Haqqinda.az

Tarixi[redaktə]
İndiki Ucar, Zərdab, Ağdaş və Kürdəmir rayonlarının ərazisində mövcud olmuşdur.

Əhalisi[redaktə]
1821-ci ildə 10 kənddə (Şilyan, Qarabörklü, Birinci Lək, İkinci Lək, Əlvənd, Tilanköyün, Muradxan, Xələc, Zərdab, Çallı) 815 ailə yaşayırdı.

İqtisadiyyatı[redaktə]
Qarasubasar mahalının sakinləri əkinçilik və baramaçılıq, pambıqçılıqla məşğul olurdular. Mahalın naibi Rəhim bəy idi. Ardı »

İrəvan qalası uğrunda döyüşlərdə 1804 – cü ildə İrəvan xanı Məhəmməd xan və mühasirədə olan qardaşlarına köməyə gəlmiş Naxçıvan xanı Kəlbəli xan , 1808 – ci ildə isə İrəvan xanı Hüseynqulu xan və qardaşı Həsən xan yüksək sərkərdəlik məharəti, xalqı yadelli işğalçılara qarşı səfərbər etmək bacarığı və şəxsi şücaət nümayiş etdirmişlər. Bu qələbələrdən sonra qala əhalisi 20 ilə yaxın müddətdə müharibəsiz həyat sürmüşdü; yalnız II Rusiya – Qacar müharibəsinin (1826 – 1828) gedişində İ. Paskeviçin komandanlığı altında rus qoşunu İrəvan qalasının müdafiəçilərinin müqavimətini qıra bilmişdi.

Qala 1827-ci ilin 1 oktyabrında Çar Rusiyasının İvan Paskeviçin rəhbərlik etdiyi qoşunu tərəfindən işğal edilmiş, bundan sonra Ardı »

2006-cı ilin avqust ayında Ermənistan Ekspedisiya Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu Joreza Xaçaturyan, Lyuba Kirkosyan, Ayka Akopyan və Vardqesa Safaryandan ibarət daha bir qrup işçisini Azərbaycanın işğal olunmuş Şahbulaq yaylağına ezam etdi. Burada onlar Hamlet Petrosyanın qrupu ilə birləşərək Şahbulağın Şimal hissəsində qazıntılara başladılar və qısa bir müddət sonra uydurma "Tiqranakerti" nəhayət ki tapdıqlarını xəbər verdilər. Lakin sonra daha bir biabırçı hadisə baş verdi. Məlum oldu ki, ekspedisiya üzvləri qazdıqları çalalara müasir texnikanın köməyi ilə yonulmuş mişar daşları düzüblər. Ermənilərin çaşqınlığı o yerə çatıb ki, nə etdiklərini unudaraq özlərinin xaç nümunələrini daşların üzərində deyil, alt oturacaqlarına (hörgünün arasına) qoyublar. Bütün bunların şahidi Ardı »

Cəfərqulu xan Əhməd xan oğlu Dünbili Xoy şəhərində anadan olmuşdu. Mükəmməl saray təhsili almışdı. Batmanqılınc ləqəbi ilə tanınırdı.

Atası Əhməd xanın 1786-cı ildə öldürülməsindən sonra qaçıb canını qəsdçilərdən qurtarmışdı. Qardaşı Hüseynqulu xan qəsdçilərin əlində qalmışdı. O İbrahimxəlil xan Cavanşirin kürəkəni olduğundan öldürülmədi. Digər qardaşları qılıncdan keçirildi. Cəsarət və şücaətdə məşhur olan Cəfərqulu xan qısa bir müddətdə böyük qoşun toplayaraq qisas almaq və xanlığı xilas etmək üçün müharibəyə girişdi. Cəfərqulu xana Marağalı Əhməd xan, Urmiyəli Məhəmmdəqulu xan (Əhməd xanın kürəkəni) yardım edirdilər. Gürcü çarı II İrakli dünbülü tayfasının hörmətini qazanmaq və Xoy xanlığı ilə Gürcü çarlığı arasındakı münasibətləri nizama salmaq məqsədi ilə Cəfərqulu Ardı »

