Haqqinda.az

Bir neçə məsələ

1-Namaz yalnız düzgün dəstəmazla qəbul olunur. Buna görə də düzgün dəstəmaz almalı və bilmədiklərimizi soruşub öyrənməliyik.

2-Istər namaz vaxtından qabaq, istərsə də sonra «qürbətən iləllah» niyyəti ilə dəstəmaz almaq olar.

3-Dəstəmazlı olan halda onun batil olub-olmaması haqda şəkk etsən, onun batil olmadığını qəbul etməlisən və bu halda dəstəmazlı sayılırsan.

4-Dəstəmazlı olmadıqda isə, dəstəmaz alıb-almamağın barədə şəkk etsən, dəstəmazsız olduğunu qəbul etməli və yenidən dəstəmaz almalısan.

Qüsl və təyəmmümdə şəkk edən şəxsin də hökmü belədir.

Namaz dinin ən mühüm əməllərindəndir ki, əgər Allah-Taalanın dərgahında qəbul olsa, sair ibadətlər də qəbul olar; yox əgər qəbul olunmazsa sair əməllər də qəbul olunmaz. Necə ki, insan gündə beş dəfə çayda çimsə, bədəni çirkdən təmizləndiyi kimi beşlik təşkil edən namazlar da insanı günahlardan təmizləyir. Daha yaxşı olar ki, insan namazı vaxtın əvvəlində qılsın. Hər kəs namazı alçaq və yüngül saysa, namaz qılmayanlar kimidir. Peyğəmbəri Əkrəm (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) buyurub: “Namaza əhəmiyyət verməyən və onu yüngül sayan kəs axirət əzabına layiqdir.”

Günlərin birində Həzrəti Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) məsciddə idi. Bir kişi məscidə daxil olub namaza başladı, amma rüku və səcdəni layiqinsə yerinə yetirmədi. Həzrət buyurdu: “Əgər bu kişi, namazı belə olan halda dünyadan getsə, mənim dinimdə dünyadan getməyib.” Deməli, insan gərək namazı əlüstü və tə’cili halda qılmasın. Namaz halında Allahı yad etsin, xüzu və xüşu və vüqarlı olsun. Xatırlasın ki, kiminlə danışır. Özünü Allahın böyüklüyü və əzəməti qarşısında çox zəlil və əhəmiyyətsiz görsün. Əgər insan namaz vaxtı bu məsələlərə tam diqqət yetirsə, özündən xəbərsiz olar. Necə ki, namaz halında oxu Əli (əleyhis-salam)-ın mübarək ayağından çıxartdılar və O Həzrət bunu hiss etmədi.

Həmçinin, namaz qılan şəxs tövbə və istiğfar etməli, namazın Allah dərgahında qəbul olmasının qarşısını alan günahları (həsəd, təkəbbür, qeybət, haram mal yemək, məstedici şeylər içmək, xums-zəkat verməmək, ümumiyyətlə hər günahı) tərk etsin. Həmçinin, daha yaxşı olar ki, namazın savabını azaldan işləri də görməsin. Məsələn, yuxulu halda, sidiyin qabağını zorla saxladığı halda namaza dayanmasın, namazda göylərə tərəf baxmasın. Həmçinin namazın savabını artıran əməlləri yerinə yetirsin: əqiq üzük taxsın, pak-pakizə paltarlar geysin, başını darayıb, dişlərini yusun, özünü ətirləsin.

***

Kişi və qadın üçün müstəhəbdir ki, gündəlik namazlardan əvvəl azan və iqamə desinlər. Amma Fitir və Qurban bayramı namazlarından qabaq müstəhəbdir ki, üç dəfə “əs-səlat”, sair vacib namazlarda isə üç dəfə “əs-səlat” rəca niyyəti ilə deyilsin. Müstəhəbdir ki, uşağın dünyaya gəldiyi ilk gündə, yaxud göbəyi düşməzdən əvvəl sağ qulağına azanı, sol qulağına isə iqaməni desinlər.

