Haqqinda.az

1 defe oxunub Sonsuzluq son illerde gerek cemiyyetin gerekse de medianın gündemini gederek daha çox zebt eden bir sağlamlıq problemidir. Bumövzu haqqında doğru ve sehv bir çox beyanat verilib, uşaq sahibi ola bilmeyen cütlerin istiqametlendirilmesi çetinleşdirilir. Sonsuzluğun müalicesinde xüsusile son on il içerisinde böyük merheleler qeyd edildi ve evveller müalice edile bilmez gözüyle baxılan cütlere uşaq sahibi olma imkanı temin edildi. QADINDA SONSUZLUQ SEBEBLERİ 1.YUMURTLAMA POZUQLUQLARI Yumurtlama pozuqluqları qadında en sıx görülen sonsuzluq sebebi olub, yumurtlama pozuqluğu deyildiyinde, yumurtlamanın heç olmaması ve ya nizamsız ve seyrek olması aydın olur. Aybaşının seyrek ve ya heç görülmemesi çox vaxt bir yumurtlama pozuqluğunu gösterir, ancaq aybaşının tamamile nizamlı olduğu veziyyetlerde de yumurtlama pozuqluqlarına rast geline biler. Yumurtlama pozuqluqları başlıca üç qrupda toplana biler. Yumurtalıqlardakı yumurta istehsalını xeberdar eden hormonların doğuşdan eskikliyine bağlı olaraq beyin sapından ifraz oluna bilmemesi, Beyin sapından süd hormonu prolaktinin normaldan çox ifraz olunması, Polikistik over sindromu. 2.TÜPLERİN ZEDELİ VE YA TIXALI OLMASI YŞarların qismen ve ya tamamile tıxalı olması sperma ile yumurtanın görüşmesini manee törederek döllenme ve hamileliyi qeyri-mümkün eder. Şarlardakı bu zede, keçirilmiş infeksiya, endometriozis ve ya keçirilmiş bir emeliyyat sonrası qalan qadının içi yapışıqlıqları kimi bir çox sebebe bağlı ola biler. İnkişaf etmiş ölkelerde cinsi yollardan bulaşan infeksiyalar şarlardakı zedenin en ehemiyyetli sebebidir. Ölkemizde uşaqlıq çağında alınan verem mikrobu da şarlarda geri dönülmez zede meydana getire biler. 3.ENDOMETRİOZİS Endometriozis rehm içini döşeyen toxunun (Endometrium) rehm xaricinde inkişafı olaraq ifade ediler. Endometriozis eynile rehm içini döşeyen toxu kimi hormonlara hessas olub aybaşı esnasında qanayar. Qadının içinde yaranan bu mikro qanamalar zamanla iltihab bezleri qızartı meydana getirib ve yapışıqlıqlara sebeb olar. Endometriozis yumurtalıqlarda yerleşdiyi zaman kist meydana gelmesine sebeb olar. Bu kistlere endometrioma adı veriler. Endometriozisi olan qadınların texminen 50% inin uşaq sahibi ola bilmeleri üçün müalice olmaları lazımdır. Yene sonsuzluq sebebi ile müraciet eden qadınların texminen 25% inde endometriozis müeyyen olunar. 4. REHM AĞIZINA AİD PROBLEMLER Rehm ağızındakı strukturca, infeksiyaya aid ve ya bu bölgedeki ifrazatla (Mukus) aid pozuqluqlar sonsuzluq sebebi ola biler. Rehm ağızında ifraz olunan mukus spermaların genital yoldan daşınmasını asanlaşdırar. Östrogen ve progesteron hormonları tesiri altında mukusun siklus esnasında miqdarı ve xüsusiyyeti deyişer. Polip kimi yaxşı xasiyyetli şişler ve ya bu bölgeye tetbiq olunmuş olan cerrahı cehdler sonsuzluq sebebi ola biler. 