Haqqinda.az

(12.80) “Ondan ümidlərini kəsdikdə məsləhətləşmək üçün bir kənara çəkildilər. Onların böyüyü dedi: “Atanızın sizə Allaha and içdirməsi, bundan əvvəl də Yusufa qarşı haqsızlıq etdiyiniz yadınızdadırmı? Atam mənə izn verməyincə və ya mənə aid Allah hökm verməyincə mən bu yerdən ayrılmayacağam. O, hökm verənlərin ən Yaxşısıdır”.
(12.81) “Atanızın yanına qayıdın və deyin: “Ey atamız! Oğlun oğurluq etdi. Biz ancaq bildiyimiz şeyə şahidlik etdik. Biz qeybi bilən deyilik”.
(12.82) “Olduğumuz kənddən və birlikdə gəldiyimiz karvandan soruş. Biz, həqiqətən də, doğru danışırıq”.

Qardaşlar, kiçik qardaşı özləri ilə aparmağa Yusufun (ə) icazə verəcəyindən ümidlərini kəsdikdə, məsləhətləşmək üçün bir tərəfə çəkildilər. Onlar elə söhbət edirdilər ki, heç kəs danışdıqlarını eşitməsin. Böyük qardaş dedi: “Atamıza verdiyimiz andı xatırlayırsınızmı? Siz Yusufu qorumağa və hər hansı bir fəlakət baş verməyəcəyi halda onunla birlikdə qayıtmağa and içmişdiniz, amma onu yerinə yetirmədiniz. Sizin yadınızdadırmı ki, biz onda Yusufla necə zalımcasına rəftar etdik? Doğrudanmı biz evə kiçik qardaşsız qayıdacağıq? Mən atamızın üzünə necə baxacağam? Mən Misirdə qalacağam və atam mənə qayıtmağa icazə verənə və yaxud Allah məni təklikdə və ya qardaşımla evə qaytarana qədər bu ölkəni tərk etməyəcəyəm. Həqiqətən, Allah həmişə ən gözəl qərarlar qəbul edəndir. Siz isə evə qayıtmalı və Beniaminlə birgə qayıda bilmədiyimiz haqqında xəbər verməlisiniz, çünki onu oğurluğa görə tutmuşlar. Həm də onu deyərsiniz ki, biz Beniamini xilas etmək üçün əlimizdən gələni etdik. Biz bilmədiyimiz bir şeyə şəhadət verə bilmərik. Biz təkcə onu gördük ki, misirlilər piyaləni Benyaminin çuvalından çıxartdılar. Biz qeybi bilmirik, əgər bizə məlum olsaydı ki, bunun sonu belə olacaq, biz heç vaxt onu özümüzlə səfərə aparmazdıq və and içməz və vəd verməzdik. Biz fikirləşməmişdik ki, başımıza belə bir əhvalat gələcək. Əgər atamız sizin sözlərinizə inanmasa, onda qoy bizim başımıza gələn hər şeyə şahid olan karvançılardan soruşsun. Çalışın atanızı inandırasınız ki, siz yalan demirsiniz, həqiqəti təhrif etmirsiniz və ancaq başınıza gələnləri nəql edirsiniz”.

(12.83) “O dedi: “Yaqub dedi: “Xeyr, sizin nəfsiniz sizi bu işə sövq etdi. Mənə isə möhkəm səbir gərəkdir. Ola bilsin ki, Allah onların hamısını mənə qaytarsın. Həqiqətən də, O, Biləndir, Müdrikdir”.

Onlar atalarının yanına qayıtdıqda baş verən hadisə haqqında ona (ə) danışdılar və onu (ə) daha böyük bir kədər bürüdü. O (ə) bu müsibətdən o dərəcədə kədərləndi ki, baş vermiş hadisədə, o (ə) bunu birinci dəfə etdiyi kimi, öz oğullarını günahlandırdı. O (ə) dedi: “Siz bu əhvalatı özünüz uydurmusunuz, lakin mən bir daha səbir edirəm və taleyimdən gileylənməyəcəyək və məxluqlara şikayətlənməyəcəyəm”. Onun (ə) dərdi hüdudsuzluğu qədər böyük idi, lakin Allahın köməyinə ümidini itirmədi və dedi: “Ola bilsin ki, Allah Yusufu da, Beniamini də və onların Misirdə qalan böyük qardaşını da mənə qaytarsın. Həqiqətən, Allah mənim vəziyyətimi və həm də rahatlığa, Allahın mərhəmətinə olan ehtiyacımı gözəl bilir. O, hər hadisənin müddətini təyin etmişdir və bu müddət Onun İlahi Müdrikliyinə tamamilə uyğundur”.

