Haqqinda.az

Ön Türklər

Orxon yazılarında işlədilən dil, türk dili və türk xalqları tarixinin qədimliyindən xəbər verir. Hunlardan əvvəlki Türk topluluqları haqqında,
Karasuk mədəniyyəti
Afayesnova mədəniyyəti
Andrenova mədəniyyəti
Anav mədəniyyəti

olaraq adlandırılan dörd ana bölgədən bəhs edilməkdədir. Ön-Türklər haqqında Şölgəndaş, Kurgan, Pazırık qalıntıları bulunmaqdadır.

Ön-Türklər Orta Asyadakı iqlim dəyişikləri üzündən oturaq həyatdan, köçəri - yörük həyata keçmək məcburiyyətində qalmışdırlar. Özlərinə yazlıq və qışlıq bölgələr təyin etmişlərdir. Ön-Türklər ilə əlaqəli yapılan araştırmalarda oturaq mədəniyyətə aid əşyalara rastlanılmaqdadır. Ön-Türklərdə geyik ön plana çıxmaqdadır. Türk qövümləri atla köçəri həyata keçdikdən sonra tanışmışdır. Ön-Türklərə aid mağara şəkillərində "geyik buynuzu taxmış at fiqurlarına" rastanılmaqdadır. Bu durum, Türklərin ata keçid dönəmi yaşadıqlarını göstərməktədir.

Türklərin Ana Ardı »

Şatolar-türk tayfası.Şato (Çincə: 沙陀 pinyin: shā tuó, Sha-t'o), Qərb Göytürk Xaqanlığının İşbara xaqan (Çincə: 沙缽略可汗, əsil adı: 阿史那賀魯 Aşina Helu)'nun sülaləsindən olan bir qol.

Mündəricat [gizlə]
1 Tarixi
2 İstinadlar
3 Mənbə
4 Həmçinin bax
5 Xarici keçidlər

[redaktə]
Tarixi

Miladdan sonra VII əsrdə Fərqanədə əski Usunların ərazisində yaşayan Şato tayfaları bir əsr sonra artıq Yanmin əyalətini tutaraq Barkul gölü ətrafında yerləşmiş, daha sonralar Şensi, Qansu və Şansi əyalətlərinə köçmüş, sonrakı əsrlərdə isə Quzey Çini zəbt etmişlər. Vaxtilə qədim Azərbaycan torpaqlarından Türküstana köç edən şato tayfalarının artıq X əsrdə Çinin quzeyində müstəqil bəyliyi olmuşdur.

L. N. Qumilyev yazır ki, şatolar Şərqi Cunqariya ərazisində, Burkul gölünün ətrafında yaşayırdılar. Tan imperiyasına Ardı »

Liu He - Xan Çaonun ikinci imperatorudur. 310-cu ildə hakimiyyətə gəlmiş və 7 gün taxtda qalmışdır.




[redaktə]
Hakimiyyəti

Yuanxay hələ hakimiyyətdə olan vaxtı yerinə ən böyük oğlu Heni vəliəhd olaraq təyin etmişdi. Yuanxay Liu Yu, Liu Lonq və Liu Ay adlı digər oğullarına imperatoru qorumağı tapşırdı ancaq vəzifələr ala bilməyən imperatorun dayısı Huyan Yao və digər hun əyanları olan Liu Rui ilə Liu Çenq imperatora digər qardaşlarının onunla mübarizəyə girişə biləcəklərini dedi. İmperator qardaşlarına qarşı ölüm əmri elan etdi. Liu Ay qaçaraq digər qardaşı Liu Konqa xəbər verdi. İki gün sonra Liu Yu və Liu Lonq imperator tərəfindən öldürüldü. Qardaşlarının öldürülməsinə qəzəblənən Liu Konq Ardı »

Cuçi xan (1185- 1227) -Əfsanəvi Çingiz xanın böyük oğlu.
[redaktə]
Həyatı

Qazaxıstanda rəvayətə görə Cuçi xanın qəbri olduğu bidirilən məqbərə.1982-ci ildən dövlət tərəfindən qorunur.

Bəzi qaynaqlarda Cuçi xan olaraq keçsə də ,Çingiz xandan öncə öldüyü üçün xanədan (sülalə) qardaşları və oğulları ilə davam etmişdir.Özü xanlıq etməmişdir. Bəzi qaynaqlarda Cuçinin Çingiz xanın oğlu olmadığı da söylənilir. Temuçin (Çingiz xan) hələ bütün monqol boylarını bir bayraq altında toplamazdan öncə, atası Yesügey bahadırdan qisas almaq istəyən merkitlər Çingiz xanın arvadı Börtə ucini qaçırırlar. Daha sonra Temuçin Börtə ucini qan qardaşı (andası) Camuqanın yardımıyla qurtarsa da, Börtə ucin elə bir zamanda Cuçini doğur ki, bu uşağın Temuçinə Ardı »

Şahin Gəray — Krımın sonuncu xanı. Birinci dəfə 1777-1782, ikinci dəfə isə 1782-1783-cü illərdə hakimiyyətdə olmuşdu. Gəraylardan şahzadə Topal Əhmədin (ö. 1750-ci ildə) oğlu və Krım xanı II Dövlət Gərayın nəvəsi idi.