5. ALLERGİK SEBEBLER Allergik sebebler sonsuzluq sebebi ola bilmekle birlikde diaqnozları ve müaliceleri çetindir. Allergik veziyyetlerin müalice fealiyyeti müeyyen olmadığı ve müalice edilen ve ya edile bilmeyenlerdeki hamilelik nisbetleri çox ferqli olduğundan tekrarlanan olaraq ölçülmelerinin lazımlılığı müzakire edilir. KİŞİLERDE SONSUZLUQ SEBEBLERİ Uşaqları olmayan cütlerin texminen 30-50% inde problem kişiden qaynaqlanır. Kişideki sonsuzluq sebebleri başlıca iki ana qrupda toplanır. Spermanın sayı ve keyfiyyetini tesir eden istehsal pozuqluqları. Sperması çöle daşıyan kanallardakı tıxanıqlıqlar. Kişideki bu problemlerin sebebi, 30-40% faktda açıqlana bilmez. Sperma keyfiyyet ve sayındakı pozuqluqların sebebi tapıla bilmediyinde bezi tecrübi derman müaliceleri tetbiq olunar. Ancaq, bu müalicelerin her hansı bir fealiyyeti olmadığı gösterilmişdir. Mikroengeksiya texnikasının 1992-ci ilden etibaren tetbiq olunmağa başlanması kişi sonsuzluğunun müalicesinde bir dönüş nöqtesi olub, bu texniki ile şiddetli kişi sonsuzluğu veziyyetlerinde bele yüksek hamilelik nisbetleri elde edilmekdedir. 1.SPERM İSTEHSAL POZUQLUQLARI Kişi sonsuzluq faktlarında spermanın istehsal ve yetkinleşme pozuqluqları en çox rast gelinilen problemdir. İstehsal pozuqluğu sperma sayı ile elaqedar ola bileceyi kimi qadın yumurtasının döllenmesini manee töreden sperma hereketlerinin zeifliyi ve ya sperma şekillerinin (Morfologiya) anormallığı ile de elaqedar ola biler. Kişinin spermasının normal qebul edile bilmesi üçün sayının en az 20 milyon/ml, hereketli sperma nisbetinin 30% ve strukturca olaraq normal sperma nisbetinin 4% in üzerinde olması lazımdır. Sperma deyerlerinin yuxarıda ifade edilenin altında olması halında tebii yollardan hamilelik elde edilmesinde diqqete çarpan çetinlikler yaşanmağa başlanmaqdadır. Bir çox faktor spermiogenezi (sperma hüceyrelerinin istehsalı ve yetkinleşmesi) menfi istiqametde tesir ede biler. İltihabı Xestelikler Bezi bakteriya ve viruslar kişide yumurtalıq iltihabına sebeb olar. Yumurtalıqlarından iltihabı bir xestelik keçiren kişilerin texminen 25% inde sonsuzluq problemi meydana getirer. Hormon pozuqluqları Kişilik hormonu olan testesteron hormonunun istehsalını nezaret eden hormonlarda pozuqluq olması veziyyeti. Ekoloji problemler Xerçeng müalicesi üçün istifade edilen şüa ve dermanlayar sperma istehsalını poza biler. 2.QURULUŞ POZUQLUQLARI Spermanın istehsal yeri olan testislerden çöle çıxmasını manee töreden tam ve ya qismi tıxanıqlıqlar sonsuzluğa sebebi ola biler. Bu tıxanıqlıqlar doğuşdan ola bileceyi kimi sonradan keçirilmiş bir infeksiyaya bağlı da ola biler. Testlerden keçirilmiş bir cerrahı müdaxile de tıxanıklığa sebeb ola biler. SEBEBİ AÇIQLANA BİLMEYEN SONSUZLUQ İndiki vaxtda tibbin imkanları ile ortaya qoyula bilmeyen sonsuzluq veziyyetlerinde sebebi açıqlana bilmemiş sonsuzluq (idiopatik infertilite) var. Testler ile ortaya çıxarılamayan sperma infeksiya pozuqluqları, yumurtanın çatlaması ve