tarixi
Rus işğalından sonra 1837-1924-cü illərdə Aleksandropol, 1924-1990-cı illərdə Leninakan, 1990-cı ildən isə Kumayri adlandırılır. Qərbi Azərbaycanda İrəvandan sonra ikinci böyük şəhərdir.

11 dekabr 1988-ci ildə Bakıdan Leninakana zəlzələ rayonuna köməyə uçan İl-76 təyyarəsi daşnak terrorçuları tərəfindən qəzaya uğradılır. 69 sərnişindən yalnız bir nəfər Babayev Fəxrəddin təsadüf nəticəsində sağ qalır. 68 nəfər azərbaycanlı sərnişin və 9 nəfər ekipaj üzvü bu terror aktının qurbanı olur. Qəzanın səbəbləri öyrənilmədən, heç bir ekspertiza aparılmadan təyyarənin qara qutusu məhv edilir. Bu terror aktı qəza hadisəsi kimi cəmiyyətə sırınır. Təsadüfən sağ qalmış Fəxrəddin Babayev İrəvan xəstəxanasına aparılsa da, «ermənilər arasında yaralı türkə yer yoxdu» deyən daşnak xislətli erməni həkimləri onu müalicə etməkdən boyun qaçırırlar.

Tiflisdə nəşr edilmiş "Qafqaz təqvimləri"ndə yayımlanmış məlumatlara əsasən:

Düzənlikdə, Arpaçayın sahilində yerləşən Aleksandropol şəhəri dağlarla əhatə olunmuşdur. 7 oktyabr 1837-ci ildə Tiflisə gəlmiş Rusiya imperatoru I Nikolayın əmri ilə Gümrüdə qala tikilmiş, əlahəzrət imperatorun 31 oktyabr 1837-ci il tarixli əmri ilə isə yenicə (oktyabr, 1837-ci il) tikilmiş qalanın və Gümrü şəhərinin adı dəyişdirilərək əlahəzrət imperatorun arvadı, imperatritsa Aleksandra Fyodrovnanın (alm. Friederike Luise Charlotte Wilhelmine von Preußen ) şərəfinə Aleksandropol adlandırılmışdı. 1840-cı ildə Gürcüstan — İmeretiya quberniyası təşkil edildi və məntəqə bu quberniya tərkibində rəsmən qəza şəhəri statusu aldı. 1849-cu ildə İrəvan quberniyasının təşkili ilə onun tərkibinə verildi. Hazırda əsas əhalisi 1830-cu ildə Türkiyədən (Ərzurumdan) bura köçürülmüş emənilərdən ibarətdir. 1842-ci ildə həyata keçirilmiş kameral siyahıyaalmaya əsasən şəhərdə hər iki cinsdən toplam 11.282 nəfər daimi əhali yaşayırdı. Əhalini 10.696 nəfərini ermənilər, 410 nəfərini müsəlmanlar, 165 nəfərini yunanlar, 11 nəfərini isə ruslar təşkil edirdi. 1854-cü ilə olan məlumata əsasən Aleksandropol şəhərində 11.358 nəfər (5.751 nəfəri kişilər, 5.607 nəfəri qadınlar) əhali yaşayırdı, onlardan: 10.945 nəfərini (5.539 nəfəri kişilər, 5.406 nəfəri qadınlar) xristianlar, 413 nəfərini (212 nəfəri kişilər, 201 nəfəri qadınlar) isə şiə müsəlmanlar təşkil edirdi.