Adi Leyladir onun. Heyati bexteverlikle, qelbi isteklerle doludur. Dodaqlarindaki gulusle, gözlerindeki sevinc ekiz yaranmisdir. Omrunden kecen on sekkiz ilde ata-ana hemise bu yegane qizcigazin nazini cekmis, ustunde esmis, onu ehtiyacin uzunu gormeye, xiffetin ne oldugunu bilmeye qoymamisdir.
Baharda acilan qonce kimi novreste bir xilqetin xosbextliyi ucun bunlar kifayet deyildimi? Bes bu axsam ureyini anlasilmaz, cilgin hisslerle doyunduren, ona gah asudelik, gah da narahatliq veren mestedici sevgi haradan geldi? Leylani nece tapdi?!
O, universitetde oxudugu gunden Goydeniz adli bir oglana vurulmusdu. Mehebbetin hokmu qarsisinda aciz qalan qiz, bu gozegorunmez, ogrun hissi bogmaga, oldurmeye calisirdisa da, bacarmirdi. Hemise Goydenizle qarsilasmaga, sesini dinlemeye zeruri bir ehtiyac duyurdu.
Nece vaxt idi ki Leyla, ozluyunde done-done gotur-qoy elese de, bir meseleni anlaya bilmirdi. Anlaya bilmirdi ki, universitetde yuzlerle basqa oglan oldugu halda, o ne ucun mehz Goydenizi dusunur, onun xeyali ile yasayir, onun adini ezizleyirdi.
Eger bu mehebbet deyildise, bes ne idi?
Insafsiz oglan ise her defe Leyla ile uz-uze gelende, ancaq salamlasmaqla kifayetlenir ve bununla da borcunu bitmis hesab edirdi. Tez-tez tekrarlanan bu öterki, ani goruslerde o, aglini casdirib, ozunu itirse de Goydeniz hec ne itirmirdi. Lakin dunen gozlenilmez bir tesaduf qizi yeniden sarsitdi, koksundeki mehebbet qigilcimlarini alovlandirdi, sölelendirdi... Leyla coxdan intizarinda oldugu xos deqiqelerin vusalina catdi; Goydenizle ilk goruse getdi.
Onlar seherden axsamadek yorulmadan sheherin kucelerini ayaqdan salib gezdiler, danisdilar, derdlesdiler. Leyla hec ne gormedi. Ele gozlerini Goydenize zilleyib ona baxdi, ona baxdi...
Beli, o gorusden sonra qiz birden-bire, sanki qanad acdi, ferehden ayaqlari yerden uzuldu, pervazlandi, goyercin teki semalara ucdu...
Qeribe, mesud anlar baslandi Leylanin heyatinda. Sen deme, indiyecen o, aglikesmez bir usaq imish, gencliyin shövqunu, yashamagin menasini butunlukle duymurmush.
Hemise her sheyi cekinmeden evde valideynlerine danisan Leyla, bu sirrini esla deye bilmedi. Ureyinde ozune tezece yuva qurmush mehebbet, kibrit qutusuna salinmish kepenek kimi butun geceni cirpindi, ona eziyyet qarisiq lezzet de verdi. Qiz gozlerini yumdu - Goydenizi gordu, gozlerini acdi - Goydenizi gordu. Dodaqlari hey onun adini picildadi..
Seher hele gunes penceresinden salama gelmemish Leyla yerinden qalxib el-uzunu yudu, saclarini daradi, tualet stolunun qarsisina kecdi. Cercivesi oymali bedennuma aynada iki Leyla bir-birine baxdi. Ag geyimde olan ucaboylu, nazikbedenli, xurmayisacli Leylalar, qaslari qaranqus qanadi kimi gerilmish goy, aydin gozlu ekiz bacilar, Leylalar utandi, dodaqlarini dishleyib tez-tez kirpik chaldi...sonra ferehdenmi, nedense, ellerini sinesinin ustune qoyaraq gulduler...
