Haqqinda.az

Siqaret tərgitmə üsulları arasında məlumatlanma və hazırlıq müddəti əhəmiyyətlidir. Adamın siqaretin sağlamlığa mənfi təsirlərinin əhəmiyyətini qavraması, siqaret tərgitmə müddətinin çətin ola biləcəyinə özünü hazırlaması üçün lazımdır.
Bu müddətdə siqaret tərgitmə klinikalarından kömək istənərək, qarşılaşa biləcək problemlərlə həkim nəzarətində daha asan qurtulması təmin edilməlidir.
Siqaret asılılığının iki istiqaməti vardır: Fiziki asılılıq və psixoloji asılılıq. Fiziki asılılığı edən siqaretdəki nikotindir, bu səbəbə görə buna nikotin asılılığı da deyilə bilər. Psixoloji asılılığa meyl isə adamdan adama dəyişir. Depressiyaya meylli, həyacanlı, özünə etibarsız və problemlərdən qaçan kəslər psixoloji asılılığa daha meyllidirlər.
Bəzi siqaret narkomanlarında nikotin asılılığı daha diqqətə çarpandır. Bunlar səhər qalxar qalxmaz yeməkdən əvvəl siqaret çəkən kəslərdir.
Siqareti tərgitdikdən sonrakı ilk 3 gün ən çətin dövrdür. Nikotindən məhrumluq əlamətləri olan narahatlıq, həyacan, konsentrasiya çətinliyi, depressiya və böyük bir siqaret çəkmə arzusu bu dövrdə ortaya çıxa bilər. Bu vəziyyətlərin keçici olduğunu və 3-4 həftə içində azalaraq ortadan qalxacağını bilmək əhəmiyyətlidir. Bu dövrdə aktiv olmaq, çayxanadan uzaq dayanmaq, siqareti ağla gətirəcək mühitlərdə olmamaq, saqqız çeynəmək, çərəz yemək bu dövrü asan sovuşdurmağa köməkçi olar.
Son vaxtlarda istifadə edilən nikotin zolaqlqrı və nikotin saqqızları da qanda nikotin səviyyəsini yüksəldərək nikotin məhrumluğuna bağlı əlamətləri azalda bilər. Ancaq bu zolaq və saqqızların səhv istifadəsi çox təhlükəli ola bilər. Bu səbəb görə həkim məsləhətindən istifadə edin.
Bəziləri üçün siqareti azaldaraq tərgitməq daha asan bir üsul ola bilər. Bu vəziyyətdə nikotin məhrumluğunun yan təsirləri daha azdır, ancaq təkrar köhnə səviyyədə siqaret çəkməyə başlanması daha çox rast gəlinir.
Bəzi siqaret narkomanlarında da psixoloji asılılıq daha diqqətə çarpandır. Bu kəslərə psixoloq və ya psixiatr nəzarətində davranış müalicəsindən fayda təmin edib siqareti tərgidə bilər və ya antidepresan dərmanlardan kömək alına bilər. Xüsusilə Bupropion tərkiblı anti depresan dərman, siqaret asılılığından xilas olmağa kömək etmədə olduqca müvəffəqiyyətli olmaqdadır. Bu cür dərmanlar həkim nəzarətində istifadə edilməlidir.
Tərgitmə yolları
Siqareti niyə tərgitmənız lazım olduğunu özünüzə ifadə edin- ətrafınızdakı insanların sağlamlığı üçün, pulunuzu qorumaq üçün.
Siqareti tərgitməq üzrə bir tarix qərarlaşdırın.
Siqareti arzulama və yenidən başlama həvəsiylə necə başa çıxa biləcəyinizə dair bir plan tərtib edin. Arzu təxminən üç dəqiqə davam edər. Bu ehtiras keçənə qədər musiqi dinləmək, kitab oxumaq ya da gəzintiyə çıxmaq kimi zehininizi məşğul edəcək işlər faydalı olardı.
Küsəyənlik, ruhi dəyişikliklər və şiddətli istək kimi yenidən başlama istəyinin əlamətləri yalnız ilk 3-4 həftə üçün söz mövzusudur. Bu müddət boyunca saqqız, həb, ağız ya da burun yoluyla alınan sprey istifadə edilərək yerinə yetirilən nikotin qurtulma müalicəsinə köməkçi ola bilər.
Əllərinizi nə ilə məşğul edə biləcəyinizə dair bir plan tərtib edin. Əgər əlinizdə siqaret olmadığını fərq etsəniz onun yerini təsbeh kimi fərqli bir şeylə doldurmağa çalışın.
Ailənizdən, dostlarınızdan və iş yoldaşlarınızdan kömək istəyin. Onlara siqareti tərgitməyə çalışdığınızı söyləyin beləcə davranışlarınızdakı fərqliliyi anlayacaqlar və bu səbəblə də sizə siqaret təklif etməyəcəklər.
İstək oyandıran şeylərdən qaçın. Əgər xüsusilə siqaret çəkdiyiniz müəyyən bir zaman ya da yer varsa, səbrinizi artırana qədər ya da istəyinizin öhdəsindən gələ biləcək vəziyyətə çatana qədər bu zaman dövründən və bu məkanlardan uzaq durun.
