Haqqinda.az

Dezgahi ishleden yanacaq kimi orqanizmimizi enerji ile temin eden qlukozanin suda asanliqla hell olmasi hansi xususiyyeti sayesinde bash verir?

Qlukozanin her mayede erimesi ne uçun heyati ehemiyyet dashiyir?

Artiq qlukoza molekulu orqanizmde nece idare olunur?

Kifayet qeder qlukoza olmasa, orqanizmde hansi deyishiklikler bash verer?

Seker xesteliyi nece emele gelir?

Butun canlilarin esas qida menbeyi olan qlukoza çox vacib molekuldur. Çunki Allahin sebeb kimi yaratdishi qlukoza sayesinde qolumuzu hereket etdirir, yeriyir, çene ezelelerimizi ishledib yemek yeyirik.

6 karbon, 12 hidrogen ve 6 oksigen atomundan teshkil olunmush qlukoza molekulu hidrogen atomlari sayesinde altibucaqli formaya malikdir. Terkibindeki 6 oksigen atomu qlukozaya çox muhum xususiyyet qazandirir. Bu oksigen atomlarina gore qlukoza suda asanliqla hell olunur. Oksigen atomlari sayesinde bu molekul su molekullari ile guclu hidrogen rabiteleri qurur. Qlukoza suda hell olan bu molekula gore mayenin içinde derhal eriyir. Qlukozanin bu xususiyyeti bizim uçun heyati ehemiyyete malikdir. Çunki qlukoza huceyrelerin en vacib qidasidir ve huceyrelere qan vasitesile dashinir. Ona gore de mayenin içinde erimelidir.

Qlukoza orqanizmde nece hereket edir?



Qlukoza ile oxshar molekulyar qurulusha malik heksanin bir çox ortaq ceheti var. Heksan bir yanacaq maddesi kimi qlukozaya çox benzeyir. Ancaq heksan oksigen atomu dashimir ve buna gore, yandiqda çoxlu yeni guclu karbon-oksigen rabiteleri meydana getirir. Bu, heksanin suda hell olmasina mane olur. Buna gore, heksan qan vasitesile huceyrelere dashina bilmez. Normal sheraitde qlukoza heksandan daha az semerelidir, ancaq mayenin içinde dashina bildiyine gore, insanlar uçun heyati ehemiyyete malikdir.

Qlukoza molekullari mehlulun terkibine daxil oldushu anda enerjisini maddeler mubadilesi uçun derhal yanacasha çevirir. Buna gore, qlukoza canli huceyreleri uçun esas enerji menbeyidir. Daha boyuk molekullar, meselen, daha murekkeb sheker ve nishastalar hezm olunduqda asanliqla yanacasha çevrilmesi ve huceyrelere çatdirilmasi uçun qlukoza molekullari sheklinde kiçildilirler. Buna gore, qlukozaya daxil oldushu maddeler mubadilesinden asili olaraq qan shekeri, uzum shekeri, nishasta shekeri kimi muxtelif adlar verilir.

Hezm prosesinde emele gelen qlukoza molekullari nece tarazlanir?

Yediyimiz qidalarin 70%-i bizi karbohidratla temin edir. Ashizda hezm olunmasha bashlayan karbohidratlar tupurceyin içindeki karbohidrat parçalayici fermentlerle qarshilashir. Qismen parçalanan bu molekullarin hezmi ise duz bashirsaqda sona çatir. Bu parçalanma neticesinde emele gelen qlukoza molekullari qan tezyiqinin qalxmasina sebeb olur. Ancaq qan tezyiqi qlukoza molekullarina mudaxile eden fermentler vasitesile normada saxlanilir. Qisaca desek, orqanizm uçun çox muhum bir molekul Allahin isteyile xususi yaradilmish bashqa molekul terefinden tenzimlenir.

Orqanizmde artiq qlukoza olduqda bir ferment vasitesile bu artiq qlukoza qlikogen adlanan bashqa formaya çevrilib ehtiyatda saxlanilir. Qlukozanin qlikogene çevrilmesinde rol oynayan fermentin adi qlikokinazdir (glucokinase). Bu fermenti medealti vezden ifraz olunan insulin adli hormonun nezareti altinda qaraciyer hasil edir. Qlikogen ise orqanizmin enerjiye ehtiyaci olduqda ishe dushur ve istifadeye hazir olur.

Orqanizmimizdeki mukemmel ish bolgusu insan ilk defe yaradildiqdan etibaren movcuddur

Bir fabrikde istehsalçilar, hazir mehsulu lazimi yere dashiyanlar, onlara nezaret edenler, qalishi hesablayanlar ve bu qalishi bashqa yerlerde istifade etmek uçun deyerlendiren ishçiler var. Her istehsal prosesi mutleq seçilmish mutexessisler terefinden idare olunur. Mumkun xetanin aradan qaldirilmasi uçun ciddi nezaret var. Her shobede oz sahesinde peshekarlashmish çoxlu insan ishleyir. Buna baxmayaraq, qusursuz nizam-intizam olmur, tez-tez sehvler olur.