Qiz, bir az da aynaya yaxinlashib gozlerine diqqet yetirende, qefilden diksinen teki oldu. Beyninde qeribe fikirler cövlan eledi. Sanki yuxudan indi ayildi.
--Ana, oyaqsanmi? -- deye bir ushaq sövq-tebiiliyi ile seslendi. Enderunu otaqdan Gunesin cavabi geldi:
--Ne var qizim? Bu gun sene ne olub, bele tezden durmusan?
Leyla celd ara qapini acib hövlnak iceri atildi. Evvelce anasini bagrina basaraq, berk-berk öpdu, sonra atasinin charpayisina yan olub, onun boynuna sarildi. Fikret, qizin bu anlasilmaz hereketlerine mat-meettel qaldi.
--Sizden bir sey sorushacagam, duzgun cavab vermeseniz, ikinizden de inciyeceyem, --deye Leyla heyecanla dil-dil ötmeye basladi. --Anamin gozleri qara, atamin gozleri qara...bes menimkiler niye goydur?!.
Qizin sesi titredi. O bu suali zarafatlami, yoxsa ciddimi verirdi -- bilmek cetin idi. Otaga sukut elendi. Gunes bogazinda qurgusun parcasi qalmish kimi ezabla udqundu; qizdan xelveti erine teref donerek basinin cuzi hereketi ile ona anlasilmasi cox cetin bir isare vurdu. Lakin danismadi. Fikret koksunu oturdu, yerinin icinde dikelib menali terzde Leylaya baxdi ve ozunu zorla ele alaraq gulumsedi.
--Yeqin goy denize cox baxmisan, onun ucun de gozlerin goydur, -- dedi. Qizi, sanki ildirim vurdu. Telash ichinde bir addim dala sichrayib, divara soykendi. Yanaqlarindan bashlanan istilik suretle butun bedenine sirayet etdi; sachlari sifetine dagildi: "Aman! Atam meni Goydenizle bir yerde gormusdur?! " --deye kecen axsamki gezintini xatirladi ve daha burada dayana bilmeyib, oz otagina qacdi.; uzuqoylu carpayiya yixilaraq agladi Leyla.
Fikreti de, Gunesi de fikir goturdu: " anamin gozleri qara, atamin gozleri qara...bes menimkiler niye goydur?!. Olmaya on sekkiz il gizli qalan mudhish bir sirri indi Leyla kimdense oyrenmisdi?.. "
Soltanovlarin sakit ailesinde narahatliq baslandi...
Iller qanadlidir, nedir?
Genclik nece de tez ötub-kecdi!
Ele bil lap sragagun idi: Fikret deniz sahilinde xiyaban boyu Gunesle yanasi yeridikce heyecan kecirirdi. Ilk defe qelben mehebbet beslediyi bir qiza sirrini acmaq ona "sevirem" demek size asanmi gelir? Bu birce kelmeni dile getirmek ucun adamdan ikiqat cesaret teleb olunur. Gencliyin bundan da qorxulu imtahani, bundan da cetin sinaq deqiqeleri varmi?
Her sheyden xebersiz Gunesh ise shirin söhbetinde idi. Arxada qalan mekteb illerinin xosh xatirelerinden danishirdi.
Fikret, qizin gozlerine baxmaqdan ehtiyat edirmish kimi, bashini ashagi dikmishdi. Guneshin asfalt sekide asta-asta, ahengle addimlayan ayaqlarini gordu. Dolu bicimli, qesheng, mermer ayaqlarini. O, hundurdaban zerif ag cekme geymishdi. Corabsiz idi. Fikret, ancaq indi fikir verdi. Gunesin ne balaca ayaqlari vardi!
Zovqlu qizlar saclarini nece daramagi, hansi parcanin, hansi rengin ozlerine yarashdigini yaxshi bilirler. Bu gun Gunesh de ag cekmelerle etekleri qircinli qirmizi paltari nahaqdan geymemisdi ki. Girde agsifet, qara qash-goz, qirmizi paltar, ag cekme... Insafen, ele bunlarsiz da o, Fikret ucun gozel idi. Tekce temiz ureyi, mulayim xasiyyeti dunyalara deyerdi!