şarlar içindeki hereketinde bezi pozuqluqların varlığı qarşıya qoyulan ferziyyeler arasındadır. Sebebi açıqlana bilmemiş sonsuzluq faktlarında rol oynayan psixoloji faktorların varlığı tam olaraq müeyyen deyil. Stressin qadın artıma sistemi ve hormon tarazlığı üzerinde menfi tesirler eder ede bileceyi bilinir. Ancaq burada sebeb-netice elaqesi müeyyen deyil. Yeni sonsuzluq sebebiylemi stress olmaqda, yoxsa stress sebebiylemi sonsuzluq olmaqdadır. Stressin ortadan qalxma veziyyetinde tebii yollardan hamileliklerin meydana geldiyi bildirilir. Xüsusile sonsuzluq müalicelerine cavab alına bilmeyen cütlerde bezen müalicenin kesildiyi ve cüte istirahet etme şansı verildiyi aylarda özbaşına hamilelik ola bilmekdedir. Sebebi açıqlana bilmemiş sonsuzluq termini günümüzdeki tanı üsullarının serhedini gösterir. Tanı üsullarındakı irelilemelerle birlikde bu qrupa soxulan cüt ededi de azalacaq. SONSUZLUĞUN DİAQNOZU Sonsuzluq problemi ile müraciet eden cütlerde, sonsuzluq sebebini sonsuzluq sebebini şerhe istiqametli bezi tedqiqler edilmesi lazımdır. Bunlardan ilki kişide edilen sperma analizi ve qadında, rehm ve şarlarının keçiriciliyini qiymetlendirmek meqsediyle rehm (histerosalpingografi) çekilişidir. Bundan başqa yene qadının hormonal veziyyeti ve yumurtalıqlarının tutumunu qiymetlendirmeye istiqametli hormon testleri aybaşı qanamasının üçüncü gününde edilir. Son zamanlarda tanısal laparospinin yeri müzakireli ola bilmekde bezi xüsusi veziyyetlerde istifade edile biler. MÜALİCE Peyvend etme İnseminasya daha çox rehm ağızına aid problemlerin olduğu , sperma sayından ve hereketliliyinden yüngül pozuqluqların olduğu ve ya cüte aid heç bir problemin olmadığı, açıqlana bilmeyen sonsuzluq veziyyetlerinde tetbiq olunar. İnseminasya üçün kişiden alınan sperma sayı laboratoriya şertlerinde müxtelif yuma emeliyyatlarına tabe tutularaq sperma hüceyreleri xaricindeki bütün mayelerden temizleniler, sperma hüceyreleri çox az bir maye içinde konsentre edilib, sayı hereketlilik nisbeti artırılar. Daha sonra bu maye ince bir kateter kömeyi ile rehm ağızından keçirilerek birbaşa rehm içine veriler. Bu müalice rehm ağızından ifraz olunan mukusun spermanın rehm içine keçişini manee töretdiyi veziyyetlerde en yaxşı neticesni verer. İnseminasya sebebi açıqlana bilmemiş sonsuzluq faktlarında ve yüngül kişi sonsuzluğu faktlarında da daha aşağı müveffeqiyyet nisbetleri ile istifade ediler. En yüksek hamilelik nisbetlerinin ilk üç tetbiqde olduğu altı tetbiqden sonra hamilelik şansının çox aşağı olduğu gösterilmişdir. Uyğun şertlerde edilmiş üç inseminasya sonrası kömekçi artıma texnikalarına keçilmesi düşünüle biler. Xüsusile sebebi açıqlana bilmeyen sonsuzluq faktlarında cütlerin texminen 25% inde şarlar körpe tetbiqinde spermadan ve ya yumurtadan qaynaqlanan böyük döllenme pozuqluğu görüler. İnseminasya müalicesiyle hamilelik şansı altı tetbiq neticesni texmini olaraq 30% etrafındadır.