Sultan IV Mehmed (1648-1687)
I İbrahimin oğludur. Atası İbrahim üsyankarlar tərəfindən taxtdan endiridikdən sonra 8 avqust 1648-ci ildə sultan oldu. Bu sırada yeddi yaşında idi. Təhsil və təliminə səltənəti zamanında da davam etdi. Sultan IV Mehmetin uşaqlığından istifadə edən dövlət addımlarındakı kəslər, idarədə daha çox söz sahibi ola bilmək üçün mübarizələrə başladılar. Bu vəziyyət zaman zaman üsyanların çıxmasına və dövlət işlərinin pozulmasına səbəb oldu. Xəzinə boşaldı. 1652-ci ildə sədrəzəmliyə gətirilən Tarhuncu Əhməd Paşa ilk olaraq maliyyə çətinliyi önləmək üçün tədbirlər gördü. Ancaq xərclərin qısılması bəzi dövlət məmurlarının xoşuna gəlmədi və müxtəlif böhtanlarla Tarhuncunu vəzifədən uzaqlaşdırdılar. 1654-ci ildə Quru Murad Paşa əmrindəki Osmanlı donanması, Çanaqqala boğazı çıxışında Venedik donanmasını məğlub etdi. Bu sırada maliyyə çətinliyi önləmək üçün, pul paylanmasının azlığı, yeniçərilərin qiyamına gətirib çıxardı. Sonda saray ağaları edam edildi Mərkəzdəki bu qarışıqlıqlar Anadoluya və ölkənin digər əyalətlərinə də sıçradı. Venedik qarşısında Osmanlı donanması məğrubiyyətə uğradı. Venedikliler Bozcaada və Limni kimi əsgəri əhəmiyyəti çox olan adaları əhatə edərək ələ keçirdilər. Sultan, 1656-cı ildə, bu müvəffəqiyyətsizliklər üstündə sədrəzəm Boynuəyri Məmməd Paşanın yerinə böyük səlahiyyətlərlə təcrübəli vəzir Körpülü Məmməd Paşanı təyin etdi. Körpülü Məmməd Paşanın ilk işi İstanbulda asayişi təmin etmək oldu. Daha sonra donanmanı gücləndirərək Bozcaada və Limnini geri aldı. 1658-ci ildə Ərdəl üsyanını yatırtdı və Yanova qalasını fəth etdi. Növbəti il Anadoluda Abaza Həsən Paşa qiyamını yatırtdı. Məmməd Paşanın 30 oktyabr 1661-ci ildə vəfatından sonra yerinə oğulu Fazıl Əhməd Paşa gətirildi. 1663-cü ildə Avstriya səfərinə çıxan Əhməd Paşa, Uyvar və Yanıkkaleni fəth etdi. İki dövlət arasında Vasvar andlaşması imzalandı. 1672-ci ildə Lehistan səfərinə çıxan IV Mehmed, Belgrada qədər gəldi. Fazıl Əhməd Paşa bu səfərdə Podolya ilə Ukraynanın fəthini reallaşdırdı və bu səfər əsnasında xəstələnərək vəfat etdi. Yerinə Merzifonlu Quru Mustafa Paşa keçdi(1676). 1678-ci ildə Rus səfərinə çıxan Mustafa Paşa, Çehrin qalasını geri aldı. Ertəsi il Sultan ordusunun başında şəxsən ikinci səfərə çıxdı. Ancaq Rusların barış istəmələri üzərinə Bağçasarayda andlaşma imzalandı.
IV Mehmed dövrünün ən əhəmiyyətli siyasi hadisəsi Vyana mühasirəsidir. Şiddətlə cərəyan edən muhasirə müvəffəqiyyətsizliklə nəticələndi və Quru Mustafa Paşa vəzifəsindən alınaraq yerinə İbrahim Paşa gətirildi.
Vyana məğrubiyyətindən sonra Avstriya, Venedik, Lehistan orduları ümumi hücuma keçərək Macarıstan torpaqlarını, Buduni, Dalmaçyakıyılarını, Patras, Korent və İnebahtı kimi əhəmiyyətli qalaları zəbt etdilər. Bu hadisələr əsnasında ordu da üsyanlar baş verdi və Sultan IV Mehmet 8 noyabr 1687-ci ildə taxtdan endirilərək yerinə qardaşı Süleyman gətirildi. Bundan sonra Ədirnədəki sarayını iqamət edən Mehmet, 6 yanvar 1693-cü ildə vəfat etdi.
Tarix: 03.03.2013 / 16:37 Müəllif: *_*M_O_N_I_K_A*_* Baxılıb: 297 Bölmə: Dunya ve tarixi