Haqqinda.az

Uruqvay müharibəsi — 1864-1865 ci ildə baş verən toqquşma Braziliya və Uruqvayın (Ağlar) partiyası arasında baş vermişdir.Braziliya ordusu 10 avqustda Uruqvay ərazisinı daxil olur və ölkənin icərilərinə doğru irəliləyir.1865-ci ilin fevral ayında münaqişə bitir.Braziliyalılar bu müharibəni Uruqvay müharibəsi (Guerra da Uruguai) Uruqvayda isə bu muharibəni Braziliya müdaxiləsi 1864 (İnvasión brasileno de 1864).Müdaxilə nəticəsində Prezident Antonio Aqirre hakimiyyətdən uzaqlaşdlrılır.Yerinə "Kolorados" partiyasının rəhbəri Venansio Flores gətirilir.Bu da öz növbəsində yeni müharibəyə (Paraqvay müharibəsi) səbəb olur.
Müharibədən əvvəlki vəziyyət
Uruqvayda iki partiya (Kolorados və Ağlar) arasında daima mübarizə gedir.Dövlətin səriştəsizliyi sayəsinddə bu iki partiya daima şəxsi düşmənçilik və ideoloji mübarizə gedir.Bunun nəticəsində qarşılıqlı toqquşmalara və kütləvi ölümlərə səbəb olurdu.Uzun illər davam edən Uruqvay Vətəndaş müharibəsi nəhayət ki 1851 ildə bitir .1850-ci illərdə ölkədə barışıq sazişi imzalanır ki bu da ölkədə inşafa səbəb olur.Bu inşaf 'Fuzionizm' adlandırılır. Bir müddət sonra Kolorados partiyasının bəzi üzvləri bu inşafı Ağların hakimiyyətin gücləndiliməsinə səbəb olması bildirirlər və buna qarşı cıxırlar.Həmin üsyançılar tutulur və edam edilir.Flores fuzionizmə qarşı cıxaraq Argentinaya müraciyyət edir.Belə ki bu vaxt orada Argentina konfedarasiyası və Buenos Ayres hökuməti arasinda mübarizə gedir.Kolorados partiyası ilə Batolome Mitre arasına birgə mübarizə haqqında anlaşma imzalanır.Bu köməyin sayəsində 1861-ci ilə Pavon döyüşündə Argentina Konfederasiyası məğlub olur və Argentina birləşdirilir.1863-cü ilin may-iyun aylarında Mitre verdiyi sözə qisməndə olsa kömək edir.Flores hökumətə qarşı cıxır *Qurtuluş yürüşünə* cıxır.Uruqvay Paraqvayla ittifaqa girmək istəyi bir nəticə vermir amma Karlos Antonio lopesın oğlu bu birliyi dəstələyir .Səbəb o idi ki O Argentinanı Uruqvayı və Paraqvayı işğal etmək istədiyini (Rio de la Plata vice krallığının ərazisini bərpa etməsi) düşünürdü.1863-ci ildə Argentina federalistlərinin rəhbəri Urkiso bu birliyi qoşulur.Braziliya Uruqvayda hadisələri diqqətlə izləyirdi. 1852-ci ildəki Rosasodakı hücumdan sonra Braziliya Rio de la Plata hövzəsində hökümdarlıq etməyə başladı.Argentina və Uruqvaydakı tərəflər arasındakı mübarizədə hansısa tərəfin qüclənməsini Braziliya istəmirdi.Uruqvaydakı vətəndaş müharibəsi zamanı ordakı braziliyalılar bundan təbii ki zərər çəkir. Uruqvayın əhalisinin 18% (220,000)portuqalca danışırdı onlar özlərini Braziliyalı hesab edirdi.Floresın əsas tərəfdarları məz onlar idi.David Konabario və Antoniu di Soza Netu (ferropal cevrilişində iştirak edən) Braziliyanın paytaxtına gedərək nüdaxilə edilməsini tələb edir (səbəb isə uruqvaylıların braziliyalıları qırması və,fermaları dağıdır).Bu zaman Braziliyada vəziyyət fərqli idi.Belə ki Britaniya imperiyası ilə müharibə həddində idi.Buna baxmayaraq Braziliya öz gücünü nümayiş etdirmək üçün Uruqvaya qoşun yeritməyi düşünürdü. 1mart 1864-ci ildəBernardo Berronun prezidenlik müddəti bitir və onu Aqirre əvəz edir.Braziliya Uruqvaydakı münaqişənin bitməsi üçün ora nümayəndə göndərir.Montevideo höküməti Paraqvayla ittifaqa arxalanaraq Braziliyanın təziqinə əhəmiyyət vermir.1864-cü ildə hökumət Braziliya,Argentin və Britaniyanın vasitəçiliyi ilə ağlar və kolorados arasında qanışıqlar başlanır.4 avqust danışıqlar dirənir.