- Yorulmusunuzsa, eyleshek, - deye qiz, tenha soyudun cetini altda qoyulmush skamyani gorende ayaq saxladi.
Fikret dushunceden ayrilib dayandi:
- Xetriniz nece isteyir...
O, yayligini cixarib qiz ucun skamyanin ustune serende, yere ezik, goyumtul bir kagiz dushdu; Gunesh eyildi, onu goturub Fikrete uzatdi:
- Kino biletidir, deyesen.
- Beli. Ozu de istifade olunmamish biletlerdir.
Fikret koksunu oturub, xelveti Guneshi suzdu. Qiz qara saclarini godek vurdurdugundan boyun-bogazi ve balaca qirmizi sirgalari acila qalmishdi, o, bir az da qeshengleshmishdi.
- Bes niye getmemisiniz?
- Istediyim adami devet etmeye cesaretim catmadi.
Gunesh eyleshdi, kirpiklerini qaldirib mat-mat ona baxdi. Fikret qoltuq cibinden bir deste kohne bilet cixararaq Guneshin qarshisinda tutdu ve ozune yad bir sesle dedi:
- Gorursunuzmu?! Bunlar kecen ayin, hetta ondan qabagki ayin kino biletleridir. Hamisi da qosha-qosha...
Qiz meselenin ne yerde oldugunu duysa da, evvelce ozunu etinasiz gosterdi. Sonra gozlerinin ifadesini gizletmek ucun elleri ile uzunu qapayaraq shadliqla qehqehe cekdi:
- Basha dushmurem, axi, size kim mane olub?
Guneshin bu shiltaqligi Fikreti ureklendirdi, dili acildi...qelbini boshaltdi...
...Hemin axsham ilk deè qizi evlerine oturdu ve yene sahile geldi. Xeyli vaxt lepedoyende dayanib Xezerin shor su qoxulu iliq nefesini herislikle ciyerlerine cekdi. Ulduzlu goylere, ulduzlu sulara baxdi. Ve bu gece o, sehrli bir menzerenin shahidi oldu: deniz cilvelendi, goz qamashdiran ayna tekin parildadi. Fikrete qirmizi geyimli Guneshin eksini gosterdi. Qiz geldi, gulumsedi, sonra ise shaqraq qehqehelerle tez de geri cekildi...
- Bu ne hikmetdir? Men yuxu gorurem, nedir? - deye o, efsunlanmish kimi donub yerinde qaldi. Xezer bir de cilvelendi. Xezer bir de aynalandi, ancaq bu defe oradan Gunesh cixmadi...
Fikret telesik paltarlarini soyunub, hundur bir dasin ustune qalxdi, qollarini qartal qanadlarisayaq acaraq suya atildi, lepeler parcalandi, etrafa zumrud damcilari sicradi.
Deyesen, Fikretin od tutub yanan ureyinin ateshi bir az sondu, qelbi serinledi...
Genclik nece de tez otub-kecdi !.. Ele bil bunlar sragagun olmushdu...
Indi ise Fikret axshamdan dogum evinin heyetinde oturub heyecan kecirir, dunyaya goz acacaq ilk ovladinin yolunu gozleyirdi.
Guneshle evlenenden sonra onlar nece il ushaq hesretinde qalmishdilar. Cavan qadin hekime getmekden, dava-derman icmekden bezikmishdi. Lakin mualiceler fayda vermirdi. Fikretin ovlad ucun burnunun ucu goynese de, Guneshi qusselenmeye qoymurdu. Qadin ise gece-gunduz bu barede dushunmekden ureyi qovr elemishdi. "Kash o vaxt hec Fikrete rast gelmeyeydim, - deye xelvetde goz yashi axidaraq sizildayirdi. - Belke de bashqasi ile heyat qursaydi, indi evinde coxdan bir ciraq yandirmishdi. Bu sonsuzluga bais menem".