Azan

“Allahu əkbər” 4 dəfə

“Əşhədu ən la ilahə illəllah” 2 dəfə

“Əşhədu ənnə Muhəmmədən Rəsulullah” 2 dəfə

“Əşhədu ənnə Əmirəl-mu’mininə Əliyyən vəliyyullah” 2dəfə

(Bu zikr azanın tərkib hissəsi deyildir və savab qəsdi ilə deyilir.)

“Həyyə ələssəlat” 2 dəfə

“Həyyə ələlfəlah” 2 dəfə

“Həyyə əla xəyril əməl” 2 dəfə

“Allahu əkbər” 2 dəfə

“La ilahə illəllah” 2 dəfə

İqamə

“Allahu əkbər” 2 dəfə

“Əşhədu ən la ilahə illəllah” 2 dəfə

“Əşhədu ənnə Muhəmmədən Rəsulullah” 2 dəfə

“Əşhədu ənnə Əmirəl-mu’mininə Əliyyən vəliyyullah” 2dəfə

(Bu zikr azanın tərkib hissəsi deyildir və savab qəsdi ilə deyilir.)

“Həyyə ələssəlat” 2 dəfə

“Həyyə ələlfəlah” 2 dəfə

“Həyyə əla xəyril əməl” 2 dəfə

“Qəd qamətissəlat” 2 dəfə

“Allahu əkbər” 2 dəfə

“La ilahə illəllah” 1 dəfə

Necə namaz qilmaliyiq

Namaz iki növ əməldən təşkil olunmuşdur:

1)Hərəkət və vəziyyətlər;

2)Tilavətlər.

Hərəkət və vəziyyətlər aşağıdakılardan ibarətdir:

1-Düz və aram dayanmaq;

2-Rüku᾽; (əyilmək);

3-Səcdə; (alını yerə və ya möhürə qoymaq);

4-Təşəhhüd və salam demək üçün əyləşmək;

Tilavətlər (oxunuşlar) isə aşağıdakılardır:

1-Allahu əkbər;

2-Fatihə və surə;

3-Rüku᾽ və səcdələrin zikri;

4-Allah və Onun Rəsuluna şəhadət vermək, sonra Allahdan həzrət Peyğəmbər (s) və onun Əhli-beyti üçün bərəkət və rəhmət diləmək və daha sonra salam demək. Bununla da namaz sona yetir.

Bizə vacib olan gündəlik namazlar aşağıdakılardan ibarətdir:

1-Sübh namazı Iki rəkət;

2-Zöhr namazı Dörd rəkət;

3-Əsr namazı Dörd rəkət;

4-Məğrib namazı Üç rəkət;

5-Işa namazı Dörd rəkət.

Namazın hər bir rəkəti qiyam (ayaq üstə durmaq), qiraət (oxunuş), rüku və səcdələrdən təşkil olunmuşdur.

Hər iki rəkətdən sonra bir təşəhhüd və hər namazın sonunda isə bir təşəhhüd və bir salam oxunmalıdır.

Cümə günlərində qılınan Cümə namazı Zöhr namazını əvəz edir və iki rəkət qılınır.

Iki rəkətdən ibarət olan Sübh namazının qılanma qaydasını öyrəndikdə, başqa vacib namazların qılınma qaydasını da öyrənmək sənin üçün asanlaşacaqdır.

Namazın vacibatı

Namazın vacib əməlləri 11-dir:

1-Niyyət,

2-Təkbirətul-ehram, (yə’ni namazın əvvəlində “Allahu əkbər” demək),

3-Qiyam (yə’ni ayaq üstə durmaq),

4-Qiraət,

5-Rüku,

6-Səcdə,

7-Zikr,

8-Təşəhhüd,

9-Salam,

10-Tərtib,

11-Muvalat (yə’ni namazın hissələrini dalbadal, fasiləsiz demək).

