Haqqinda.az

Doğma Azərbaycan türkcəsində gözəl şerlər yazmış Cahanşah ədəbiyyat tariximizdə "Həqiqi" təxəllüsü ilə tanınır. Yüksək təhsil görmüş Həqiqi Azərbaycan türkcəsi və fars dilində gözəl qəzəllər, məsnəvi və rübailər yazırdı. O, Şərq ədəbiyyatına dərindən bələd idi və özünü Nəsimi məktəbinin ardıcılı hesab edirdi. Həqiqi dahi fars şairi Əbdürrəhman Cami ilə dostluq münasibəti saxlayırdı. Cami onun "Divan"ının bədii və mənəvi keyfiyyətlərini yüksək qiymətləndirirdi. Öz şerlərindən birində o, bu divanı "xəzinə" adlandırmışdı. Ardı »

Həyatı[redaktə]
Vəli Abdulla bəy oğlu Vəlizadə 15 mart 1911-ci ildə Azərbaycanın dilbər guşəsi Şuşada anadan olmuşdur. Körpə ikən atasını itirən Vəli Vəlizadə anası Salatın xanım Vəliyevanın himayəsində böyümüşdür. Onun təlim-tərbiyəsi ilə zəmanəsinin savadlı adamlarından sayılan əmisi Məşədi Abbas bəy Vəlizadə məşğul olmuşdur.

Vəli Vəlizadənin ata babası Məşədi Əsədulla bəy Qarabağın varlı tacirlərindən idi. Məşədi Əsədulla bəy Əzəd xanımla ailə həyatı qurmuş, altı oğul, iki qız övladı olmuşdur. Vəli Vəlizadənin atası Abdulla bəy Məşədi Əsədulla bəyin dördüncü oğul övladı idi.

Onun atası ilə yanaşı anası da Baharlı tayfasının övladlarından idi. O, hər iki tərəfdən Mirzə Vəli bəy Baharlının nəslindəndir. Onun ata babası Məşədi Ardı »

Qaraqoyunlu Həsənəli-Qaraqoyunlu dövlətinin sonuncu sultanı və Cahanşah Həqiqinin oğludur .

Həsənəli[redaktə]
Həsənəli 1467-1468- ci illərdə Qaraqoyunlu dövlətinin hökmdarı olmuşdur. Həsənəli Qara Yusifin nəvəsi, Cahanşahın oğludur. Hələ atasının sağlığında, iki dəfə ona qarşı çıxmış və məğlub olmuşdur. Hər iki halda anasının himayəçiliyi ilə ölümdən qurtarır. Cahanşahdan sonra Azərbaycanın cənubunda Qaraqoyunlu hakimiyyətini bərpa etməyə cəhd göstərdi, lakin buna nail ola bilmədi. 1468-ci ildə Uzun Həsən asanlıqla Cənubi Azərbaycanı və Qarabağı ələ keçirdi, qaraqoyunlu tayfalarının böyük bir hissəsi Ağqoyunlu hakimiyyətinə daxil oldu. Beləlilkə, Qaraqoyunlu dövləti özünün 58-ci ilində dağılıb məhv olur. Ardı »

Baharlılar sulaləsinin banisi olan Bayram Xocanın oğlu Qara Məhəmməd 1380-1389-cu illərdə Qaraqoyunlu tayfa ittifaqının başçısı olmuşdur. Qara Məhəmməd Cəlairilərlə mövcud ziddiyəti aradan qaldırmaq məqsədilə Cəlairi Sultan Əhmədlə qohum oldu. Bu qohumluq hər iki tərəf arasında münasibətlərin yaxşılaşmasına kömək etdi. Vəziyyətdən istifadə edən Qara Məhəmməd mərkəzi Van olmaqla Qaraqoyunlu tayfa ittifaqı hakimiyyətinin əsasını qoydu. Sonradan Azərbaycanda öz hakimiyyətini yaymağa calışan Qara Məhəmməd bu qohumluğa əhəmiyyət vermədi və 1382-ci ilin sentyabrında böyük qoşunla Təbrizə hücum etdi. Şəhər ətrafında ciddi döyüşdə Qaraqoyunlu qüvvələri Cəlairi şahzadəsi Şeyx Əliyə qalib gəldi.

