Haqqinda.az

Qarabağ xanlığı Səfəvilər imperiyasının süqutundan sonra hakimiyyətə keçən Nadir şahın (Nadir hakimiyyətə gələndə xan idi, yalnız hakimiyyətə keçəndən sonra özünü şah elan etmişdir.) öldürülməsi nəticəsində XVIII ortalarında yaranmış xanlıqlardan biridir. Qarabağ xanlığının əsasının Pənahəli bəy (1748-1763) 1748-ci ildə qoymuş və özünü xan elan etmişdir. Xanlıq Araz və Kür çayları arasındakı ərazidə yerləşirdi. Qarabağ xanlığı İrəvan xanlığı, Şəki xanlığı, Gəncə xanlığı, Naxçıvan xanlığı, Qaradağ xanlığı, Cavad xanlığı və Şamaxı xanlığı ilə həmsərhəd idi.

Pənahəli xan xanlığın əsasını qoyandan sonra müdafiə işlərini gücləndirmək üçün 1748-ci ildə Kəbirli mahalında Bayat qalasını, 1751-ci ildə Tərnəkütdə Şahbulaq qalasını tikdirdi. III qala Şuşa qalası oldu. Şuşa əlçatmaz dağlarda Ardı »

Ərdəbil xanlığı
Marağa xanlığı
Maku xanlığı
Qaradağ xanlığı
Sərab xanlığı
Təbriz xanlığı
Urmiya xanlığı
Xalxal xanlığı
Xoy xanlığı
Zəncan xanlığı Ardı »

Həyatı[redaktə]
Nadir şah Əfşar əyanlarının sui-qəsdi nəticəsində öldürüldükdən (1747) sonra kəngərli tayfa başçısı Heydərqulu xan Kəngərli şahın naibi Ağahəsəni hakimiyyətdən uzaqlaşdırıb, özünü Naxçıvanın müstəqil xanı elan etdi. O, xanlığı möhkəmlətmək, xəzinənin gəlirini artıran ticarəti, həmçinin sənətkarlığı inkişaf etdirmək məqsədilə bir sıra tədbirlər həyata keçirdi: xanlıqda və şəhərlərdə rabitə vasitələrini qaydaya saldı, köhnə körpülərin təmir olunması, yenilərinin inşası haqqında əmr verdi.

Naxçıvan xanlığının hərbi gücü az olduğundan Heydərqulu xan Kəngərli daha qüdrətli xanlıqlara arxalanmağa çalışırdı. Bu məqsədlə qarabağlı Pənahəli xanla müttəfiq oldu, onunla və gürcü çarları ilə birlikdə 1752-ci ildə Şəki xanı Hacı Çələbiyə qarşı yürüşdə iştirak etdi.

Uğursuz qurtaran bu yürüşdən sonra Heydərqulu xan Ardı »

Tarixi[redaktə]
Kürdəmir və Ağsu rayonlarının ərazisində mövcud olmuşdur.

Mahalın naibi Cəfər bəy (Mustafa xanın naziri olan Hacı Hüseyn bəyin qardaşı) idi. Şirvan xan ailəsinin əsas mülkləri bu mahalda yerləşirdi.

Əhalisi[redaktə]
1821-ci ildə 10 kənddə (Ağsu, Kürdəmir, Qarasaqqallı, Nöycü, Cəyli, Külüllü, İsmayıllı, Mollaəlioğlu, Şıxməzid, Ağrı) 300 ailə yaşayırdı.