Niyyət

Insan namazın əvvəlindən axırına qədər nə etdiyini bilməli və onu Allah-Taalanın əmrini yerinə yetirmək niyyəti ilə qılmalıdır.

Təkbirətul-ehram

Namaz “Allahu Əkbər” deməklə başlayır və buna təkbirətul-ehram deyilir. Çünki, bu təkbiri deməklə namazdan qabaq halal olan bir çox işlər (yemək, içmək, gülmək, ağlamaq və s.) namaz qılana haram olur. Təkbirətül-ehramı, habelə namaz əsnasındakı sair təkbirləri deyəndə əlləri qulaqların müqabilinə qədər qaldırmaq müstəhəbdir.

Qiyam

Qiyam–yə’ni ayaq üstə durmaq. Namaz qılan təkbirətül-ehramı və qiraəti qiyam halında, bədənin aram olduğu halda yerinə yetirməlidir.

“Həmd” surəsi

“Bismillahir-rəhmanir-rəhim”

“Əlhəmdu lillahi Rəbbil-aləmin”

“Ər-rəhmanir-rəhim”

“Maliki yovmiddin”

“Iyyakə nə’budu və iyyakə nəstəin”

“Ihdinəs-siratəl müstəqim”

“Siratəl-ləzinə ən’əmtə ələyhim”

“Ğəyril-məğzubi ələyhim vələzzallin”

“Tovhid” surəsi

“Bismillahir-rəhmanir-rəhim”

“Qul huvəllahu əhəd”

“Allahus-səməd”

“Ləm yəlid və ləm yuləd”

“Və ləm yəkun ləhu kufuvən əhəd”

Təsbihati-ərbəə

Namazın üçüncü və dördüncü rəkətlərində, ya təkcə Həmd, ya da üç dəfə təsbihati-ərbəə. deyilməlidir Bir dəfə də deyilsə kifayətdir.

“Subhanəllahi vəlhəmdu lillahi və la ilahə illəllahu vəllahu əkbər.”

Kişilər və oğlanlar sübh, məğrib, işa namazının 1-ci və 2-ci rəkətində Həmdi və Surəni ucadan oxumalıdırlar. Qadınlar və qızlar naməhrəm şəxslər səslərini eşitməzsə, ucadan qıla bilərlər. Amma əgər naməhrəm onların səsini eşitsə, ehtiyat-vacibə görə ahəstə qılmalıdırlar.

*Namazın üçüncü və dördüncü rəkətlərində Həmd, yaxud təsbihati-ərbəə alçaqdan, ahəstə oxunmalıdır.

* Zöhr və əsr namazının 1-ci və 2-ci rəkətində də Həmd və Surə ahəstdə oxunmalıdır.

Əgər insan namazı ucadan qılmalı olduğu yerdə qəsdən alçaqdan və ya alçaqdan qılmalı olduğu yerdə qəsdən ucadan qılsa namazı batildir.

Rüku

Namaz qılan hər rəkətdə qiraətdən sonra o qədər əyilməlidir ki, əllərini dizinə qoya bilsin. Bu əmələ “ruku” deyilir. Rukuda zikr demək vacibdir. Rukunun zikri deyildiyi vaxt, bədən aram olmalıdır.

Əgər rüku həddinə qədər əyilməzdən və bədən aram olmazdan qabaq rükunun zikrini desə, namazı batildir.

Əgər vacibi zikr qurtarmazdan əvvəl qəsdən başını rükudan qaldırsa, namazı batildir.

Rukunun zikri:

Üç dəfə “Subhanəllah” və ya

Bir dəfə “Subhanə Rəbbiyəl-əzimi və bi həmdih”

Səcdə

“Səcdə” o əməldir ki, alın, əllərin içi, dizlərin gözü və iki ayağın baş barmağının usu yerə qoyulsun. Səcdə halında zikr demək vacibdir.

Səcdənin zikri:

Üç dəfə “Subhanəllah” və ya

Bir dəfə “Subhanə Rəbbiyəl-ə’la və bi həmdih”.

