Haqqinda.az

İş qadını, həyat yoldaşı və ya ana...
Uşağı olmayan çalışan qadınların uşaq sahibi olmaq üçün bioloji saat ilə karier planlaması arasında sıxışıb qalmaları, uşağın karierlərinə zərər verməsi narahatlıqları, iş, yoldaş və uşaqlar arasında tarazlığı qura bilməmə qorxusu, çalışan qadının ən böyük kabusudur. Bütün bu rolların qarşıdurmasında qaynaqlanan problemlər səbəbiylə tükənmişlik sindromu yaşayan və rollarına yetişə bilməməkdən şikayətlənən, hiss edən qadınlar psixoloqlara müraciətlər edirlər. Ana, yoldaş, çalışan kimi bir çox rolları olan qadınlar, bu bir-birindən fərqli və bəzən zidd düşən rolları, bir janqlyorun əlinə aldığı topları çevirdiyi kimi, ən yaxşı şəkildə çevirməyə çalışır. Balanslı və heç birini yerə salmadan ...


İşləyən qadınların ən çox çətinlik çəkdikləri mövzu "iş-yoldaş-uşaq və mən" tarazlığını qurmaq. Bəzi mütəxəsislərin fikrincə iş və xüsusi həyat tarazlığını qurmaq üçün birindən alıb o birisinə qoymaq lazım deyil. Bu iki həyatı uzlaşdırmaq lazımdır. Bir janqlyor kimi həyatımızı təşkil edən bütün ünsürləri idarə altına alıb ustalıqla idarə etməyi bilməliyik. Şikayet edib stresimizi artırmaq deyil, plan düzəldib hərəkət etmək əhəmiyyətlidir. Digər tərəfdən, qadın olmaq həqiqətən çətindir. Çünki qadınlar daha detalçı, daha mükəmməldirlər. Onsuz da mövcud çətin şərtlərin üstünə bir də bunları əlavə edir; olan streslerini daha da artırırlar. Hələ ana olduqdan sonra ... O zaman da hər şeyi çatdırmaq üçün özlərini parçalayırlar. Başqası üçün - bu xüsusilə yoldaşlar və uşaqlar olur-düşünməyi, plan etməyi şişirtmək də qadınların həyatını çətinləşdirir. İdarəsi, yeri gəldiyində, əldən buraxmağı bilmək köməkçi ola bilər.



Təhsil, karier deyərkən evlilik yaşı keçir.Artıq yalnız universitetdən məzun olmaq çatmır, magistratura, doktorantura və s. deyərkən həyat keçir. Artan rəqabət səbəbiylə qadınlar özlərini kişi suveren bir həyatda sübut çalışırlar. Bu səbəblə daha çox çalışmaq, özlərini daha çox təhsil almaq məcburiyyətində hiss edirlər.

Bu səfər, evlilik yaşı keçir, çaxnaşmaya qapılır və bunun ziddiyyətlərini yaşayırlar. Ümumiyyətlə 29 yaşına gəldiyində, qadınların çaxnaşmaya qapılmağa başladığını söyləyirlər. Xüsusilə ciddi bir əlaqəsi yoxsa, təcili olaraq birini tapıb evlənməmyə və uşaqlarının olmasına çalışırlar. Bu səbəbdən səhv evliliklər ola bilir bu dövrdə. Doğru yoldaşmı, deyə baxmırlar, uşaq sahibi olum deyə baxırlar. Bu dünyanın hər yerində belədir, gedərək boşanmaların artmasının səbəbi də budur. Çünki eyni zamanda karier qarışıqlığı yaşayırlar, karierlərində müəyyən bir nöqtəyə gəlməyə çalışarkən “uşaq doğmaq lazımdır, bioloji saatım keçir” deyə çaxnaşmaya qapılırlar. Ailələrin də “nə vaxt ailə qurursan, bu qədər oxumaq bəs deyilmi” şəklindəki təzyiqləri insanları bir tərəfdən sıxışdırır.