(12.84) “O, onlardan üzünü çevirərək dedi: “Heyf Yusufdan!” Qəm-qüssədən gözlərinə ağ gəldi. O, dərdini içində saxlayırdı”.

Qəm və narahatlıq içində olan Yaqub (ə) oğullarından acı xəbəri eşitdikdən sonra onlardan uzaqlaşıb tənhalığa çəkildi. Qəlbində o qədər qəm-qüssə var idi ki, o (ə) gözünə ağ gələnə qədər ağlamışdı. Bunun nəticəsində o (ə) görmə qabiliyyətini itirdi, amma ürəyində ağır itginin həyacanını keçirməkdə davam edirdi. Sonra o (ə) Yusuf üçün ağlamağa başladı. Çox illərdən bəri içində gizlətdiyi hisslərinin cilovunu buraxdı. Şübhəsiz ki, ona (ə) düçar olmuş yeni bədbəxtçilik əvvəlkindən – Yusufu itirməkdən az ağır olsa da, onun köhnə xatirələrini yenidən canlandırdı.

(12.85) “Onlar dedilər: “Allaha and olsun ki, sən deyəsən əldən düşənə və ya ölənə qədər Yusufu yaddan çıxarmayacaqsan”.

Oğulları atalarının rəftarından heyrətə gəlmişdilər və belə dedilər: “Allaha and içirik ki, sən heç vaxt Yusufu xatırlamaqdan əl çəkməyəcəksən. Bu ancaq sən öləndən və tamamilə qüvvədən düşüb hərəkətsiz olandan və danışa bilməyəndən sonra sona çatacaqdır. Nə qədər ki, sən onu xatırlamağa qadirsən, bunu edəcəksən”.

(12.86) “O dedi: “Mən şikayət və kədərimlə təkcə Allaha müraciət edirəm və sizin bilmədiyinizi Allahdan öyrənirəm”.
(12.87) “Ey mənim oğullarım! Gedin Yusufu və onun qardaşını axtarıb tapın və Allahın mərhəmətinə ümidinizi itirməyin, çünki Allahın mərhəmətindən ancaq kafir olanlar əl çəkirlər”.

Yaqub (ə) dedi: “Mənim söylədiyim şikayətləri və qəlbimdə yaşayan dərd-qəmi təkcə Allaha yönəldirəm. Mən sizə və ya başqa məxluqlara şikayət etmirəm və buna görə nə istəyirsiniz, danışın. Allah sizə məlum olmayan şeyləri mənə bildirir. Mən qəti bilirəm ki, Allah Yusufu mənə qaytaracaq, gözlərimə sevinc bəxş edəcək və mənə onlarla ünsiyyətdən xoşhal olmağa imkan verəcəkdir. Siz isə yola düşüb Yusufun və Beniaminin taleyi haqqında mümkün qədər çox şey öyrənməlisiniz. Allahın mərhəmətinə ümidinizi itirməyin, çünki ümid qula fəal və səylə hərəkət etməyə kömək göstərir. Əgər siz ümidsizliyə qapılsanız əlləriniz işdən soyuyar və ləng hərəkət edərsiniz. Allahın qulunun ümid bəsləyəcəyi ən yaxşı şey Fövqəluca Allahın mərhəmətinə sığınmaqdır. Həqiqətən, bu mərhəmətdən əllərini üzənlər yalnız kafirlərdir ki, onlar öz allahsızlıqları üzündən Allahın mərhəmətini mümkünsüz qeyri-adi bir şey sayırlar və o, əslində də onlardan sonsuzluğa qədər uzaqdır. Buna görə kafirlərə və allahsızlara yaxınlaşmayın”. Bu sözlərdən aydın olur ki, Allahın mərhəmətinə ümid bəsləmək insanın imanının qüvvəsindən asılıdır.

(12.88) “Onlar Yusufun yanına girdikdə dedilər: “Ey hökmdar! Biz və ailəmiz fəlakətə uğramışıq. Bir az mal gətirmişik. Bizə bunların əvəzində ölçünü tam elə və bizə sədəqə ver. Şübhəsiz ki, Allah sədəqə verənləri mükafatlandırar”.

