Axtardığın haqqında - Hər gün yeni məlumat öyrən
İşxan — Hind–Avropa mənşəli termin olub hərfən "hakim", "ağa" deməkdir. Erkən orta əsrlərdə Qafqaz Albaniyasında və Ermənistanda "azqapet", "nahapet" (tayfa başçısı) terminlərinin sinonimi. Əsasən tayfa başçısının siyasi hakimiyyətini (knyazlığın, vilayətin, ölkənin idarə olunması) bildirmək üçün işlədilirdi. VI əsrdən Qafqaz Albaniyasında "işxan" termini müstəqil məna daşıyırdı. Ardı »
Katolikosluğu[redaktə]
Katolikos III Moiseydən sonra kürsüyə çıxmış və iyirmi səkkiz il kürsüdə oturmuşdur. Katolikos IV Davud Qəbələ yepiskopluğundan seçilmişdir. Aluen kilsə məclisinin kanonlarından biri olan yaxın qohumla evlənməyə etiraz etməmişdi. Moisey Kalankatlı bu hadisə haqqında yazır:
O, Şəki hakiminin qanunsuz nigahına xeyir-dua vermişdi. Hakimin qardaşı ondan soruşmuşdu: "Ağam, haradan gəlirsən?" O, cavab vermişdi: "Qardaşının evindən". Onda knyaz Katolikos Davuda belə demişdi: "Qoy sənin xeyir-dua verən dilin qurusun və heç vaxt dillənməsin! Qoy sənin sağ əlin qurusun!" Bunu deyən kimi, diliylə əli qurudu və o, ölənə kimi sağalmadı. Ardı »
Aluen kanonları ilkin Orta əsrlər Qafqaz Albaniyasının bizim dövrümüzə gəlib çatmış yeganə siyasi hüquqi sənədi kimi böyük əhəmiyyətə malikdir.Bu sənəddə Albaniyada sosial,hüquq və kilsə münasibətləri öz əksini tapmışdır.
Aluen kilsə məclisinin keçirilməsialban çarı III Mömin Vaçaqanın hakimiyyəti dövründə olmuşdur.Onun hakimiyyəti haqqında məlumatlar isə V əsrdə ölkənin siyasi tarixini əks etdirir.
Bir qayda olaraq Aluen kaninlarının qəbul olunması tarixi V əsrin son 25 ilinə təsadüf edir (487-488-ci illər).Bu tarixi btün tədqiqatçılar təsdiq edirlər.Yalnız N.A.Akinyan və S.Ovannesyanın fikirləri istisna təşkil edir.Belə ki,N.A.Akinyan tarixdə III Mömin Vaçaqan adlı alban çarının tarixi çəxsiyyət olduğunu şübhə ltına alır,onu Alban ölkəsinin tarixi əsərinin müəllidinin uydurması sayaraq,Aluen məclisinin çağırılmasını da Ardı »
Katolikos Mikayıl - Albaniyanın XXI katolikosu. Katolikos I Simeonu əvəz etmişdi.
Katolikosluğu[redaktə]
Şəkidə bir kilsədə keşiş idi. Moisey Kalankatlının çatdırdığı məlumata əsasən 711-ci ildə imperator Bardanes Filippikos tərəfindən Şahzadə Qaqikə verilən xaç hissəciyi daha sonra ona verilmişdi. Makenos monastırının keşişi Solomonu dəvət edib, baba-nənələri bir olan qohumları ilə evlənən Albaniya əyanlarını lənətləmişdi. Bunlarla birlikdə qohumları ilə evlənməyə icazə verən gürcü katolikosu Talila da lənətlənmişdi. Ardı »
Etnik mənşəyi[redaktə]
Mənbələrdə Səhl ibn Sunbatın etnik mənşəyi haqqında məlumatlar çox az olsa da, onu erkən orta əsrlərdə Qafqazda nüfuzlu olmuş erməni və alban sülalələrinə aid edən müxtəlif tarixçilər vardır. M. Çamçyan , V. Abaza, A. Qren , V. Bartold kimi tarixçilər Səhl ibn Sunbatın erməni hökmdar sülaləsi olan Baqratuni xanədanının nümayəndəsi olduğunu qeyd etmişlər. M. Çamçyan yazır:
"...erməni tarixinin 269 (840)-cu ilində Babək Ermənistanı tutmaq üçün səfərə başladı, çünki Ermənistanı öz torpağına qatmaq istəyirdi. Ararat dağı yanında Babəklə Sumbat Baqratuni arasında uzun sürən qanlı vuruşma oldu, bu vuruşmadan sonra Babəkin tərəfdarları qaçmağa üz qoydular. Babək özü geri çəkilərkən general Sumbatın oğlu Ardı »
Hakimiyyəti[redaktə]
464-484-cü illərdə Cənubi Qafqazda Sasanilərə qarşı yenidən üsyanlar başlanmışdı. Bu hərəkat nəticəsində 485-ci ildə əldə olunmuş Nvarsaq sülhünə görə Albaniyada müstəqillik və xristianlıq bərpa edilir. Dövlətin yeni hökmdarı 487-ci ildə III Vaçaqan olur. Onun hakimiyyət illəri Albaniyanın yüksəlişi dövrüdür. Ölkə təsərrüfatı dirçəldilir, ticarət əlaqələri genişlənir, əkinçilik, hevandarlıq və sənətkarlıq durmadan inkişaf edirdi. Albaniyada feodal şəhərləri təşəkkül tapır. Bunlar Bərdə, Dərbənd, Şamaxı, Qəbələ, Beyləqan, Şabran, Xalxal və Şəki idi. Şəhərlərdə iri bazarlar mövcud olmuşdur. Sənətkar və tacirlərin öz ittifaqları yaranırdı. Ölkə Çin, Hindistan, Misir, Suriya, Şərqi Avropa, Kiçik Asiya, Şimali Qafqaz və İran körfəzinin bir çox dövlətləri ilə birbaşa ticarət əlaqələri yaratmışdır. Ardı »
Katolikos V İohannes - Albanların L (50ci) katolikosu.
Katolikosluğu[redaktə]
Katolikos I Stepannosdan sonra kürsüyə qalxmış və 1079-1129 - cu illərdə əlli il müddətində kürsüdə oturmuşdur. Ardı »
Katolikos Lazar - Alban katolikoslarından biri.Mxitar Qoşun katolikoslar siyahısında adı 7-ci yerdə çəkilən katolikos. Alban salnaməsində göstərilir ki, "o, Baqməckdə (Bərdə və Beyləqan arasında yer) Hazarapatı və Müqəddəs Pantaleon kilsəsini tikdirmişdir. O, bunları Allah-təaladan ona vəhy gələndən sonra bina etmişdir." Ardı »