Haqqinda.az

Həyatı[redaktə]
Dünbili tayfası tamamiylə türkləşmiş zaza əsilli tayfadır . Əhməd xan 1786-cı ildə qardaşı Şahbaz xanın övladları tərəfindən öldürüldü.

Hakimiyyəti[redaktə]
Xanlığın başında duran Əhməd xan (1763 – 1786) Təbriz xanlığının ərazisini birləşdirərək İrəvan, Naxçıvan və Qaradağ xanlıqlarını da özünə tabe edə bilmişdi[1]. Rusiya dövləti xanlığın artan nüfuzundan Türkiyənin istifadə edə biləcəyindən ehtiyat edirdi. Buna görə də xoylu Əhməd xanı öz tərəfinə çəkmək üçün bu işlə II Yekaterina özü maraqlanırdı. O, 1784-cü il iyunun 21-də Knyaz Potyomkinə bu haqda xüsusi tapşırıq vermişdi[2]. Lakin, rəsmi sənədlərdən göründüyü kimi, Xoy xanlığı Rusiyaya deyil, Türkiyəyə meyl edirdi. Hətta Türkiyə dövləti bunun müqabilində Əhməd xana böyük imtiyazlar vermişdi[3]. Bundan Ardı »

İbrahimxəlil ağa sonra İbrahimxəlil xan Cavanşir kimi tanındı.
Mehrəli ağa sonra Mehrəli bəy Sarıcalı-Cavanşir kimi tanındı.
Talıbxan ağa Ardı »

Etimologiyası[redaktə]
Yuxari Qarabagın mahallarından birinin adı. Quruçay, Kirs və Kirs dağından Əlibaba düzünə qədər olan ərazinin əhatə edirdi. (Barx. II 104). (" Qarabağnamələr" II s.13). Peçeneq və qıpçaq tayfalarından birinin adıdır. Rus salnamələrində 1097-ci ilə aid məlumatda peçeneqlərlə yanaşı Berende adı da çəkilir. Bir məlumata görə Bərəndə oğuz tayfalarındandır (İst., II s. 346-347). N.A.Baskakova görə, Rus salnamələrində adları çəkilən Tork, (Türk), Berende və Köv tayfaları Uz tayfasının qolları idi. (Baskakov İqorove, s.79). XIII əsrin əvvəllərində monqolların Cənub-şərqi Avropada hakimiyyətindən sonra Bərəndə (Vərəndə) tayfasının bir hissəsi Bolqarıstan və Macarıstana getmiş, digər hissəsi Dərbənd keçidi ilə Azərbaycana gəlmişdir.

Rus tədqiqatçılarına görə Berede tayfasının kürenləri (türk Ardı »

İsmayıl xanın dövründə Şəki xanlığında pul islahatı keçirilmişdi. Lakin 1819-cu ilə aid sənəddən məlum olur ki dövriyyədə əsasən Məhəmmədhəsən xanın pulları işlənib (Şəki xanlığının ləğv edilməsindən xeyli sonra da Məhəmmədhəsən xanın pulları dövriyyədə qalıb!) 1819-cu ilə aid sənəddə göstərilir ki, 1 gümüş rus manatı "чулук" adlanan 13 köhnə, yaxud İsmayıl xanın 8 yeni Şəki abbasısına və 20 mis qəpiyə (8 manat 20 qəpik) barabər idi. Bazara uyğun olaraq məzənnə dəyişirdi, 1819-cu ildə 1 rus çervonuna 38 köhnə abbası verirdilər. Köhnə abbası, daha doğrusu çülük isə 20 qəpik mis pul qiymətində idi. İsmayıl xanın yeni abbasıları ilə isə 1 rus çervonuna 25 Ardı »

1628-ci ildə Bərgüşad mahalının hakimi Maqsud sultan Dünbili idi. Ondan sonra Qılıc bəy Dünbili də mahala başçılıq etmişdi. Qılıcan kəndi onun adıyla bağlıdır. Osmanl dönəmində (1724-1834) Bərgüşad mahalının başçısı Məhəmmədşərif bəy idi. Onun başçılığı haqqında Sultan III Əhmədin fərmanı:

Liva-i (Bergüşat)