Qardaşlar Yusufun (ə) yanına daxil olduqda özlərini itaətkarlıqla apardılar və dedilər: “Ey hökmdar! Biz və ailələrimiz çətin bir vəziyyətə düşmüşük. Malımız o qədər azdır ki, onu rədd etmək olar. Lakin biz səndən xahiş edirik ki, mübadilə üçün gətirdiyimiz malın dəyərinin cüzi olmasına baxmayaraq bizə tam həcmdə taxıl verəsən. Bizə iltifat göstər və bizə ala biləcəyimizdən artıq götürməyə icazə ver. Həqiqətən, xeyirxah insanlar həm bu dünyada və həm də ölümdən sonra mütləq savab alırlar”. İş bu yerə çatdıqda, Yusufun qardaşlarına rəhmi gəldi, onların qardaşı olduğunu açıb bildirdi və törətdikləri əməllərə görə onları məzəmmət etdi.

(12.89) “O dedi: “Siz başa düşdünüzmü ki, cahil olduğunuz zaman Yusuf və onun qardaşı ilə necə rəftar etmişdiniz?”

Qardaşların Yusufa (ə) qarşı zalım münasibəti tamamilə aydın idi. Onun (ə) qardaşına qarşı onların zalım münasibəti bu sözlər ola bilərdi: “Əgər o oğurlayıbsa, daha öncə onun qardaşı da oğurluq etmişdi” (Yusuf, 12/77). Ola da bilsin ki, qardaşların Benyaminə olan ədalətsiz münasibəti, onların onu atasından ayırmağa səbəb olmuş əməllərinin təzahürü idi. Bu barədə ən yaxşısını bilən Allahdır. Qeyd etmək lazımdır ki, Yusuf sanki öz qardaşlarının əməlinə cahilliklərinə görə bəraət qazandırmağa cəhd göstərmişdir. Ola da bilsin ki, o (ə) qardaşlarını ancaq cahil insanların törətdiyi əmələ görə qınamışdır və onlar belə hərəkəti özlərinə yaraşdırmamalı idilər.

(12.90) “Onlar dedilər: “Doğrudanmı sən Yusufsan?” O dedi: “Mən – Yusufam, bu isə qardaşımdır. Allah bizə mərhəmət göstərmişdir. Həqiqətən, Allah təqvalı və səbirli olub yaxşılıq edənlərin savabını itirmir”.

Qardaşlar başa düşmüşdülər ki, onlarla danışan Yusufdur və soruşdular: “Doğrudanmı sən – Yusufsan?” O (ə) belə dedi: “Mən – Yusufam, bu isə qardaşımdır. Allah bizə iman və təqva bəxş etmişdir. Göstərdiyimiz səbirə və təqvalılığa görə Allah bizə yer üzündə hakimiyyət əta etmişdir. Həqiqətən, əgər insan günah işlətməkdən özünü qoruyursa, çətinliklərə mətanətlə üstün gəlirsə və Rəbbinin hökmlərini səbrlə yerinə yetirirsə, o, xeyirxah insandır. Axı Allah xeyirxah qullarının mükafatını itirmir.

(12.91) “Onlar dedilər: “Allaha and içirik ki, Allah səni bizdən üstün tutmuşdur. Biz isə günahkar olmuşuq”.

Qardaşlar dedilər: “Allaha and içirik ki, Allah gözəl əxlaqın və əla keyfiyyətlərin sayəsində səni bizdən yüksəyə ucaltdı. Biz səninlə son dərəcə ədalətsizcəsinə rəftar etdik, sənə əzab-əziyyət verməyə və atandan ayırmağa cəhd göstərdik, lakin Fövqəluca Allah sənə üstünlük verdi və səni arzuladığına nail olmağa imkan verdi. Doğrudan da biz günahkar adamlarmışıq”.

(12.92) “O dedi: “Mən bu gün sizi qınamayacağam. Allah sizi bağışlasın, çünki O – rəhmlilərdən ən Rəhmlidir”.

Yusuf (ə) alicənablıq göstərərək belə dedi: “Mən bu gün sizi qınamayacaq və məzəmmət etməyəcəyəm. Qoy Allah sizin günahlarınızı bağışlasın, axı O – rəhmli olanların ən Rəhmlisidir”. Yusuf öz qardaşlarını bağışladı və hətta onların törətdiyi dəhşətli əməli heç yada da salmadı. Əksinə, o (ə), onlar üçün Allahdan bağışlanma və mərhəmət dilədi və onun (ə) bu davranışı böyük bir xeyirxahlığın təzahürü idi ki, belə keyfiyyətlərə təkcə seçilmiş insanlar malik olur. Sonra isə Yusuf qardaşlarına dedi:

(12.93) “Bu köynəyimi aparıb atamın üzünə atın, gözləri açılsın. Sonra da bütün ailənizlə birlikdə yanıma gəlin”.

