Haqqinda.az

Hər ana - ata uşağının dinc, itaətli, söz dinləyən, dəcəllik etməyən uşaqlar olmasını istəyərlər. Özlərinə problem çıxartmasını istəməzlər. Bu təbii çox istənən amma reallaşması çox nadir olan bir vəziyyətdir.
Körpəlik və uşaqlıq dövrünü bu şəkildə sovuşduran uşaq sayı azdır. Uşaqların təbiətində dəcəllik etmək, yerində dayana bilməmək, ağlamaq v. b. şeylər vardır. Bunlar əsasında uşaq olmanın ümumi və ortaq xüsusiyyətləridir.
Təbii bu kimi vəziyyətlər ana - ataların çox xoşlandıqları vəziyyətlər deyil. Uşağı yetişdirmə və intizama etmə müddətində ana və atalar daha rahat olmaq istəyərlər. Uşağın özlərinə çətinlik çıxarmasını istəməzlər.
Zaman zaman bu müddətdə çətin vəziyyətə düşər və nə edə biləcəklərini bilməzlər. Bu vəziyyətdə bir çox ana və atanın ağılına hər vaxtki tətbiq olunan üsul gəlir. Bu üsul, cəza üsulu. Cəza üsulu keçmişdə hər vaxt vardı. Və gələcəkdə də olacaq. Burada əhəmiyyətli olan uşağa necə bir cəza verdiyiniz və bunu necə yönəltdiyinizdir.
Uşaqlar hər vaxt səhv edərlər və gələcəkdə də edəcəklər. Uşağın səhvlərini, dəcəlliklərini istənməyən şəkildə cəzalandırmanız sizə tərs reaksiya olaraq dönəcək. Uşağa cəza üsulu olaraq şiddət tətbiq etmək, onu təməl şeylərdən məhrum buraxmaq, onu xor görmək, küfr etmək heç müsbət bir üsul deyil.
Bir çox ana və ata sərt cəza üsullarının işə yaradığını sanarlar. Amma tam tərsi uşağın özlərinə və başqalarına qarşı mənfi bir rəftar inkişaf etdirmələrinə gətirib çıxararlar.
Burada əslində sualı bu şəkildə soruşmaq da əhəmiyyətlidir. Uşaqları pis davranışlar etməyə göndərən, istənməyən şeylər etməsinə gətirib çıxaran səbəblər nədir? Bu suallara uyğun cavablar verə bilsək, uşaqların cəza almasına gətirib çıxaran səbəbləri də ən başından aradan qaldırma imkanı tapmış olarıq.
Burada qarşımıza uşağın yetişdirilmə şəkli kimi bir cavab çıxır. Yəni uşağı necə yetişdirsəniz uşaq elə davranar. Məsələn bir uşaq niyə davamlı istəklərini ağlayaraq ifadə edər. Niyə oyun yoldaşlarıyla davamlı dalaşar? Niyədəcəlliklər edər, Niyə davamlı bir şeylərə zərər verər?
Bütün bu sualların cavabı yetişdirilmə və intizama edilmə müddətində gizlidir. Bu nöqtədə ana və ataların özlərini sorğulama vəziyyəti ortaya çıxar. Bu səbəbdən cəzadan əvvəl uşaqlarımızı yaxşı yetişdirməmiz çox əhəmiyyətlidir. Yəni uşaqlarımızı yaxşı yetişdirə bilmədiyimiz və yaxşı intizama edə bilmədiyimiz üçün mənfi davranışlar sərgiləyə bilməkdədirlər.
Bunlardan cəza üsulunun heç olmaması lazım olduğu nəticəsi çıxarılmamalıdır. Cəza da əlbəttə bir intizam vasitəsi ola bilər. Lakin burada söz mövzusu olan cəzanın üsulu və şəklidir. Cəza uşağın o davranışı zaman içində buraxmasını təmin etməyə dönük olmalıdır. Dostanə bir şəkildə uşağa yaxınlaşılmalıdır. Uşağa cəza versəniz belə o sizin özünü çox sevdiyinizi və hər vaxt sevəcəyinizi hiss edə bilməlidir. Uşağınıza bəzi şeyləri erkən zamanlardan etibarən öyrətməyə çalışın. Öz sərhədlərini ona təli edin. Yaxşı pisi, gözəli çirkini, edilməməsi lazım olanları bilsin.
Əsasında uşaqların çoxu bir səhv etdiklərində öz özlərinə kədərlənərlər. Peşmanlıq hissi inkişaf etdirərlər. Bu hissi yaşamaq belə onların üçün bir cəzadır əslində. Bir də onun üstünə biz uşağa qışqıraraq, pis söz söyləyərək, bəzi şeylərdən məhrum edərək onu ikinci dəfə cəzalandırırıq.
Görüldüyü kimi cəza üsulu əslində üzərində vasvasılıqla dayanılması lazım olan bir mövzu. Uşağı yetişdirmə və intizam müddətində gəlişi gözəl istifadə edilməməsi lazım olan bir üsul.