Uşağa erkən yaşda pulunu doğru xərcləmə ilə əlaqədar məlumat verilməli ki, yetkin olduğunda pulun dəyərini bilsin və öz impulslarını idarə edə bilsin.
Pul hamımız üçün qərar vermə, özümüzü idarə etmə, impulslarımızı nəzarət etmə və variantları qiymətləndirmə bacarıqlarımızla əlaqədar məlumat verən bir vasitə olaraq görülər. Uşaqlarda isə pul dediyimizdə cibxərcliyi, bayram cibxərcliyiləri, oyuncaq kimi anlayışları məlum etməklə birlikdə, fərqli demoqrafik xüsusiyyətlərə sahib mühitlərə də bağlı olaraq çox pul xərcləyən, heç pul xərcləməyən, pul anlayışını bilən və ya gec öyrənən uşaqlar kateqoriyaları ortaya çıxar. Bu istiqamətdə, uşağa pulun nə olduğunu və necə istifadə edildiyini öyrətmək, şəxsiyyət inkişafında əhəmiyyətli rol oynayar.
Üsküdar Universiteti Eiler Poliklinikası uşaq-Yetkin Psikoloqu Aynur Sayım, uşaqlarda pul anlayışını necə öyrədə biləcəyinizi belə açıqlayır:
Pulu izah etməyə üç-dörd yaşlarında başlayın
Üç-dörd yaşından etibarən uşağa pulun nə olduğu, nə işə yaradığı izah edilməli və sonrakı yaşlarda da pulun miqdarı yavaş-yavaş öyrədilməlidir. İbtidai məktəb birinci sinifdən etibarən pul alış-verişi sırasındakı əlaqəni yaşaması və öyrənməsi baxımından, əvvəl gündəlik cibxərcliyilərlə başlayıb sonra iki gündəlik, üç gündəlik və həftəlik cibxərcliyi verərək əlindəki pulu zamana yaymağı öyrətmək lazımdır.
Ailəylə birlikdə çıxılan alış-verişlərdə uşağa da məsuliyyət vermək surətiylə əlindəki pulu hesablaması öyrədilə bilər. Ailələrin bu mövzuda öz gözləməsini meydana gətirməsi lazımdır. Uşağın ehtiyacı olduğu miqdarı təyin etməli və bu miqdarın nə çoxu nə də azı verilməlidir. Uşağa ehtiyacından az cibxərcliyi vermək bəzi davranış problemlərinə yol aça biləcəyi kimi çox cibxərcliyi də impulslarını gözlətməyi və təxirə salmağı öyrənə bilməməsinə səbəb olar.
Cibxərcliyi özünə inamı artırar
Verilən cibxərcliyi, uşağın özünə olan etibarını artırar, məsuliyyət almağı öyrənməsinə köməkçi olar, hesab etmə bacarığını inkişaf etdirib əlindəki pulu idarə etmə qabiliyyətini inkişaf etdirər, ehtiyac təyin etməsi və planlama mövzusunda əhəmiyyətlidir. Uşağın başqalarının əməyinə hörmət göstərməyi də öyrənməsini təmin edər. Uşaqlar pul yığmağa etina etdirilməlidir.
Davamlı olaraq "pulum yoxdur" deməyin
Ana və atanın pulla əlaqədar fikirləri və yanaşmaları, uşağa model olar. Uşağın bir şey istəməsi vəziyyətində "pulum yoxdur" şəklindəki ifadələr yerinə "Bu an uyğun deyil. Pulumuzu digər ehtiyaclarımız üçün istifadə edəcəyik" kimi cavablar vermək lazımdır. Davamlı olaraq "pulum yoxdur" deyən ailələrinin uşaqları həm pulu doğru istifadə etməni öyrənə bilməz, həm də maddi vəziyyətləriylə əlaqədar narahatlıq yaşamağa başlayar.
Uşağı mükafatlandırmaq ya da cəzalandırmaq üçün pul istifadə edilməməlidir. Mükafatlar tərif, hədiyyə ya da zaman paylaşması kimi, cəzalar da məhrum etmə şəklində təşkil edilməlidir.
Tarix: 06.01.2015 / 13:10 Müəllif: Aziza Baxılıb: 36 Bölmə: Uşaqlara tərbiyyə