İş görüşmələrində soruşulan "Uşaq doğmağı düşünürsünüzmü?" sualı da işəgötürənin uşaqlı qadınlara çox xoş bakmadığının göstəricisidir. Bütün bunlar səbəbiylə kariera qadınları uşaq doğmaqdan çəkindirir. Bayraktar, "Adam həyatındakı prioritetlərin nələr olduğunu bilməli. Qısa, orta və uzun yəni 5, 10, 15 illik hədəflər qoymalı, iş və ailə həyatlarında harada olmaq istədiyinə baxmalıdır" deyir.

Evli iş qadınlarının problemləri isə bəlkə də daha çətindir. Həmişə belə deyərlər, “uşağı evdə xəstədir amma qadın çalışır”. Çünki yemək hazırlamaq, evin işləriylə məşğul olmaq qadının işi kimi görüldüyündən, qadının etdiyi hər hərəkət daha çox sorğu-suala səbəb olur.Uşaq və baxıcı ilə əlaqədar problemlər iş yerində qadınların başını məşğul edir. Tam işinin ortasındaykən baxıcıdan gələn "uşaq yemək yemir “ telefonu qadını alt-üst edir. Axşam çox işlər qaldığında, evə yeməyə çatmadığı zaman günahkarlıq duyğusuna məğlub olur.



Yoldaşla ünsiyyət qopur.İş, ev və uşaq arasında sıxışan qadının bir müddət sonra yoldaşıyla olan ünsiyyəti də qopur. İşdən evə yorğun bir şəkildə gələn qadının yemək hazırlaması, uşaqla oynaması, uşağı yatırması lazımdır, onsuz da yorğun olduğu üçün cinsi həyatı və ünsiyyəti də bir müddət sonra qopmağa başlayır. Baxımsızlıq və kilo alması da bu dövrdə başlayır.

Qadınların ən çox şikayət etdikləri mövzu uşaqlarına yetərincə vaxt ayıra bilməməkləridir. Bu səbəbdən işdən qalan zaman da hər şey uşaqla və uşaq üçün edilir. Bu səfər də yoldaşa zaman ayırmaq, onunla baş-başa olmaq, paylaşmaq geri planda qalır. Və təbii ki, adamın özü üçün bir şeylər etməsi az qala heç mümkün deyil. Öz yoldaşlarıyla görüşmək; öz sevdiyi bir fəaliyyət göstərmək. Bütün bunları unutduq artıq, deyirlər. İşləyən ana-atalara bu mövzuda bir fərqlilik yaradıb, həyatlarına sarılmalarını və nəzarəti ələ almaları lazımdır.

İşdəki davranışlarını evə daşıyırlar.Digər tərəfdən bir müddət sonra qadın iş həyatındakı dəyərlərini evə daşıyır. Məsələn eynilə iş yerində olduğu kimi evdə də uşağını sanki bir işçisiymiş kimi idarə etməyə çalışır. İşyerindəki nizamı evdə qurmağa çalışır, bu da onun xəyal qırıqlığına uğramasına səbəb olur.

Bütün bu problemlər iş həyatına da əks olunur. Əgər qadın xüsusi həyatında bədbəxtsə iş həyatında daha əsəbi, daha depresif olur, konsentrasiya çətinliyi çəkir, yuxu problemi yaşayır və bu səbəbdən işdə daha yorğun olan bir qadın profile çəkir.