Səcdənin zikri deyilən vaxt bədən aram olmalıdır.

Namaz qılan şəxs səcdədə alnını yerə, yaxud yerdən göyərib geyilib, yeyilən olmayan şeylərə (çubuq, ağas yarpağı və s.) qoymalıdır.

Səcdə üçün hər şeydən yaxşı Həzrət Seyyiduş-Şühəda Imam Hüseyn (əleyis-salam)-ın türbətidir. Ondan sonra:

* adi torpaq;

* daş;

* bitgilər.

Təşəhhüd

Vacibi namazların ikinci və axırıncı rəkətində ikinci səcdədən sonra oturub bədənin aram olduğu halda təşəhhüd oxumalıdır. Yə’ni deməlidir:

“Əşhədu ən la ilahə illəllah, vəhdəhu la şərikə ləh, və əşhədu ənnə Muhəmmədən əbduhu və Rəsuluh. Allahummə səlli əla Muhəmmədin və Ali-Muhəmməd.”

Salam

Namazın axırıncı rəkətində təşəhhüddən sonra salamı deyib namazı qurtarmaq lazımdır.

“Əssəlamu ələykə əyyuhən-Nəbiyyu və rəhmətullahi və bərəkatuh”.

“Əssəlamu ələyna və əla ibadillahis-salihin”.

“Əssəlamu ələykum və rəhmətullahi və bərəkatuh”

Tərtib

Namaz gərək bu tərtiblə qılınsın:

Niyyət, təkbirətül-ehram, qiraət, rüku, səcdə və ikinci rəkətdə səcdələrdən sonra təşəhhüd və axırıncı rəkətdə təşəhhüddən sonra salam desin.

Muvalat

Muvalat–yə’ni namazın hissələrini bir-birinin ardınca yerinə yetirməli, aralarında fasilə salmamalıdır.

Namazin müstəhəb əməlləri

1.Namazdan qabaq azan-iqamə, xüsusilə iqamə demək çox bəyənilmiş əməllərdən biridir. Bu isə vacib namazlara aiddir və müstəhəb namazlarda azan və iqamə demək müstəhəb sayılmır.

2.Azan və iqaməni başqasından da dinləmək kifayətdir. Elə buna görə də camaat namazı üçün bir nəfər azan və iqamə deyə bilər.

Islam Peyğəmbəri Həzrət Məhəmmədin (səlləllahu ələyhi və alihi və səlləm) adını azan və iqamədə dilə gətirdikdə, Ona və Əhli-beytinə (ə) salavat göndərmək, həmçinin azan və iqamədə həzrət Əmirəl-mö᾽minin (ə)-ın vilayətinə şəhadət vermək müstəhəbdir.


Azan ilə iqamənin üç fərqi vardır:

1.Azanın əvvəlində deyilən təkbir dörd dəfə, iqamədə isə iki dəfədir;

2.Azanın sonunda deyilən «La ilahə illəllah» sözü iki dəfə, iqamədə isə bir dəfədir.

3-Iqamədə «həyyə əla xəyril əməl» sözündən sonra «Qəd qamətis-səlah» sözü əlavə olunur.

⁂Namazda yalnız namazın əvvəlində deyilən təkbirətül-ehram vacibdir. Rükudan qalxdıqda, səcdələrə getməzdən əvvəl və birinci səcdədən sonra, həmçinin ikinci səcdədən qabaq və sonra deyilən təkbirlər isə müstəhəbdir.

⁂Təkbir dedikdə əlləri qaldırmamaq olar. Amma təkbir deyərkən əlləri barmaqları bitişdirən halda qulaqların müqabilinədək qaldırmaq müstəhəbdir. Bu isə Allah-taala qarşısında təslim olmaq mə᾽nasındadır.