Şahin Gəray 1745-ci ildə Ədirnədə anadan olmuşdur. Yunanıstan və İtaliyada təhsil almış, Kırım tatarcası və Osmanlıcayla yanaşı yunanca və italyancanı da öyrənmişdi.

Şahin Gərayın gənçlik illərinə təsadüf edən Rus-türk müharibəsi (1768-1774) Krım tatarları üçin büyük itkilərlə nəticələnmişdi. Xüsusilə, 21 iyul 1770-ci il tarixində baş vermiş Qartal döyüşündə Osmanlı-Tatar ordusu ağır məğlubiyyətə uğradı. Bü döyüş nəticəsində ruslar Krımdakı bütün strateji qalaları ələ keçirdilər. Döyüşün sonunda - 21 iyul 1774-cü il tarixində, imzalanmış Ardı »

Şаh Sülеymаn özünün İrаnа iyirmi sәkkiz illik (h.q. 1077-1105) hаkimiyyәti illәrindә dахili vә хаrici siyаsәt işlәrindә hәttа ikinci Şаh Аbbаsın zаmаnının siyаsi hаdisәlәri ilә müqаyisәdә аzаcıq dа оlsа prоblеmlә qаrşılаşmаdı. Hәr şеydәn әvvәl tәәssüflә qеyd еtmәk lаzımdır ki, bu dövr vә оndаn sоnrаkı dövrlәr bаrәsindә İrаnın tаriхi mәnbәlәri, Sülеymаnа qәdәr оlаn Sәfәvi şаhlаrı ilә müqаyisәdә çох аzdır. Bu bаrәdә Аstrаbаdinin «Әz Şеyх Sәfi tа Şаh Sәfi» vә Mustаufinin «Zubdәtut-tәvаriх» kitаblаrını qеyd еtmәk оlаr ki, оnlаr bәzi hаdisәlәrә ötәri şәkildә işаrә еdiblәr. Bunun müqаbilindә bu dövrün hаdisәlәri pаytахtdа mәskunlаşmış аvrоpаlılаrın müfәssәl şәkildә yаzdıqlаrı sәfәrnаmәlәrdә әks оlunub. Şаrdеn İkinci Şаh Аbbаsın hаkimiyyәtinin bir Ardı »

Bao - hun qəbilə başçısı idi. Çinlilər Hun imperiyasını işğal etdikdən və Huçuquanı öldürdükdən sonra imperiyanı qəbilələrə böldü və bu qəbilələrin beşinin başçılığına şanyü Yufuluonun oğlu Bao gəldi. Digər beşi isə Kubeyin hakimiyyətinə verildi. Bao əvvəllər vəliəhd idi və şanyü olmalı idi. 35 il başçılıq edərək ən uzun hakimiyyət sürən insanlardan oldu. Bao Çindəki vətəndaş müharibəsi vaxtı özünü imperator elan etmiş və Xan sülaləsini devirmiş Tsai Tsaonun qohumlarından biri olan Tsai Yanı oğurladı və ondan Yuan və Hsüan adlı övladları oldu. 260-cı ildə başçılıqdan imtina etdi və onun qəbilələrinin başçılığına qardaşı Kubey keçdi. Ardı »

Tonqa (ton.:Tonga, ing. Tonga [ˈtoŋa]), rəsmi adı — Tonqa krallığı (ton.: Puleʻanga Fakatuʻi ʻo Tonga, ing. Kingdom of Tonga) — Sakit Okean hövzəsinin Polineziya sahəsində yerləşən dövlət. Şimalda Samoanın ərazi su hövzəsi, şərqdə Niuenin ərazi su hövzəsi, qərbdə Ficinin ərazi su hövzəsi ilə həmsərhəddir. Sahil su xətti — 419 km. Tonqa eyniadlı arxipelaqın 172 adasında yerləşib.Amma bu adaların ancaq 36-da əhali məskunlaşmışdır.Quru ərazisi — 750 кm². Əhalisi — 119 min 009 nəfər. (2008-cil rəqəmi). Paytaxtı — Nukualofa(əhalisi 30 min). İdarəetmə forması - kontitusiyalı monarxiya. Ali qanunverici orqan - qanunverici məclis (bir palatalı parlament). Ali icraçı orqan - hökümət. Din- protestantizm. Milli Ardı »