insan orqanizmindeki bu qusursuz sistem bir nov fabrik kimi ishleyir ve Allah istemedikce esla sevh etmir. Her huceyre, her molekul ishini bilir ve tam yerine yetirir. Canlilarin esasini teshkil eden amin turshularindan atomlara, molekullardan zulallara qeder her shey Allahin qudreti qarshisinda boyun eymishdir. Subhesiz ki, ne huceyrenin içindeki molekullarin, ne de onunla birlikde hereket eden diger orqanlarin ashli, biliyi, bacarishi ve ya tehsili var. Butun bu proses ve hasilat uçun mueyyen vaxtin keçmesi uçun gozlememish, doshuldushumuz andan etibaren bu mukemmel sistem hal-hazirki shekilde yaradilmishdir. Allah bu mukemmel ish bolgusunu min iller boyu hele elm bunun ferqine varmadan qusursuz shekilde yaratmish ve her molekul insanda mukemmel suretde funksiyaini yerine yetirmishdir. Uca Allahin bu ustun yaratma seneti Quranda bele bildirilir:

Biz, heqiqeten, insani suzulmush palçiqdan yaratdiq. Sonra onu nutfe halinda mohkem bir yerde yerleshdirdik. Sonra nutfeni laxtalanmish qana çevirdik, sonra laxtalanmish qani bir parça et etdik, sonra o bir parça eti sumuklere donderdik, sonra sumukleri etle ortduk ve daha sonra onu bambashqa bir mexluq olaraq yaratdiq. Yaradanlarin en gozeli olan Allah ne qeder ucadir! (Muminun suresi, 12-14)

Qlukozani teshkil eden atomlar muxtelif formada bir-birine bashlanarsa…

Qlukoza muxtelif rabitelerle ferqli sheker molekullarina çevrile bilir. Bunlardan biri fruktozadir. Fruktoza meyve shekeri de adlanir. Çunki fruktoza meyve ve terevezde çox olur ve meyveye shirin dad verir. Bundan elave, balin terkibindeki esas sheker maddesidir. Arilarin shire topladishi çiçeklerin nektari da fruktoza menbeyidir.

Diabet xesteliyi nece emele gelir?

Karbohidratlar bashirsaqlarda qlukozaya çevrilir ve qanla birleshirler. Qlukozanin miqdari artarsa, medealti vez huceyrelerin qlukozani sormasina komek eden insulin hormonunu ifraz edir. insulin qlukoza dashiyicisini aktivleshdiren reseptorla birleshir. Qlukoza huceyrenin içine daxil olur ve enerjiye çevrilir. Qandaki qlukozanin miqdari sabit qalir. Diabet xestelerinde ise insulin reseptora bashlana bilmir ve dashiyici qeyri-aktiv olur. Qlukoza qan dovraninda qalir ve qandaki shekerin miqdari artir.

Yetishmish meyvelerde, çiçeklerin nektarinda, yarpaqlarin shiresinde ve orqanizmde dovr eden qandaki esas madde canlilar uçun xususi yaradilmish qlukozadir.

Qlukoza insan uçun hansi ehemiyyete malikdir?

Qlukoza insan bedeninde qanda 60%, yeni 110 mq/dl, toxumalarda ise 0.1 mq/dl olmalidir. Eger sistemde bir çatishmazliq olarsa ve beyinin en esas yanacaq maddesi olan qlukoza beyinde lazimi miqdarda olmasa, ciddi problemler uze çixar. Eger beyine geden qlukozanin miqdari 0.04 mq/dl-dan az olarsa, beyin huceyreleri hessaslashar ve impuls gondererek orqanizmdeki butun ezelelerin muntezem gerilmesine sebeb olar. Neticede, qisa muddetde olum bash verer.









Devisdeki Kaliforniya Universitetinin alimleri bele neticeye gelibler ki,Fruktoza ile daha çox qidalanma eyni miqdarda goturulmush Qlukozadan daha ziyanlidir.umumi goturdukde fruktoza ile çox qidalanma urek ve sheker xesteliyin yaranmasina guclu tesir gosterir.
Tecrubenin muellifleri tecrubede ishtirak etmek isteyen 32 nefere 12 hefte erzinde esasi qlukazadan ya da fruktozadan ibaret içkiler içmeyi tovsiyye etmishdiler.Tecrubenin sonunda arzuolunmaz netice,qara ciyerin funksiyalarinin deyishmesi ve yashlarin yishilmasi yalniz fruktoza terkibli içkileri içenlerde bash verdi.
Kaliforniya universitetinin professoru Piter Havel elave edib ki,"Bu tecrube onu gosterir ki,qidalanmamiza yalniz yashlar eyni tesir gostermediyi ki,hem de karbohidratlar muxtelif tesirlere malikdirler.
Amma bu bilgilerden gundelik heyatda istifade ederek erzaq mashazalarinda shirniyyat seçmek uçun cehd etmeye deymez,çunki yalniz qlukozadan ibaret erzaqlari tapmaq çetindir.Mashazalardaki erzaqlarin çoxu saxarozdan ibaretdir,hansi ki o da oz novbesinde beraber miqdarlarda olan fruktoza ve qlukozadan ibaretdir(qlukozanin terkibinde fruktoza ve qlukozanin miqdari 50:50-dir)Qarshidali siropu da esasen fruktozadan ibaretdir.Kulinarlarin fruktozaya ustunluk vermesinin sebebi onun daha shirin olmasidir.