Sabıka Revan Seraskeri оlan Vezir Ahmed Paşa tarafından Hılhına (Xılxına-Ə. Ç.) sancağı tevcih оlunan Mehmed Şerif Bey hizmetde bulunduğu ecilden hala, Gence ve Şirvan caniblerine serasker оlan Vezir Elhac Mustafa Paşa tarfından Bergüşat sancağı tevcih оlunup zabt u muhafazası içün irsal оlunduğunu, vezir-i müşarun –ileyh kaimesiyle ilam ve Devlet-i Aliyye tarafından dahi tevcihini reca itmekle liva-i mezbur, muma-ileyh Mehmed Şerif Beye verilmişdir, Ardı »

Böyük inkişaf yolu keçmiş Şirvan-Abşeron memarlıq məktəbi abidələri üçün daş konstruksiyalar, tikililərin həcm-məkan həllinin lakonikliyi, daş üzərində oyma bitki ornamentləri səciyəvidir. Bakıdakı Sınqqala minarəsi (1078, Məhəmməd Əbubəkr oğlu), Qız qalası (XII yüzil, memar Məsud Davud oğlu), Mərdəkan qalaları (Dairəvi qala, 1232, memar Əbdülməcid Məsud oğlu; Dördkünc qala, XIV yüzil), Nardaran qalası (1301, memar Mahmud Səd oğlu), Ramana qalası (XIV yüzil) və s. bu məktəbin ən yaxşı abidələri sırasına daxildir. XIII yüzildə Bakı limanında tikilmiş və hazırda suyun altında qalmış Şirvanşahların "Bayıl qəsri" adlı iqamətgahı da bu dövrün maraqlı tikililərindəndir. Bürclü divarlarla əhatə olunmuş bu binalar kompleksi (1235, usta Zeynəddin Əburəşimd oğlu Ardı »

Хоrаsаndа işğаlçı əfqаnlаrа qаrşı mübаrizəyə bаşlаyаn Nаdirqulu хаn Qırхlı-Аvşаr qələbə qаzаnıb, tеz bir zаmаndа Irаnı, Аzərbаycаnı istilаçılаrdаn təmizlədi. 1734-cü ildə Qаrаbаğа hücumа кеçdi. Аşаğı Hissəsini bir hücumdа аlıb pаytахt Gəncəyə irəlilədi. Şəhəri səккiz аy yаrımlıq bir mühаsirədən sоnrа аldı. Nаdirqulu хаn pаrlаq zəfərlərdən sоnrа Muğаnа gəlib оtrаq еlədi. Sеçкin əmirlər qurultаy çаğırıb Nаdirqulu хаnı şah sеçdilər. Nаdir şah аdı ilə tахtа əyləşən Avşar оğlunа хəbər çаtdırdılаr кi, Qarаbağ bəylərbəyi Uğurlu хаn Ziyаdоğlu-Qаcаr sənin şah оlmаğını istəmirmiş. Bu хəbərdən qəzəblənən şah öncə Uğurlu хаnı öldürməк istədisə ulu uruq оlduğunu düşünüb fiкrindən dаşındı. Lакin yаmаnlıq еtməyi аğlındаn çıхаrmаdı. Nаdir şah dövlətində yеni inzibаti-ərаzi Ardı »

Ərdəbil xanlığı — XVIII əsrin 40-cı illəri - XIX əsrin əvvəllərində Cənubi Azərbaycan ərazisində (indiki İran) mövcud olmuş xanlıq. Ərazisi Talış, Qaradağ, Təbriz, Marağa və Gilan xanlıqları ilə hüdudlanırdı. Mərkəzi Ərdəbil şəhəri idi.
Tarixi[redaktə]
XVIII əsrin ortalarında yaranmış xanlıqlardan biri də Ərdəbil xanlığı olmuşdur. Lənkəran, Qaradağ, Qarabağ, Sərab və Gilan xanlıqları ilə həmsərhəd olan xanlığın mərkəzi Ərdəbil idi. Xanlığın əsasənı Şahsevən tayfasından olan Bədir xan qoymuş və dövləti siyasi cəhətcə möhkəmləndirmişdi. Xanlığı feodal əyanlarından ibarət divanxana idarə edirdi. Mahallarda idarəçilik işləri bəylər, naiblər, kəndlərdə kətxudalar tərəfindən aparılırdı. Xanlığın 3 min nəfərlik daimi qoşunu var idi. Bədir xanın oğlu Nəzərəli xan Şahsevənın dövründə (1747-1783) Ardı »