İqtisadiyyatı[redaktə]
Bölükət mahalının sakinləri bağçılıq, üzümçülük, pambıqçılıq, baramaçılıq, çəltikçiliklə məşğul olurdular. Ardı »

Xronologiya[redaktə]
Seyid Əhməd yanvar 1399-cu il tarixdə atası Seyid Əlinin Alıncaq qalası yaxınlığında baş vermiş döyüşdə öldürülməsindən sonra hakimiyyətə gəlmişdir.
1399-cu ilin son aylarında Əmir Teymur öz ordusu ilə Qarabağda qışlayarkən, Seyid Əhməd Şirvana – Şirvanşah Şeyx İbrahimin yanına getmiş və ondan Əmir Teymurun Şəkiyə gözlənilən hücumunun qarşısının alınmasında və Əmir Teymurla münasibətlərinin yaxşılaşdırılmasıda yardımçı olmasını xahiş etmişdir. Şirvanşah Şeyx İbrahim Seyid Əhəmdi Qarabağa – Əmir Teymurun yanına aparmış və nəticədə Əmir Teymur tərəfindən "atasının (Seyid Əli Orlatın) mənsəb və məqamı ona əta edil"mişdir.
Hicri 802-ci ilin qışında (noyabr 1399 –fevral 1400) Əmir Teymur Qarabağda qışlayan ordusunun 30%-ni götürüb Ağ su dərəsinə – Əmir Ardı »

Həyatı[redaktə]
Məhəmməd xan Həsənəli xan oğlu İrəvan şəhərində dоğulmuşdu. Ailə təlim-tərbiyəsi, saray təhsili almışdı. Məhəmməd xan 1805-1806-cı illərdə İrəvanın hakimi оlmuşdu. Rus-İran savaşlarında iştirak еtmişdi. Abbas mirzə Qovanlı-Qacarın şəxsi mühafizəsinin rəisi idi. Naxçıvan hakimi Еhsan xan Kəngərli Abbasabad qalasını ruslara təslim еtmək istəyərkən Məhəmməd xan 4 min bəxtiyari və azərbaycanlı ilə qalanı müdafiəsinə gеtmişdi. Qalanı 1827-ci ilin iyununda ruslar almış, Məhəmməd xanı əsir tutmuşdular. Tarixçi Mirzə Yusif Qarabaği yazır: "Məhəmməd xanı Tiflisə aparan zaman bir nеçə gün Şuşa qalasında saxladılar. Məhəmməd xan Qacar nücabalarından оlub, qısabоylu, sеyrəksaqqalı, qamətcə kiçik bir adam idi. Çоx iri atı vardı. At üstündə balaca bir uşaq kimi Ardı »

Qara xan Lənkəranın iqtisadi və siyasi qüdrətini möhkəmlətmək məqsədilə bir sıra tədbirlər heyata keçirdi, daimi qoşun təşkil etdi. O zaman Talış xanlığının ərazisindəki torpaq sahələrinin əksəriyyəti xan nəslindən olmayan yerli feodalların əlində idi. Qara xan həmin feodalların iqtisadi və siyasi qüdrətini qırmaq üçün mərkəzi hakimiyyətlə hesablaşmayanların torpaqlarını müsadirə etdi. İran təhlükəsindən qorunmaq məqsədilə (1747-ci ildə) paytaxtı Astaradan Lənkərana köçürdü, geniş abadlıq işləri apardı. Bu tədbirlər şəhərin ticarət və mədəniyyət mərkəzinə çevrilməsinə şərait yaratdı.

Bu dövrdə Lənkəran Xəzər dənizi sahilində artıq əhəmiyyətli bir liman şəhərinə çevrilməkdə idi və Dərbənd, Niyazabad və Bakı şəhərləri ilə birlikdə Azərbaycanın həm daxili, həm də xarici ticarətində mühüm Ardı »

1853-cü ildə baş vermiş zəlzələ nəticəsində qala divarları ciddi zədələar almışlar. 1865-ci ildə isə qalanın ərazisi erməni Nerses Tahiryants gildiyası tərəfindən satın alınmışdır. 1880-ci illərdə Tahiryanlar qalanın şimal divarlarını dağıdaraq yerində konyak zavodu inşa etmişlər. 1930-cu illərdə isə qala divarları ermənilər tərəfindən tamamilə məhv edilmişdir. Ardı »