⁂Rüku və səcdələrdə çoxlu zikr demək; (məsələn, Subhanəllah zikrini beş və ya yeddi dəfə və ya daha artıq təkrar etmək, həmçinin rüku və səcdədə həzrət Peyğəmbər (s) və onun Əhli-beytinə (ə) salavat göndərmək müstəhəbdir.

⁂Təşəhhüddən qabaq «Əlhəmdulillah» və ya «Bismillahi və billah və əsmaul-husna lillah» sözlərini deyib daha sonra təşəhhüdü oxumaq, həmçinin təşəhhüddən sonra «Və təqəbbəl şəfaətəhu vərfə᾽ dərəcətəh» zikrini də demək müstəhəb sayılır.

⁂Namazın növbəti rəkətlərinə qalxdıqda «Bihəvlillahi və quvvətihi əqumu və əq᾽ud» zikrini demək müstəhəbdir.

⁂Namazın ikinci rəkətinin rükusundan qabaq qunut tutmaq (yə᾽ni dünya və axirət işləri üçün dua etmək) müstəhəbdir. Həmçinin qunutda öz hacətlərini və habelə haqqında dua etmək məsləhət olan şəxslər üçün dua etmək də caizdir. Qeyd etmək lazımdır ki, qunutu əlləri qaldırmadan da oxumaq olar, amma yaxşı olar ki, qunut oxuyan halda əlləri çənənin bərabərinə qədər açıq halda qaldıraq.

⁂Namazın rüku, səcdə və digər əsnasında dua edib Allahdan hacətlərini istəmək caizdir.

⁂Hər bir namaz öz vaxtında məsciddə qılınsa daha yaxşı olar, xüsusi ilə Sübh, Məğrib və Işa namazlarını camaatla birgə qılmaq müstəhəb sayılır.

⁂Namazda təmkinli olmaq müstəhəb, onu sür᾽ətlə qılmaq isə məkruhdur.

⁂Namazı düşüncə ilə qılıb Allahı yad etmək müstəhəbdir. Belə ki, namazda hər nə qədər özünü mülahizə etsən, fikrin başqa işlərə gedəcəkdir. Allah-taala Qur᾽ani-kərimdə buyurmuşdur:

«Qəd əfləhəl mu᾽minun. Əlləzinə hum fi səlatihim xaşiun»

«Həqiqətən mö᾽minlər nicat tapmışlar…!

O kəslər ki, namazlarında (hər şeyi unudaraq ruhən və cismən yalnız Allaha) müt᾽i olub (Ona) boyun əyərlər! (Allahın qarşısında kiçilərlər!)» (Mu᾽minun surəsi/1-2).

Namazı batil edən şeylər

Namaz qılan şəxs təkbirətül-ehramı deyərək namaza başlayandan qurtarana qədər bə’zi işlər ona haram olur. Əgər namaz halında onların birini etsə namazı batildir. O cümlədən:

1-Danışmaq, bilərəkdən, mə’nası olan iki hərf;

2-Gülmək, bilərəkdən, uca səslə;

3-Ağlamaq, dünya işləri üçün, uca səslə;

4-Üzü qiblədən başqa tərəfə döndərmək;

5-Yemək və içmək;

6-Namazın surətini (formasını) pozmaq;

7-Namazın rükünlərini azaltmaq və ya çoxaltmaq. Rükun olmayan yerlərdə əgər bilərəkdən edərsə batil, səhvən edərsə səhihdir.

8-Iki və üç rükətli namazlarda birinci və ikinci rükətlərdə şəkk edərsə;

9-Namazın şərtlərini aradan aparan şeylər;

10-Dəstəmazın aradan getməsi;

11-Əlini əlinin üstünə qoyma;

12-həmddən sonra “Amin” demək.

Namazda məkruh olan şeylərdən bə’zisi

1-Gözləri yummaq;

2-Əllərlə, barmaqlarla oynamaq;

3-Həmdi və ya Surəni oxuyanda və ya zikrləri deyən vaxtda başqasının sözünü eşitmək üçün səsi alçaltmaq;

4-Allah dərgahında xüzu və xüşunu aradan aparan hər hansı bir işlə məşğul olmaq;

5-Üzü azacıq sağa və ya sola döndərmək (çünki çox döndərmək namazı batil edir).