Hər bir xəstəliyi ona zidd olanla müalicə edin. Yusufdan ayrı düşməsi Yaqubun qəlbinə qəm-qüssə salmışdı və onun bunun böyüklüyü təkcə Allaha məlum idi. Yusuf istəyirdi ki, atası onun köynəyinə hopmuş qoxusunu eşitsin, ruhlansın və gözü açılsın. Belə hikmətlərdən və sirlərdən Allah çox bilir, lakin Onun qulları heç də həmişə onları dərk etməyə qabil olmurlar. Amma Yusufa o hikmətlərdən bəzisi açıqlanmışdı və buna görə o (ə) dedi: “Mənim köynəyimi evə aparın, onu atamın üzünə atın ki, gözü açılsın. Sonra isə bütün ailələriniz ilə, zövcələriniz, uşaqlarınız, digər ailə üzvləriniz ilə yanıma gəlin ki, görüşək və heç kim bundan sonra ərzaq və dolanacaqdan çətinlik çəkməsin”.

(12.94) “Karvan Misiri tərk edəndə Yusufun atası dedi: “Mən, əgər siz məni ağlını itirmiş qoca saymırsınızsa, doğrudan da Yusufun qoxusunu duyuram”.
(12.95) “Onlar dedilər: “Allaha and olsun ki, sən hələ də köhnə çaşqınlığının içindəsən”.

Karvan Misiri tərk edin Fələstinə tərəf yönələn kimi, Yaqub (ə) Yusufun (ə) köynəyindən gələn qoxunu duyduğunu hiss etdi. O (ə) dedi: “Mən Yusufun qoxusunu duyuram, lakin siz mənim dediyimə istehza edəcəksiniz. Siz elə fikirləşirsiniz ki, mən nə dediyimi anlamıram”. Yaqub (ə) gördü ki, adamlar onun dediklərini necə də təəccüblə qarşıladılar və güman etdiyi düz çıxdı. Adamlar dedilər: “Sən öz sonsuz azğınlığının burulğanında özünü itirmisən və mənasız sözlər danışırsan”.

(12.96) “Müjdəçi gəlib köynəyi onun üzünə atan kimi gözləri açıldı və o dedi: “Məgər sizə deməmişdimmi ki, mən Allahdan gələn vəhy sayəsində sizin bilmədiklərinizi bilirəm?”

Tezliklə qasid Yaquba sevindirib, müjdə verdi ki, o, Yusuf və qalan oğulları ilə görüşəcəkdir. O, Yusufun (ə) köynəyini Yaqubun (ə) üzünə atdı və onun (ə) gözü açıldı. Onun (ə) böyük qəm-qüssə üzündən məhrum olduğu görmə qabiliyyəti bərpa oldu və o (ə) ətrafında olan oğullarına və onu bundan əvvəl “mənasız sözlər” danışdığına görə qınayan ailəsinin digər üzvlərinə dedi: “Məgər mən sizə demirimmi ki, sizə məlum olmayanlar mənə məlumdur? Mən heç vaxt Allahın mərhəmətinə ümidimi kəsmirdim və həmişə gözləyirdim ki, Allah məni qəm-qüssədən xilas edəcəkdir”. Yaqub (ə) haqlı olduğunu vurğulayaraq Rəbbinin mərhəmətinə sevinirdi.

(12.97) “Onlar dedilər: “Atacan! Günahlarımızın bağışlanmasını xahiş et. Biz doğrudan da günahkar olmuşuq”.
(12.98) “O dedi: “Mən Rəbbimdən sizin bağışlanmanızı diləyəcəyəm, axı O – Bağışlayandır, Rəhmlidir”.

Oğulları törətdikləri günahı etiraf etdilər və dedilər: “Atacan, Allahdan xahiş et ki, sənə etdiyimiz ədalətsizliyimizi bağışlasın”. Yaqub (ə) ləngitmədən onların xahişinə belə cavab verdi: “Mən hökmən Allahdan xahiş edərəm ki, sizi bağışlasın və əfv etsin”. Bir şərhə görə, o (ə), duası tez qəbul edilsin deyə, dan yeri sökülməzdən əvvəl, onlar üçün bağışlanma dilədi.