İrəvan qalası[redaktə]
Məşhur türk səyyahı Övliya Çələbinin verdiyi məlumata görə (h.t. ilə 915), m.t. 1509-1510-cu ildə Şah İsmayıl Səfəvi öz vəziri Rəvanqulu xana qala tikdirilməsi üçün (indiki İrəvan şəhərinin yerində Zəngi çayının sağ sahili boyunca) fərman verdi. Rəvanqulu xan 7 ilə qalanı tikdirib, başa çatdırdı. Qalanın üç qapısı "Təbriz qapısı", "Şirvan qapısı", "Körpü qapısı" və 4 məhəlləsi olmuşdur: "Qala", "Şəhər", "Təpəbaşı" və "Dəmirbulaq". 1864-cü ildən başlayaraq qala divarları tamamilə söküldü.

İrəvan qalasında çoxsaylı karvansaralar da fəaliyyət göstərmişdir. Sərdar, Şeyxülislam, Tağlı, Sulu, Susuz, Hacı Əli, Kömürçü, Gürcü, Culfa, Hacı İlyas və sair karvansaralar elə bu qəbildəndir. Göründüyü kimi, hətta adı ilə belə müsəlman dünyasını Ardı »

Şirvanşahlar dövlətinin süqutundan dərhal sonra Səfəvilərin Şəkiyə hücum etməsi labüd idi. Lakin nədənsə bu hadisə baş vermədi. Əvəzində isə tarixi mənbələr Dərvişməhəmməd xanın 1539-cu ildə Səfəvilər xanədanı ilə qohumlaşmasından xəbər verir; Dərvişməhəmməd xan Şah Təhmasibin dul bacısı ilə, yəni mərhum Şirvanşah II Xəlilullahın arvadı olmuş Pərixan xanımla evlənir. Çox güman ki, məhz bu evlənmə sayəsində qızılbaşların Şəkiyə gözlənilən hücumlarının qarşısı alınmış olur. Ardı »

Mustafaqulu xan (?-1791) – Toxmaqlı oymağının məşhur simalarından biri. Qaradağ xanı (1763-1782, 1786-1791). Kazım xan Qaradağlının oğlu, İsmayıl xan, Abbasqulu xan, Məhəmmədqulu xan, Sadatqulu xanın atasıdır.
Həyatı[redaktə]
Əhər şəhərində doğulmuşdu. Mükəmməl saray təhsili almışdı. 1763-cü ildə, atasından sonra Qaradağda taxta çıxmışdı. Xanlığa yiyələnəndən sonra paytaxtı Dizmar mahalının Kürdəşt kəndinə köçürdü. Kürdəşt kəndində ərzaq və sursatla tam təmin olunmuş qala vardı. Mustafaqulu xan Xoy qalasının zindanında yatıb. 1786-cı ildə Əhməd xan Dünbilinin öldürülməsi ilə bağlı azad olunmuşdu. Qaradağ xanlığı savaş zamanı yenilib, Qarabağ xanlığından asılı vəziyyətə düşmüşdü. Bu savaş haqqında tarixçi Mirzə Adıgözəl bəy Qarabaği yazır: "O (İbrahimxəlil xan Sarıcalı-Cavanşir -- Ə.Ç) öz Ardı »

Rusiya-İran müharibəsinin II hissəsinin qurtarmasını bildirən Türkmənçay sülh müqaviləsi 1828-ci il 10 fevralda imzalanmışdır. Bu müqavilənin XV bəndinə əsasən əhalinin İrandan Cənubi Qafqaza hərəkətinə icazə verildi. Nəticədə İranda məskunlaşmış ermənilər Cənubi Qafqaza köçürüldü. İlk vaxtlar erməni ailələri əsasən Qarabağa, Şəkiyə, Naxçıvana, İrəvana, Göyçəyə və Şamaxıya köçürüldü. Təkcə 1828-ci ilin sonunda Bərdədə mindən çox erməni ailəsi məskunlaşdırılmışdır.

Q. D. Lazarev, İ. F. Paskeviç və s. rus generalları ermənilər daha çox İrəvan ərazisinə köçürtməyə çalışırdılar. Bu da təsadüfi deyil Osmanlı imperiyası, Gürcü xanlıqları, İranla isə Naxçıvan vasitəsi ilə qonşu olan İrəvan xanlığının ərazisi hər üç dövlətə təzyiq etmək üçün çox gözəl ərazi idi. Buna Ardı »