Tükənmişlik sindromu başlayır.Nəticədə qadınlar tükənmişlik sindromu yaşayır və olması lazım olandan erkən yaşda işi buraxa bilir. İnsanın enerji limitini bilməsinin və ona görə davranmasının çox əhəmiyyətlidir. Hamımız süpermen ola bilmərik, həm çox müvəffəqiyyətli bir çalışan, həm çox yaxşı bir ana, həm çox yaxşı bir yoldaş, həm də çox yaxşı bir övlad ... Bu qeyri-mümkündür; hər şeydə çox yaxşı və ən yaxşı ola bilməzsiniz. Hər kəsin bir limiti var, həm psixoloji həm fizioloji. Və başqalarının istəklərinə görə davransanız öz ehtiyaclarınızı unudarsınız. Qadınların birazca öz ehtiyaclarına qulaq verməsi lazımdır.

Bu mövzuda atalara böyük vəzifə düşür, təbii iş yerləri də "evlənər, uşaq doğurar, məhsuldar ola bilməz kimi" ön mühakimələrdən daşınmalıdırlar. Rolları tarazlıqda tutmaq üçün də mütəxəssislər qadınlara proqramlar etmələrini təklif edirlər. Məsələn bu həftə ailə tərəfindən gediş edək və ya yoldaşlara vaxt ayıraq kimi. Təbii insanların tək başına zaman keçirməyə ehtiyacları olduğu da unudulmamalıdır.

Nə etməli?Professional və şəxsi hədəflərinizi təyin edin. Periodik olaraq öz özünüzə bu sualı verin: "Əgər bu anda başıma çox pis bir şey gəlsə, yaşadığım həyatda peşman olacağım bir şey varmı?"

-Öhdəliklərinizi təyin edin. Ailəniz üçün zaman ayırın (məktəb nümayişlərinə və idman fəaliyyətlərinə gedin, ailə tərəfindən səyahət edin) və özünüzə də diqqət yetirin (yaxşı qidalanın, məşq edin, yatın)

-Özünüzü davamlı tənqid edib, yüklənməyin. "Mən yaxşı bir ana deyiləm, yaxşı bir yoldaş deyiləm, mən kifayət qədər yaxşı deyiləm" duyğusundan xilas olub, "mən bunları, bunları bacardım həyatda və əlimdən gələnin ən yaxşısını edirəm" kimi bir baxışı bucağı insanı rahatlaşdıracaq. Bir az özümüzə kredit verib mükafatlandırmaq lazımdır.

-Özünüzə zaman ayırın. Bunun içində həftəlik bir proqram cədvəli sıralana bilər.

-Cütlərin hobbi sahibi olması əhəmiyyətlidir. Adam özünü iş yeri və ev xaricində yeni bir ictimai ətrafda tapsa təmin olacaq.

-Vaxtsızlıqdan şikayətlənmək yerinə, sahib olduğunumuz bu qiymətli qaynağı necə daha yaxşı planlaya və istifadə edə bilərik deyə baxın. Bir gün içində nələrə vaxt xərclədiyinizi, yeni razılaşmalar özünüz və ailəniz üçün nələr edə biləcəyinizə baxın.

- "İşdə iş, evdə ev" prinsipini tətbiq etməyə çalışın. Uşaqlarla keçirdiyiniz zamanda bütünlüklə onlarla olmağa; işi düşünməməyə cəhd edin. Yersiz qayğı və bunun gətirdiyi günahkarlıq duyğusu yerinə uşağınızla əlaqədar qarşılaşdığınız çətinliklərdə özünüzə "bu həqiqətən mənim yaratdığım bir qayğıdırmı?" deyə soruşun.

-Bir az da rahat olmağı bilmək lazımdır. Nə istədiyini bilmək, necə əldə edəcəyini planlamaq və bunun xaricindəki şeylərə bir az qulaqları bağlamağı bilməlisiniz. Hər zaman, hər şey ən mükəmməl şəkildə olmayacaq. Bunu qəbul etməli, olmasa nə olar, etməsəm nə çıxar kimi fərqli dünyagörüşləriylə baxa bilmək əhəmiyyətlidir.

-Mükəmməl olmadığınızı və zaman zaman işinizdə ya da evinizdə əskikliklər ola biləcəyini təbii qarşılayın.