Müharibənin başlaması
10 avqust Braziliya Uruqvay ərazisinə soxulur.İlk öncə donanma su sərhədini pozur.24 avqustda Paraqvayın 'Villa del Salto' gəmisi braziliya gəmilərinə yaxınlaşaraq xəbərdarlıq atəşi acır sonra Argentina sularına çəkilir.30 avqustda buna cavab olaraq Uruqvay Braziliya ilə bütün əlaqələri kəsir.7 sentyabrda braziliyalılar gəmini ələ keçirmək istəyir .Bu zaman heyyət gəminin braziliya donanmasına qismət olmaması üçün gəmini sahilə üzdürərək quma otuzdururlar.<> gəmisi dokda idi amma Uruqvay gəminin braziliyalılar tərəfindən ələ keçməsini qarşısını akmaq üçün onu satırlar.Braziliyalıların Ağlara qarşı müharibəsindən istifadə edərək Flores və Sarayvo ilə danışıqlar başlayır.20 sentyabr sürətli məktublaşmadan sonra Floreslə Braziliya donanmasın admiralı Lisboa arasın gizli sazış imzalanır.12 oktyabrda Xose Luisa Meni Barret əsas qüvvələrdən ayrılaraq 2 gündən sonra Serro Lorqoya doğru irəliləyir.Kiçik toqquşmalar onun hücumunu ləngitsədə Ağların Melo şəhərini tərk etməsi ilə şəhər ələ keçirilir.Serro Lorqoye döyüşsüz daxil olan braziliyalı qüvvələr şəhəri koloradosa təhvil verərək 24 oktyabrda əsas qüvvələrin yanına qayıdır.Növbəti hədəf Salto şəhəri olur.Şəhər müdafiəçisi Xose 28 noyabrda şəhəri döyüşsüz təslim olur.Kolorados 4 top və 250 nəfəri ələ keçirir.Paysand şəhəri mühasirəyə alınır.6-8 dekabrda şəhərə hücuma keçsədə bir nəticə əldə olunmur.Agirre bura 3000 ordu və 4 top göndərir.Braziliya bura əlavə qüvvələr gəlir.
24 dekabrda Cənub ordusu Paysanda doğru irəliləyir 2 yanvarda şəhər tutulur.31 yanvarda ordu paytaxta yaxınlaşırdı.27 yanvarda 1865 Munos 1500 nəfərlə Braziliya sərhəddini keçir.Milli qvardiya ilə toqquşmadan sonra İnquaran şəhəri mühasirərə alınır .Munos şəhəri təslim olmağı tələb etsədə bir nəticə əldə etməyib geriyə Uruqvaya qayıdır.15 yanvarda Aqirrenin prezidenlik müddəti bitir onu Tomas Vilyalbu seçilir.Tomas Floreslə danışıqlara gedir.Razılaşmaya əsasən Flores rəsmi seçgilərə qədər prezident vəzifəsini yerinə yetirir.

Nəticə
Martın əvvəlində Floresin əsasən kolorados partiyasından ibarət hökümət təşkil edir.Yeni hökümət orduda və icra hakimiyətini Ağlardan və Fuzionistlərdən təmizləyir.Braziliya özünə Floresin timsalında müttəfiq tapır.Argentina isə bir tərəfdən Mitrenin köhnə dostunun Floresin hakimiyyətə gəlməsi qane edirdisədə bu müttəfiqlik nəticəsində Paraqvay müharibəsinə cəlb olunmasına səbəb olmuşdur.