(12.99) “Onlar Yusufun yanına daxil olduqda, o, valideynlərini qucaqlayıb dedi: “Misirə, inşəllah, əmin-amanlıqla daxil olun”.

Yaqub (ə) özünün bütün uşaqlarını və ailənin digər üzvlərini yığıb, orada qalmaq niyyətilə Misirə Yusufla görüşə yola düşdü. Onlar Yusufun yanına daxil olduqda, o (ə) valideynlərinə bağrına basdı və bununla onlara öz xüsusi qayğıkeşliyini göstərdi. O onlara böyük xeyirxahlıqla yanaşdı və yüksək dərəcədə ehtiram göstərdi və sonra da bütün ailə üzvlərinə dedi: “Misirə, inşəllah, heç nədən ehtiyat etmədən gəlin!” Onlar o dərəcədə xoşbəxt idilər ki, yorğun olduqlarını da unutmuşdular. Onlar ürəkdən sevinirdilər, çünki çəkdikləri çətinliklər artıq geridə qalmışdı.

(12.100) “O, ata-anasını taxtın üstündə əyləşdirdi. Onlar hamısı onun qarşısında səcdə etdilər. O dedi: “Atacan! Bu, çoxdankı yuxumun yozumudur. Rəbbim onu gerçəkləşdirdi. O, mənə lütfkarlığını göstərdi. O məni zindandan çıxartdı və şeytan mənimlə qardaşlarımın arasına ədavət saldıqdan sonra, sizi səhradan yanıma gətirtdi. Şübhəsiz ki, Rəbbim istədiyinə lütfkardır. Həqiqətən, O, Biləndir, Müdrikdir”.

Yusuf (ə) valideynlərini hökmdar taxtına oturtmağa qaldırdıqda, onun atası, anası və bütün qardaşları ona hörmət və etiraf əlaməti olaraq baş əydilər. O (ə) bunu görüb dedi: “Atacan! Yadındadırmı, mən yuxumda gördüyüm onbir ulduz, günəş və ayın mənə səcdə etdiklərini sənə danışmışdım. Bu gün o hadisə həqiqətən də baş verdi. Mənim yuxum həqiqətmiş və mənasız deyilmiş. Rəbbim mənə böyük iltifat göstərərək məni zindandan xilas etdi və, şeytan mənimlə qardaşlarım arasında ədavət saldıqdan sonra, sizi səhradan yanıma gətirtdi. Həmd olsun Allaha ki, şeytanı alçaltdı və bizi uzun sürən və iztirablı ayrılıqdan sonra birləşdirdi! O, Öz qullarını onların qətiyyən gözləmədikləri bir vaxtda əzəmətli yüksəkliklərə qaldırır, hər cür yaramazlıqlardan və çirkinliklərdən uzaqlaşdırır. O, aşkarda və qeybdə olan hər şeyi bilir, Öz qullarının sirlərindən və gizli niyyətlərindən agahdır. O, Öz müdrikliyi sayəsində hər şeyi öz yerində yerləşdirir və hadisələrin müəyyən etdiyi qədərinə müvafiq olaraq gerçəkləşməsini təmin edir”.
Bu sözlər Yusufun (ə) xeyirxahlığına və onun (ə) düzgün danışmaq qabiliyyətinə dəlalət edir. O (ə), zindana atılmasını xatırlayırsa da, qardaşlarının onu quyuya atmasını yada salmır və onların törətdiyi günahlardan danışmaq istəmir. O (ə) həm də deyir ki, Allah onun valideynlərini səhradan Misirə gətirtməklə ona (ə) lütfkarlıq göstərmişdir. O (ə) demir ki, onlar məşəqqətlər içində olduqları və aclıq çəkən ölkədən gəlmişlər və hətta işarə belə vurmur ki, bu gəliş onlara göstərilən bir mərhəmətdir. Bəxş edən Allah Xeyirxahdır. O, qulları arasından istədiyini seçir və seçdiklərinə böyük mərhəmətini əta edir. Yusuf həm də qeyd edir ki, onunla qardaşları arasında keçmişdə olan ədavətin səbəbkarı şeytan olmuşdur. O (ə) demir ki, şeytan onun (ə) qardaşlarını yoldan çıxarmışdır. O (ə) sanki hər iki tərəfin səhvə yol verdiyini və cahillik etdiklərini etiraf edir.