Hetta ish o yere catdi ki, bir axsham Gunesh eri ile uz-uze eyleshib, beyninde dord-bes il gezdirdiyi fikri dili-dodagi ese-ese ona dedi:
- Fikretcan, xahish edirem, bu gun ureyin sert olsun, mene esla rehmin gelmesin. Kimseden de utanmaq, cekinmek lazim deyil. Bilirsenmi ezizim, men oz xoshbextliyimi bashqasinin bedbextliyi uzerinde qurmaq istemirem. Inan ki, seni sevmeseydim, bele teklif elemezdim: icaze ver, biz dost kimi ayrilaq. Men ozum sene gozel-goycek, qelbi temiy, agilli bir qiz tapim, evlen, ushaginiz olsun. Axi, sen hec ne demesen de, men her sheyi basha dushurem. Ovladsiz yashamaq dehshetdir. Nece ildir bu divarlar arasinda vicdan ezabi cekirem. Yalvariram sene, Fikret, ne qeder gec deyil, meni ozunden uzaqlashdir...
Gunesh sozunu qurtarmamish, Fikret gule-gule ayaga qalxib ona yanashdi, qadinin bashini mehribanliqla sinesine soykedi, saclarini oxshadi, yayligini cixarib, evvelce ozunun, sonra da Gunesin gozlerini quruladi.
- Ay qiz, sen deli olmusan nedir?! - dedi. - Gor aglina neler getirirsen? Guya men senin xetrini ushaqdan az isteyirem? Bax, bir de bele danishsan, qelbime toxunarsan.
Hemin axsham Fikret Guneshin fikrini dagitmaq meqsedi ile onu zorla geyindirib kinoya apardi.
- Gedek! - deye qapidan cixanda zarafatla qadina satashdi. - O vaxt senin teqsirin uzunden batan biletlerimin heyfini yerde qoymayacagam.
Fikret mekteb direktoru idi. Gunesh ushaq bagcasinda terbiyeci ishleyirdi. Lakin bu, hec de onlara ovladsizligi unutdura bilmirdi. Eksine, kishi shagirdlerden, qadin korpelerden ayrilib eve gelcek, tenhaligin tesiri ikiqat artirdi.
Nehayet, hefteler, aylar kecdi, bir gun yene hekimden qayidan Gunesh iceri gircek erinin boynundan asilib utana-utana, lakin cox sevincek halda shad xeber verdi.
Ferehden Fikretin gozleri parladi. Qollarini acib Guneshi bagrina basdi. Her ikisinin urek doyuntuleri bir-birine qarishdi...
Xadimenin ayaq sesine Fikret xeyaldan ayrildi.
- ay balam, sen hele burdasan? - deye ag xalatli qari ordek yerishi ile gelerek ona yaxinlashcaq, yuyulu terzde soylendi. - Gedia evinde-eshiyinde dincelsene!
- Gerek bagishlayasan, xala, sene de zehmet verirem. Axshamdan nece yol eziyyetimi cekmisen.
Qari skamyada onunla yanashi eyleshdi, qaygikeshlikle xeber aldi:
- yaxshi, bu siftesidir, yoxsa yene ushaginiz var?
Fikret siqaretini sumurub cavab verdi:
- ilkimiz bu olacaq. Ancaq...bizim Gunesh bes-alti ne ezab cekib men bilirem. Dogrudan, bezi qadinlarin ishi musibetdir.