1384-cü ildə Qara Məhəmməd Mardin hökmdari Məcdəddin İsanın üzərinə yürüş etdi. Mardin hökmdarı müqavimət göstərmək istədi, Ardı »

Yaradıcılığı[redaktə]
Ey qaşi kaman, kirpiyi ox, ləbləri mərcan,
Şəhd-i ləb-i ləlin mən-i biçarəyə dərman,
Yaqût ləbindən mənə sən əylə bir əhsan,
Ləbin ləbim üstünə qoy, ey nov-i gül-i xəndan,
Gülbərg tərin əyləgilən yər ilə yəksan.

Dərdü gəmi hicr içrə mənim çoxdu məlalim,
Hansı birini şərh qıhm, əy gül-i alım?
Aşüftə ədən zülf-i siyahındı xəyalım,
Çarə nə olur, dərdimə səndəndi sualim?
Əlhəqq bulunur şəhd-i ləbindən mənə dərman.

Övqat kəçərdi qəm ilə, ləyk vüsalm,
Röyada görürdüm gəcələr əks-i camalm,
Səd şükr Xudaya ki, dönüb fikrü xəyalm,
Tərf-i gülü büstana gəlir sərv-i nihaim,
Can məqdəminə imdi gərəkdir ola qurban.

Dün şərh ələdim dərd-i dilim pir-i muğanə,
Zülf-i siyahın qissəsi çün düşdü bəyana,
Aşüftə, pərişan ələdi halimi şanə,
Döndərdi üzarm həvəsi bağrımı qanə,
Nəy Ardı »

Adaçımı[redaktə]
Alpavut adının dürlü yozumu var. Alp əski türk dilində "igid", "qoçaq", qut isə cəmlik bildirən formantdır. Deməli, alpavut, alpaqut igidlər, ərlər anlamındadır. Alpavut adının bir variantı da alpağutdur. Alpağut adı "Divani lüğət it-türkdə" belə açıqlanır: "Tək başına düşmənə qalib gələn, ələ keçməyən igid".

Alpağut həm də hərbi rütbə, ünvan olub. Kül təkin yazılarında deyilir: "Öncə gəlmiş qoşununu Kül təkin qovub toxarlardan bir qəbilə, alpağulardan on nəfəri Tona təkinin dəfnində mühasirə edib öldürdü".

Alpağut VIII əsr uyğur abidələrində döyüşçü anlamındadır. Son çağlarda isə qıpçaq və qazan tatarlarının bir çox şivələrində bəy-böyük, mal-mülk yiyəsi kimi işlənmişdir.

Tarixi[redaktə]
Alpavut oymağı Qaraqoyunlu eli tənəzzülə uğrayandan sonra Ağqoyunlu tayfa birliyinə Ardı »

Həyatı[redaktə]
Züleyxa xanım Vəliyeva 22 fevral 1890 ildə anadan olmuşdur. O, 1901-1905 illərdə Həsən bəy Zərdabinin həyat yoldaşı Hənifə xanım Məlikovanın müdiri olduğu Tağıyev Qızlar Gimnaziyasında oxumuş, rus dilində təhsil almışdır. Tağıyev Qızlar Gimnaziyasının ilk məzunlarından biridir.

Züleyxa xanım Vəliyeva qısa ömür yaşamışdır. O, toyu ərəfəsində 1908 ildə, 18 yaşında vəfat etmişdir. Ardı »

Hayatı[redaktə]
Həsən bəy Qaraqoyunlu elinin Baharlı oymağındandır. Şəkəroğlu soyundan olan Həsən bəy şair idi. Müqimi təxəllüsü ilə şеir yazırdı. XVII yüzillikdə yaşamışdı.

Onun haqqında Məhəmmədəli Tərbiyət yazır: "Həsən bəy Şəkəroğlu adı ilə məşhurdur. Ata tərəfindən onun qohumluğu Baharlı tayfası böyüklərindən olan Əlişəkər bəyə və ana tərəfindən isə qohumluğu Cahanşah padşaha çatır. O, şеirşünaslıqda, xətşünaslıqda və musiqi еlmində bacarıqlı, əxlaq rəftar cəhətdən tərifə layiq bir şəxs olmuşdur. Bəzi hallarda şеir qoşmuş və Müqimi təxəllüs еtmişdir.("Həft iqlim").

Həsən bəy Müqimi Əkbər padşahın zamanında hicri qəməri 997 (1588)-ci ildə Hindistana gеtmiş və bu zaman Dəkənə bir dövlət işi üçün göndərilmiş, onunla qohumluğu olan Əbdürrəhman xan xanixananın yanında Ardı »