Namazin tərcüməsi

Təkbirətul-ehram:

“Allahu əkbər”

Allah hər şeydən böyükdür.

Həmd surəsi:

“Bismillahir-rəhmanir-rəhim”

Bağışlayan və mehriban Allahın adı ilə.

“Əlhəmdu lillahi Rəbbil-aləmin”

Həmd-səna və tə᾽rif aləmlərin Rəbbi olan Allah üçündür.

“Ər-rəhmanir-rəhim”

Rəhm edənlərin rəhm edənidir.

“Maliki yovmiddin”.

Qiyamət gününün sahibidir.

“Iyyakə nə’budu və iyyakə nəstəin”.

Ilahi! Yalnız Sənə ibadət edir və yalnız Səndən kömək diləyirik.

“Ihdinəs-siratəl müstəqim”

Bizi doğru yola hidayət et.

“Siratəl-ləzinə ən’əmtə ələyhim”

O kəslərin yoluna ki, onlara ne᾽mət vermisən,

“Ğəyril-məğzubi ələyhim vələzzallin”.

qəzəb etdiyin şəxslərin və azğınların yoluna yox.

İxlas surəsi:

“Bismillahir-rəhmanir-rəhim”

Bağışlayan və mehriban Allahın adı ilə.

“Qul huvəllahu əhəd”

De ki, odur yeganə Allah.

“Allahus-səməd”

(O) Allah ehtiyacsızdır.

“Ləm yəlid və ləm yuləd”

Doğmayıb, doğulmayıb

“Və ləm yəkun ləhu kufuvən əhəd”

Və ona tay olan bir kəs yoxdur.

Rükunun zikri:

“Subhanə Rəbbiyəl-əzimi və bihəmdi”

Mənim böyük Pərvərdigarımı hər eyb və nöqsandan pak və münəzzəh bilib Ona həmd-sitayiş edirəm.

Səcdənin zikri:

“Subhanə Rəbbiyəl-ə’la və bihəmdih”

Mənim hamıdan uca məqamlı Pərvərdigarımı hər eyb və nöqsandan pak və münəzzəh bilib Ona həmd-sitayiş edirəm.

Təsbihati-ərbəənin tərcüməsi

“Subhanəllahi vəlhəmdu lillahi və la ilahə illəllahu vəllahu əkbər”

Hər eyb və nöqsandan pak və münəzzəhdir Allah, həmd, tə’rif yalnız Allaha məxsusdur, Allahdan başqa heç bir mə’bud yoxdur. Allah hamıdan böyükdür.

Təşəhhüd:

“Əşhədu ən la ilahə illəllah, vəhdəhu la şərikə ləh, və əşhədu ənnə Muhəmmədən əbduhu və Rəsuluh. Allahummə səlli əla Muhəmmədin və Ali-Muhəmməd.”

Allaha həmd-səna və tə᾽rif olsun. Şəhadət verirəm ki, Allahdan başqa ayrı bir mə᾽bud yoxdur və şəhadət verirəm ki, Məhəmməd Onun bəndəsi və elçisidir. Ey mənim Allahım! Məhəmməd və Onun ailəsinə öz rəhmətini göndər.

Salam:

“Əssəlamu ələykə əyyuhən-Nəbiyyu və rəhmətullahi və bərəkatuh”

Ey Peyğəmbər! Sənə salam, Allahın rəhmət və bərəkəti olsun.

“Əssəlamu ələyna və əla ibadillahis-salihin”

Salam olsun bizə və Allahın saleh bəndələrinə.

“Əssəlamu ələykum və rəhmətullahi və bərəkatuh”

Sizə salam və Allahın rəhməti və bərəkəti olsun.