- eh...hele bu harasidir, - deye xadime bashini terpederek koksunu oturdu. - Qizcigazin eziyyetli gunleri qabaqdadir? Ovlad boyudub, boya-basha catdirmaq, terbiye vermek, sene asanmi gelir? Qerez, ana sebri boyukdur; yene cox shukur ki, gec de olsa, bu bir deneni tapmisiniz. Onsuz ailenin ne lezzeti, ay bala. Ushaqsiz arvad - meyvesiz agac - ikisi de birdir. - Qari, elini agzina tutub esneyerek, ayaga qalxdi. - Men gedim, nigaran qalma, azad olan kimi sene xeber getireceyem, - deye azaciq uzaqlashmishdi ki, Fikret arxadan zarafatla ona eshitdirdi:
- Xala, calish oglan olsun! Subhun acilmasina az qalmishdi. Dan yeri sokuldukce ufuqler rengini deyisherek tedricen bozarirdi.
Fikret yuxusunu qovmaq ucun durub gezinmeye bashladi. Etrafda sakitlik idi. " kash Gunesin oglu olaydi! - deye hesretle dusunen Fikret, iri bir cinarin govdesinde soykenib, qollarini sinesi uste carpazladi. - Anamin da arzu kami ureyinde qalmazdi. Ushaga atamin adini qoyardiq. Eh... Bir o gunu gorseydim ki, balam tezece ayaq acib, elinden tutmusham, menimle yanashi budreye-budreye addimlayir, herden de shirin dille agli kesenlerden danishir...".
Fikret durdugu yerde bir nece deqiqe murgulemisdi; gozlerini acanda xadimenin yene qarsisinda dayanaraq, gule-gule ona baxdigini gordu.
- xala sensen?! Ne xeberle gelmisen?!
Qari tezlikle cavab vermedi; qesden intizar yaratmaq ucun xeyli susdu, sonra hacandan-hacana shad bir sesle, ucadan dedi:
- Gozun aydin, oglun oldu!
Bu nidalar teze acilan seherin sakitliyinde eks-seda verdi...
Dogum evinin hundur darvazasi qabaginda mavi rengli bir "Moskvic" dayandi, elinde gul destesi tutmush Fikret tez mashindan dushub pilleleri telesik addimlarla iki-iki qalxaraq, yuxari cixdi..
Cox kecmeden benizi saralmish Guneshle, onun qoluna girmish xadime qapida gorundu. Cavan ananin sifetine, gozlerine ele xosh bir ifade hekk olunmushdu ki... Sonra da ag krujevali, ipek belekde olan korpesini ehtiyatla qucagina almish Fikret geldi. Heyete dushcek ushagin uzundeki tul ortuyu qaldirib ishiqda diqqetle ona baxdi; dodaqlarini korpeye yaxinlashdirdi, ancaq qiymadi, diksineceyinden qorxub geri cekdi.
Xadime, Guneshi mashinda eyleshdirib xeyir-dua verdi:
- Balan xoshbext boyusun, qizim. O gun olsun toyunu eleyesiz, ele bu "Moskvic"de ona gelin getiresiniz...
- Al, qoy bu igid oglan da yaninda otursun, darixmayasan, - deye Fikret ushagi ehmallica iceri uzadanda Gunesh mehebbetle erine baxdi, xefifce gulumsedi. Kirpiklerini bir defe endirib-qaldirdi, gozleri ile onu öpdu. Sonra elindeki gulleri qiraga qoyub, korpesini sinesine sixaraq, yerini rahatladi.
Fikret mashindan bezekli bir qutu goturub, uzunu qariya tutdu:
- Xala, al ! Bu cumbulu oglumuzun adindan sene hediyyedir!.. Salamat qal.
- Yaxshi yol, ay bala, boya-basha catsin korpeniz.
Qari doluxsundu. Fikret sukanin arxasinda eyleshib xadimeye bir daha raziliq ederek, mashini herekete getirdi.
- Anan ne eceb gelmedi? - deye dogum evinin yashil heyetinden kuceye burulanda Gunesh sorushdu.
- Evde senin ucun xorek hazirlayirdi.
- Ne bishirirdi?
- Quymaq.
Fikret boylanib qarshisindaki kicik aynadan, dala baxdi:
- Menim pencerem aciqdir, size soyuq olarsa, ortum.
