Haqqinda.az

- Körpələr fınxıra bilərmi?

Fınxırma, tənəffüs əzələlərinin koordinasiyasını tələb edən, insanlara xas, öyrənilən bir hərəkətdir. Yeni doğan və körpələrin etdikləri hərəkətlərin çoxu isə reflekslərdən ibarətdir. Buna görə 3 yaş əvvəlində fınxırma çox ola biləcək bir davranış şəkli deyil. Ancaq bilirik ki, uşaqlar davranışlarının çoxunu valideynlərini və ya digər insanları təqlid edərək öyrənərlər. Buna görə uşağın fınxırma bacarığını qazanması bir azda ekoloji faktorlara bağlıdır deyə bilərik.

- Körpələrin burunlarından nəfəs alması niyə əhəmiyyətli?

Körpələrin burun kanalları yetkinlər və böyük uşaqlara görə daha dardır. Xüsusilə yeni doğan körpələr burundan tənəffüs etmək məcburiyyətindədir. Xüsusilə əmmənin davamlılığı baxımından, məmə ağızdaykən körpənin nəfəs alış-verişini burundan təmin etməsi lazımdır. Burun tıxanınca əvvəlcə əmmənin pozulması bu üzdəndir.

Böyüklərin böyük bir qisimi burun tıxalı olsa da ağızdan asanlıqla nəfəs alaraq ağciyərlərinə kafi oksigen göndərə bilərlər. Hal bu ki körpələrin nəfəs almaqdan çox əmmə məqsədli şəkillənmiş ağız strukturları tənəffüsü tam mənasıyla təmin edə bilməz. Bu da istər istəməz körpədə yuxu problemləri, narahatlıq kimi problemlərə gətirib çıxaracaq.

- Körpələrin gündəlik burun təmizliyi necə edilməli? Hansı məhsullar seçilməli?

Sağlam bir körpədə təkrarlanan təmizlik ehtiyacı yoxdur. Duş əsnasında burun içərisinə girən su burun içindəki yığınların yumşalaraq atılmasını təmin edər. Duş sonrası bu çirklər yumşaq bir kağız dəsmal, və ya burun aspiratörleri köməyiylə alına bilər.

Qış aylarında yanmağa başlayan qızdırıcılar və ya yazın kondisioner istifadəsi mühit nəminin azalmasına və beləcə körpənin fizioloji burun ifraz edərinin burun içində quruyaraq tıxanıqlıq inkişafına səbəb ola bilər. Bu tip tıqanıqlıqlarda mühit nəminin təşkil edilməsi qoruyucu ola bilər.

Yaşadığımız mühitin ideal nəm nisbəti 30 ilə 50% arası olmalıdır. Nəm nisbətini yüksəltmək üçün soyuq və ya isti buxar maşınlarının davamlı istifadəsi təklif edilməz; bakteriya, kif, axar kimi zərərli orqanizmlərin mühitdə həddindən artıq inkişafına səbəb ola bilər. Ayrıca qışda otaq istiliyinin 24 dərəcəni keçməməsinə diqqət etmək lazımdır, çünki daha yüksək istiliklərdə nəm nisbəti daha da düşərək qurumağı artıra bilər.

Burun təmizliyi yalnız quruma üçün ediləcək isə, ən idealı "ringer-laktat" ehtiva edən burun damlaları istifadəsidir. Daha məşhur istifadə edilən duz məzmunlu solusyonlar erkən dövrdə rahatlaşdırıcı olsalar da uzun dövrdə duzun mukozayı quruducu təsiri səbəbiylə qurumağı daha da artıra bilərlər. Amma əgər tıxanıqlıq daha ön plandadırsa, izotonik və ya duz nisbəti daha yüksək okean suyu bənzəri vəsaitlər istifadə edilə bilər. Burun içi təmizlikdə əsla istifadə edilməməsi lazım olan maddə isə şirin sudur. Şirin su əgər burun içinə doğrudan sıxılsa sıx bir ağrıya səbəb ola bilər, ayrıca burun tıxanıqlığını daha da artıra bilər.

Körpələrdə burun içinin təmizliyində bir başqa çox təsirli metod burun aspiratörleridir. Bunların 2 tipi mövcuddur. Nasos şəklində əl ilə burun içini aspire edən alətlər çox təsirli bir təmizlik etməyə bilərlər. Daha effektiv olan digər tipində isə aspiratörün bir ucu körpənin burnuna yerləşdirilər, digər ucda təmizlik edən adamın ağızındadır və nəfəslə körpənin burun ifrazatları çəkilər. Hər iki alətdə də körpənin burun dəliklərinə zərər verməməyə diqqət edilməlidir, körpələrin burun içi mukozaları çox həssas olduğu üçün çətinlikli təmizliklər sonrası kiçik qanamalar ola bilər.

- Burnu tıxalı körpələr nə kimi risklərlə qarşı-qarşıyadır?

Burnu tıxalı körpələr əvvəlcə yaxşı qidalana bilməzlər. Ayrıca rahat yuxu yata bilmədikləri üçün çox oyanarlar və dərin yuxuya keçə bilmədikləri üçün istirahət edə bilməzlər, buna bağlı daha da narahatlaşarlar, iştahları daha da kəsilər.

Çox irəli dərəcəli burun tıxanıqlıqlarında yuxu əsnasında apne, yəni tənəffüs kəsilmələri belə ola bilər.

Ayrıca burun bədənin kondisioner sistemidir. Havanı istilədər, filtr edər və nəmləndirər. Ağızdan nəfəs almaq, soyuq, çirkli və quru havanın ciyərlərə getməsinə səbəb olar. Burnu tıxalı körpələr və uşaqlarda boğaz və alt tənəffüs yolu infeksiyalarının daha sıx görülməsi bu üzdəndir.

- Burun tıkanıklığı xəstəlik əlamətidirmi? Yoxsa xəstəlikdən ötərimi meydana gələr?

Sağlam bir körpənin burnu mühitin nəm nisbətinin azalmasına bağlı burun içinin quruması sonrası tıxana bilər. Yəni hər burun tıxanıqlığı xəstəlik mənasını verməz.

- Körpə xəstələndiyində burun tıxanıqlığı necə önlənər?

Əvvəlcə sərəm fizioloji və ya duz nisbəti daha yüksək okean suyu bənzəri maddələrlə xüsusilə hər qidalanma və yuxu əvvəli burun lavajı edilməlidir. Bu tətbiqlərin sıxlığı xəstəliyin şiddətinə görə dəyişə bilər.

Əgər sıx axıntı varsa burun aspiratörleri lavaj sonrası burun içindəki ifrazatları boşaltmada faydalı ola bilərlər.

Dekonjestan ehtiva edən siroplar mümkün olduğunca 2 yaş altında istifadə edilməməlidir. Burun damlası şəklindəki dekonjestanlar isə ancaq 6 aydan böyük uşaqlarda sərəm fizioloji ilə seyreltilerek istifadə edilə bilərlər.