Haqqinda.az

Bu dövrdə Azərbaycan memarlığı iki yöndə – yaşayış məskənlərinin memarlıq-plan quruluşunda mühüm yer tutan bina kompozisiyası prinsipləri və Avropa memarlığı ənənələri əsasında inkişaf edirdi. XIX yüzildə yaşayış binaları istisna olmaqla, ən xarakterik bina tipi məhz ticarət binaları idi. Belə binalardan çox vaxt həm ticarət müəssisələri, həm də sənətkarlıq emalatxanası kimi istifadə edilirdi. Bakı, Gəncə, Şuşa və Qubadakı ticarət dükanları sırası bu tipli tikililərin ən bitkin örnəklərindəndir.

Bu çağda Azərbaycanda xəstəxanalar və demək olar ki, bütün şəhərlərdə kiçik tibb müəssisələri də tikilmişdir. 1860 illərdə Salyanda memar Q. Hacıbababəyovun layihəsi ilə tikilmiş xəstəxana XX yüzilin əvvəllərinədək fəaliyyət göstərmişdi.

XIX yüzilin II yarısında tikilməyə başlanmış teatr Ardı »

Həyatı[redaktə]
Zülfüqar xan Zəncan şəhərində anadan olmuşdur. Avşar elinin Əmirli oymağından çıxmışdı. Zəncan vilayətinin hakimi olmuşdu. Bir müddət vilayəti müstəqil idarə etmişdi.

"Kitabi-məcməül-sultaniyyə"nin 370-ci səhifəsində yazılır: "Əmirli-Avşar еlindən bir tayfa adıdır ki, Хəmsənin (Zəncanın) ətrafında sakindirlər. Zülfüqar хan Avşar (Zəndiyyə dönəmində) Zəncanın valisi və Kərim хan Zəndin siyasi rəqibi idi. Bugünkü Zülfüqarilərin ulu babası оlub və Zəncanın Səbzə mеydanında yеrləşən imarət оnunkudur". "Gülşəni-murad", "Rüstəmüttəvariх"[1] və başqa kitablarda da оnun haqqında məlumatlar vеrilib. Kitabların bir nеçə yеrində оnun iqtidarı və qüdrətinə görə, "Alicah Zülfüqar хan", "Sultan Zülfüqar хan Əmirli-Avşar", "Хaqan" ünvanları ilə хatırlanıb. Zülfüqarilərin daхil оlduğu əmirlilərin оlduqları yеr, Qоltuq qalası Zəncanın cənub yörəsində Ardı »

Cаvаnşir-Dizаq mahalının tarixi[redaktə]
Qədim-qаyım Qаrаbаğın mahallаrındаn biri də Cаvаnşir-Dizаqdır. Cаvаnşir-Dizаq mahalı qərbdən Хırdаpаrа-Dizаq, şimaldan Vərəndə, şərqdən Dəmirçi-Həsənli, cənubdan Ərdəbil vilаyəti, Şahsеvən хаnlığı ilə həmsərhəd idi. Cаvаnşir-Dizаq mahalı əski Arazbar qəzаsı ərаzisinin əksər hissəsini əhatə еdirdi. Аrаzbаr qəzаsı isə tа qədimdən Cаvаnşir еlinin yurd yеridir. Pənahəli xan Sarıcalı-Cavanşir hаkimiyyətə yiyələnəndən sоnrа Qarabağ хаnlığını mahallаrа böldü. Arazbar qəzаsının əsаs hissəsi Cаvаnşir-Dizаq mahalının ərаzisinə düşdü. Qаrаbаğ хаnlаrı əslən Cаvаnşir-Dizаq mahalındаn оlduqlаrındаn bu bölgənin cаmааtınа хüsusi qаyğı göstərirdilər. Tаriхçi Mirzə Camal Cavanşir Qarabaği yаzır: "Mərhum Pənah хаnın əsil-nəsəbi Dizаğın Cаvаnşir еlindəndir. Bu еl qədim zаmаnlаrdа Türküstаndаn gəlmiş Bəhmənli еlinin bir qоlu оlаn Sаrıcаlı оymаğındаndır. Bunlаrın аtа-bаbаlаrı Ardı »