"Size!". Onun bu sozu Guneshle ogluna aid idi.
- Yox, ortme, qoy ushaga yayin havasi deysin.
Mashin genish bir prospekte cixdi. Fikret cox asta sururdu. Gunesh bayira tamasha edir, ne haqdasa fikirleshirdi. Deniz lap yaxinda idi. Sahilde oynashan kopuklu dalgalarin shiriltisi eshidilirdi. Uzaqlarda sular gomgoy gorunurdu.
- Fikret!
- Ay can!
- Lepedoyendeki o hundur, qara dash sene tanish gelmir?
- Beli, bilirem neye ishare vurursan. Siz menimle olmasaydiniz, bu deqiqe cixib, lap paltarli onun ustunden yene suya tullanardim.
O ister-istemez ilk gorush axshamini xatirladi. Indi ise ata olmushdu.
- Gunesh, oglumuza ad fikirleshmemisen?
- Onu ananla meslehetleshmek lazimdir.
Fikret bir siqaret cixarib damagina qoydu, ushaq yadina dushcek, tez agzindan alib qiraga atdi. "Bundan sonra hec evde de cekmemeliyem" - deye ozluyunde qet etdi.
- Anamin arzusu odur ki, nevesini atamin adi ile - Nadir cagiraq. Bilmirem buna sen nece baxirsan?
Fikret elini pencereden cixarib sola dondu. Gunesh bir anliga susdu. Ne cavab vereceyini fikirleshdi. Eslinde o, lap birinci gunden oglu ucun "Gunduz" adini secmishdi, indi daha bu sozden sonra onu Fikrete eshitdirmeyin menasi yox idi.
- Anan ixtiyar sahibidir. Mamam ki, ureyi isteyir, Nadir cagiracagiq.
- Cox sag ol. Arvad yaman sevinecek!
Mashin sheherin merkezinde beshmertebeli bir binaya yaxinlashanda yavashiyib, heyete buruldu. Pencereden onlarin geldiyini goren qari evden ne vaxt, nece cixdigini bilmedi. Arvad shadliqla ireli cumaraq nevesini qucagina aldi ve titrek dodaqlari ile gelininin alnindan opdu.
- Elinde-ovcunda qalsin, ay qizim! - dedi. - Axir ki, bizim de bextimiz guldu.
Beli! Soltanovlar ailesine xoshbextlik gelmishdi!..
Onca deqiqe sonra evde nene ushagin beleyini acanda hamini dehshet burudu! Gunesh sesi geldikce heyretle cigirib bayilmadimi?! Qiclari esen qari ozunu ayaq uste saxlaya bilmediyinden divana yixilmadimi?! Fikret gozlerini yumub, ikielli bashina vurmadimi?!
Guneshe dogum evinden oglunun yerine qiz ushagi vermishdiler!
Muharibe qurtarmisdi..
Ekrem eve kor qayidirdi. Dord il cebhede odun-alovun icerisinde vurusharken, hemishe - gece de, gunduz de dogma Bakini tezeden gormek, bir daha onun genish kucelerinde gezmek arzusu ile yashayan Ekrem, indi iki gozden mehrum, celiyini vagzalin dash pillekenlerine doyecleye-doyecleye qaranliq, zulmet bir shehere enirdi. Evine hansi yollarla, nece gedeceyini bilmirdi.
O, sekiye dushcek bir kenara cekilib ayaq saxladi, camadanini yere qoydu; uzu divara dayandi, tez-tez kirpik calaraq fikirleshdi; " Goresen, bir azdan qapinin zengini basanda, qarshima kim cixacaq! Yeqin ki, Yegane! Bes o meni gorende ne edecek? Sevindiyinden boynuma sarilib ushaq kimi honkur-honkur aglayacaqmi? Yoxsa...bu veziyetde qayitdigim ucun qonshularin yaninda xecalet cekecek? Eh!.. Men de cox qeribe sheyler dushunurem. Dord il evvel Yegane ele bu vagzaldan meni cebheye yola salanda goz yashlari icerisinde neler dememishdi: " Get ezizim! Amanin gunudur, ozunden mugayat ol! Menden esla nigaran qalma, hemishe yolunu gozleyeceyem, Ekremcan! Seni and verirem istediyine, mektublarinin arasini kesme, tez-tez yaz, sene qurban olum, meni yaddan cixarma!..".
