Haqqinda.az

Yerli əhalinin Qafqaz Albaniyasını necə adlandırması məsələsi dövrümüzə gəlib çatmamışdır. Bu və ya digər dərəcədə ünsiyyətdə olduğu xalqlar isə ölkəni müxtəlif şəkildə adlandırmışlar. Məsələn, yunanlar ölkənin adına Αλβανεια, latınlar isə Albānia demişlər. Qafqaz Albaniyasının adı qrabar dilli mənbələrdə Աղուանք – Aluank, aşxarabar dilli mənbələrdə Աղվանք – Agvank, fars dilli mənbələrdə Arran, ərəb dilli mənbələrdə isə Ər-Ran şəklində qeyd edilmişdir.

Erməni müəllifi M. Çamçyan Ağvan sözünü qədim erməni dilində (qrabar) "ağu" xoşxasiyyət, mehriban sözündən törədiyini və "Mehriban insanlar ölkəsi" anlamına gəldiyini qeyd etmişdir. Lakin Q. Qeybullayev qeyd edir ki, "ağu" sözü qədim erməni dilinə qədim türk dilindən keçmişdir və bu söz hazırda da Ardı »

Varazman Mehrani — Qafqaz Albaniyasının şahzadəsi, Varaz Qriqorun ən kiçik oğlu. Onun haqqında məlumat yoxdur. Lakin övladları haqda məlumat verilir. Varazmanın nəvəsi, Vaxtanqın oğlu olan Varazo, Varazmanın başqa övladından olan nəvəsi Vardanuxi ilə evlənmişdi. Beləliklə Aquen kilsə məclisində qəbul edilmiş 10-cu maddəni pozurdu: "Kişi, üçüncü nəsil qohumluğu çatan qadınlarla və öz qardaşı arvadı ilə evlənə bilməz" Ardı »

Saak Sevada (doğum və ölüm tarixləri bilinmir) - X əsrin I yarısında Xaçın və Girdiman hakimi. Qriqor Hamamın oğlu, Atrnersehin nəvəsidir. Onun hakimiyyətinə Parisos (Artsakın şimalı), Uti və Girdimanın xristianlarla məskunlamış əraziləri daxil idi. Saak Sevada, qızı ilə evlənmiş erməni hökmdarı II Aşotun köməkliyi ilə Utili Movsesin üsyanını yatırmışdır. Saak Sevadanın digər qızı Şahanduxt isə Sünik knyazı I Smbatla evli olmuşdur. I Smbat Sünikin müstəqilliyini elan etdikdə Saak Sevada onun tərəfində duraraq erməni hökmdarı II Aşota qarşı çıxmışdı. II Aşotla döyüşdə məğlub olan Saak Sevada əsir alınmışdı. Erməni hökmdarı onun və oğlu Qriqorun gözlərini çıxartdırmışdı. Digər oğlu Hovannes Sənəkərim isə Parisos Ardı »

Əcəri, yaxud Həcəri adlanan vilayət Qəbələ vilayətinin cənubunda Qarasu və Girdiman çaylarının arasında yerləşmişdi və cənubda Kür çayına söykənirdi. Burada əhali əsasən əkinçiliklə məşğul idi. VII əsr erməni coğrafiyasında Əcəri həm də Dəşt-i-Bizkan adlandırılır. Ardı »

Katolikos I Sargis - Albanların LXXV katolikosu.

Katolikosluğu[redaktə]
Həsən Cəlalın nəslindən idi. Xaçın məlikliyinin hökmdarı Xatirin oğlu idi. Gəncəsər monastırında katolikos siyahısında göstərilir. Yayıcı kəndini müsəlmanlardan qaçan xristianların yaşaması üçün saldırmışdı. Ardı »

Katolikos II Davud - Albaniyanın XXIV katolikosu. Sələfi Katolikos Yusif kimi o da, Amaras yepiskopluğundan seçilmişdir. Katolikos II Davud dörd il kürsüdə oturub. Moisey Kalankatlı onun haqqında yazır: "O, kilsənin torpaqlarını və var-dövlətini dağıtdı və canilərin ona verdiyi zəhəri içib öldü." Lakin burada konkret nədən bəhs edildiyi aydınlaşdırılmamış olaraq qalır. Ardı »

Ərazisi[redaktə]
Müxtəlif dövrlərdə hakimlik, xanlıq, vilayət, ölkə və s. adlandırılan bu tarixi ərazi əsasən İndiki Azərbaycan Respublikası ərazisinin şimal-qərb hisəsini, həmçinin, qismən, indiki Gürcüstan Respublikasının ərazisinin şərqini və indiki Rusiya Federasiyasındakı Dağıstan Respublikası ərazisinin cənubunu əhatə etmişdir.

Tarixi[redaktə]
Şəki knyazlığı
Şəki hökmdarlığı
Şəki xanlığı
Şəki əyaləti
Nuxa qəzası
Şəki rayonu
Şəkinin hökmdarları, xanları və məlikləri...[redaktə]
Seyid Əli Orlat -1393 — 1399
Seyid Əhməd Orlat 1393 — +1423/24
Əli inaq -1435 — +1435
1444/45 — 1456/57 Əlican (Candar) xan Qara keşiş oğlu
1456/1457 — ? Qutul xan (Əlican xanın oğlu)
Əbdülqafar -1447/1448 — +1468/1469
___ — ____ Zəki (Şəki) xan (Qutul xanın oğlu)
-1497 — 1497 Şahhüseyn
-1519 — May,1524 Həsən sultan
May,1524 — May, 1551 Dərviş Məhəmməd xan (Həsən sultanın Ardı »

Sanatruk — 298-338-ci illərdə Paytakaran hökmdarı, bəlkə də Qafqaz Albaniyasının çarı. Erməni qaynaqları onu saysız-hesabsız hunların hökmdarı adlandırır.

Xristianlığa qarşı mübarizəsi[redaktə]
Sanatruk Albaniyaya xristianlığı yaymaq üçün göndərilmiş əslən parfiyalı erməni din xadimi Müqəddəs Qriqorisi və onun yerli sakinlərdən xristian dininə cəlb edə bildiyi şəxsləri edam etdirdikdən sonra, alban feodalları ilə birgə 337-ci ildə Erməni çarlığına hücum etmiş və ölkənin paytaxtı Valarşapatı bir il əlində saxlamışdır. Romalıların köməyinə arxalanan ermənilər bir il sonra əks hücuma keçmiş və Sanatruku Erməni çarlığından çıxara bilmişlər. Döyüşlərin birində Sanatruk həlak olmuşdur.

Tarixşünaşlıqda yeri[redaktə]
Baxmayaraq ki Musa Kalankatlının təqdim etdiyi Alban Arşakilərinə aid siyahıda Sanatrukun adı yoxdur, bir çox tədqiqatçılara görə Ardı »