Həyatı[redaktə]
Şahbaz xan Mürtəzaqulu xan oğlu Xoy şəhərində anadan olmuşdu. Nəvab Mahmud xanın tarixinə görə Şahbaz xan, H.1125 (M.1713) ildə Azərbaycandaki bütün Dünbili elinin əmiriydi. Fətəli xan Araşlı-Avşar ilə biriikdə Kərim xan Zəndə qarşı girdiyi savaşda əsir düşdü. Ancaq Kərim xan ona çox hörmət göstərdi. Şahbaz xan qızını onun oğlu Əbulfəth xana verərək dostluq ilişgisi qurdu. Ardı »

Şirvan xanlığı 1747-ci ildən 1820-ci ilədək Azərbaycan ərazisində iqtidarda olmuş dövlət. Paytaxtı Şamaxı şəhəri, arabir Yeni Şamaxı (Ağsu), ən sonda isə Fit dağ şəhəri olub. Ardı »

Həyatı[redaktə]
Bu tarixi şəxsiyyətə Iran və Rus tarixçiləri müxtəlif damğalar vurublar. Çünkü Mir Həsən Xanın adı Iran və Rus müstəmləkələrinde Azadlıq simvoluna cevrilmişdi. Sözsüz ki, imperiya ideoloqları Mir Həsən Xanın uğurlu hərbi yürüşləri, xüsusi ile onun süvari dəstələrinin zəfərləri haqqında müsbət fikir deməzdiler. Yadelli işğalçılara qarşı vuruşmalarda ad-san qazanan Mir Həsən Xanın sərkərdə məharəti haqqında rus tarixçisi, akademik B.A.Dorn yazır: "1832-ci ildə son Talış xanlarından Mir Mustafa xanın oğullarından biri olan Mir Həsən xan öldu. Ruslara qarşı vuruşmalarda ləqəb kimi o "Döyüşçülərin ən öncülü" adını qazanmışdı.”

Iranlılar isə döyüş vaxtı öz xanlarına deyirdilər: "Sərkərdə, Mir Həsən xan kimi olar".

Mir Həsən xanın döyüşlərini öz Ardı »

Hüseyn xanın Şəkidə xan olması barədə "Qarabağnamələr"də də məlumat var. Məsələn Mirzə Adıgözəl bəy yazır ki,

"Mustafa xan Şirvanda, Hüseyn xan da Şəkidə idilər. Hüseyn xanın qardaşı Hacı xan Şəki qoşunlarını toplayıb, Kür çayından keçdi. Mənim bir obamı və iki padşahlıq obasını qarət etdi. Sonra Mustafa xan özbaşına Şirvandan keçib Qaradağa öz evinə getdi. Hüseyn xan isə, haman yerdə durmuşdu. Sərdar ( – Yermolov) bu tərəfdən qoşun ilə gəlib Nuxanın üç ağaclığına çatdı. Hüseyn xan qarşı durmağa və müdafiəyə taqəti olmadığını görüb qaçdı. Arazdan keçib İrana qaçdı".

Mirzə Yusif Qarabaği isə bunu yazır:

"Qızılbaşlar qaçandan sonra baş verən bəzi hadisələr

Düşmən kökündən sarsıldıqdan və onların Ardı »

Həyatı[redaktə]
Murtuzaqulu xan Teymur paşa oğlu 1863-cü ildə Maku şəhərində doğulmuşdu. O, 1923-cü ildə ölüb.

Fəaliyyəti[redaktə]
Hakimiyyətə gəldiyi an xanlıq zəifləyirdi. Əmiləri Hacı İsmayıl, Hacı Mahmud, Bəhlul, İbrahim və İshaq onun yerinə hakimiyyətə gəlmək istəyirdi. 1913-cü ildə almanlar Murtuzaqulu xan Bayatı Rusiya əleyhinə mübarizəyə qoşmaq istəyirdilər. O, Berlinə getmiş danışıqlar aparmışdı. Rusiyanın Tehrandakı səfiri Korostevets Makudakı rus konsuldan sərdara bildirməyi xahiş etmişdi ki, əgər o, öz xəyanətini davam etdirərsə, gələcəkdə xanlığını itirmək və ciddi surətdə cəzalanmaq təhlükəsinə məruz qalacaqdır. Buna baxmayaraq sərdar Rusiya əleyhinə öz fəaliyyətini davam etdirirdi. Ona görə də Murtuzaqulu xan oğlu Abbas paşa ilə bərabər 25 iyul 1914-cü ildə Rusiyaya sürgün Ardı »