Əgər axşam yeməyindən sonra siqaret çəkirsinizsə, məsələn qab-qacaqları yuyaraq ya da gəzintiyə çıxaraq diqqətinizi başqa istiqamətə yönəldin. Əgər bir çayxanada olduqca çox siqaret çəkirsinizsə bir müddətə yoldaşlarınızla fərqli yerlərdə görüşün.
Özünüzü tənqid edin! Lakin özünüzü siqaret çəkmədiyiniz üçün mükafatlandırmağı unutmayın.
Əgər müvəffəqiyyətli ola bilməsəniz təkrar təkrar yenidən başlayın. Bir çox insan bunu ilk sınaqda bacara bilməz, lakin sonunda hər kəs müvəffəqiyyətə çata bilər.
Tərgitdikdən Sonra Təkrar Başlamamaq Üçün Nələr Etməli?
Siqaret çəkənlər, siqareti tərgitdikdən sonra bir tək siqaret çəkmək üçün böyük həsrət çəkərlər. Ancaq bir növ narkotik maddə asılısı olduqlarını xatırlamaları və tək bir siqaretin belə geriyə çevril riski daşıdığını bilmələri lazımdır.
Xüsusilə ilk günlərdə siqaret çəkmə böhranından xilas olmaq üçün bəzi vərdişləri dəyişdirməkdə fayda vardır. Məsələn; çay və qəhvəylə birlikdə orqanizm çox siqaret istəyirsə, meyvə şirəsi ya da ot çayı içməyi sınaya bilərsiniz. Ayrıca siqaret çəkilən məkanlara bir müddət getməyin, daha az getməyə çalışın.

Bunları Unutmayın!…
Spirt, qəhvə və çay siqaret çəkmə istəyinizi artırırsa bunlardan maksimum ölçülərdə qaçın.
Təklif edilən siqareti rədd edin.
Hər gün daha gümrah və sağlam olduğunuzu düşünün.
Özünüzü mükafatlandırın.
Nə üçün tərgitməyi qərar verdiyinizi düşünün.
Siqaretə başlama səbəbinizi, buna gətirib çıxaran təsirləri tapın və bunun qarşısını almağın yollarını axtarın.
Siqaretə yalnız tərgitməyi düşünürsünüzsə belə, necə tərgidə biləcəyiniz mövzularında tövsiyələr almaq üçün bir həkimə müraciət edin.
Buraxdıqdan sonra nələr olar ?
20 dəqiqə: Qan təzyiqi və ürək döyüntüləri normala dönər. Əllər və ayaqlar qan dövranı normallaşdığı üçün istiləşməyə başlar.
8 saat: Qanda oksigen səviyyəsi normallaşar. İnfarkt riski düşməyə baslar.
24 saat: Karbonmonoksit bədəndən xaric olar. Ağ ciyərlərdəki bəlğəm və digər çöküntülər təmizlənməyə başlar.
48 saat: Nikotin bədəndə artıq müəyyən oluna bilməz. Dad və qoxu hiss etmə duyğusu daha yaxşı işlədiyini hiss edərsiniz
72 saat: Tənəffüs yolları boşaldığı üçün nəfəs almaq asanlaşar.
2-12 həftə:Qan dövranı bütün bədəndə düzələr. Ağ ciyərlərinizdəki bəlğəmi atmağa başlarsınız və öskürək, bəlğəm, təngənəfəslik və xırıltı azalmağa başlayar. Bədən enerjisi artar. Gəzmək asanlaşar.
3-9 ay: Öskürək, təngənəfəslik düzələr. Ağciyər funksiyası 5-10% nisbətində artar.
5 il: İnfarkt riski siqaret çəkənlərin riskinin yarısına enər.
10 il: Ağciyər xərçəngi riski siqaret çəkənlərin riskinin yarısına enər. İnfarkt riski heç siqaret çəkməmiş biri ilə bərabər olar. Bir neçə saat içində nikotin tamamilə sisteminizdən atılar.
Həkim Nəzarətində Necə Siqaret Tərgidilir:
Siqareti tərgitməq üçün müraciət edən kəslərə əvvəlcə anket forması doldurularaq siqaret asılılığının dərəcəsi təyin olunur və həkim tərəfindən müayinə edilir.
Bəzi laborator tədqiqatlar istənir (Ağciyər roentgen müayinəsi, Tənəffüs funksiya testi, EKG, Nəfəsdə karbonmonoksit səviyyəsi ölçümü, Tam qan müayinəsi, Aclıq qan şəkəri, ümumi xolesterin, HDL xolesterin, LDL xolesterin, VLDL xolesterin və Trigliserid səviyyələrinin ölçümü).
Siqareti tərgidəcək adam, siqaretin zərərləri və gətirib çıxardığı xəstəliklər mövzusunda məlumatlandırılır.
Ən uyğun tərgitmə üsulu ( Nikotin zolağı, nikotin saqqızı, antidepresan, davranış müalicəsi və.s.) və tərgitmə tarixi təyin olunur.
Siqaret çəkən tibb müəssəsinə çağırılır. Bu tibb müəssəsində siqareti tərgidən adamın proqrama uyğun gəlib-gəlmədiyinə nəzarət edilir və siqaret buraxdıqdan sonra qarşılaşa biləcəyi müxtəlif problemlərin (çəki artımı, depressiya, yuxusuzluq, qəbizlik və.s.) təhlil edilməsinə çalışılır.