Ele bil indi de Ekrem bu sozleri Yeganenin dilinden eshitdi; onun titrek, musiqili sesi qulaqlarinda cingildedi. Ureyi kovreldi. Yayligini cixarib, gozlerini sildi. " Yox, Yeganenin baresinde ayri cur fikirleshmek agilsizliqdir! Heyatda bir defe sehvi olmushsa, onu da derk etmishdir. Men eve utanmadan, xecalet cekmeden getmeliyem!"
Bu vaxt genc bir qadin sekiye cixanda, qefilden Ekremi gorcek dayandi. Heyret icerisinde, cox diqqetle qarshisindaki shexsin uzune baxdi. " Bu odur! Odur!" - deye dehshetden az qala hicqirmaq derecesine geldi, lakin ozunu ele aldi...
Ekrem yoluna duzelmek istedi, ne dushunduse, yene yubandi.
" Bes evveller mene isti elcek, yun corab, curbecur sovqatlar gonderen, uzun-uzadi tesirli mektublar yazan Yegane, son zamanlar, xususen kor oldugumu bilenden sonra birden-bire niye susdu? Meger o mene teselli vermek ucun bu qaygini daha da artirmali deyildimi? "
Ekrem iki yol ayricinda, tereddud icerisinde qalmishdi. Bu yollardan biri onu nece muddetden beri hesretinde oldugu gozel qadini Yeganenin vusalina, digeri ise namelum semte aparirdi.
Yegane, Ekremi heqiqeten gozleyirdimi? Onunla qurdugu heyati ehd-peyman etdiyi kimi sedaqetle basha vurmagi yene arzulayirdimi? Bunu bilmek cetin, cox cetin idi. Ekreme her shey, ancaq qapini acib iceri girenden sonra, Yeganenin munasibetinden, deyeceyi sozlerden, sesinin ahenginden aydin olacaqdi, hem de birinci, ikinci gun yox, tedricen, hefteler, aylar otdukce... Efsus ki, qadininin gozlerindeki ifadeni Ekrem oxuya bilmeyecekdi! O, heyat ishigindan mehrum idi, hemishe de ona hesret qalacaqdi. Hetta guneshi, ayi, ulduzlari bele gormeyecekdi!..
Bu qaranliq dunyada Ekremin gozlerine ishiq, ureyine teselli verecek birce adam vardisa o da Yegane idi!
Bayaqdan qiraqda dinmez-soylemez durmush genc qadin ireli addimladi:
- Bagishlayin... Evinize gedirsiniz? - deye heyecanini bogmaga calisharaq, mehriban bir qaygikeshlikle xeber aldi.
Ekrem sese dondu:
- Siz kimsiniz?
- Yoldan oten...
- Beli. Evimize gedirem. Isteyirem burdan bir minik tapim. Teze pirin yanina qalxacagam.
- Icaze verseniz men size komek ederem, ele men de o terefde yashayiram.
- Minnetdaram...
Ekrem eyilib camadani goturende, qadin qabaga kecdi:
- Siz zehmet cekmeyin, men apararam.
- Xeyr, ona razi olmaram! Ellerim ki, shikest deyil.
- Yaxshi, gedeyin...
Yol boyu hec biri danishmadi.
Ekrem dushunurdu: " Bu, ilk rastlashdigim her kimse merhemetli adamdir. Yoxsa, evi tapmaqda cetinlik cekecekdim".
Vagzalin qabagindaki meydanda besh-alti fayton dayanmishdi. Qadin onlardan qiraqdakina yaxinlashdi.
- Emi, bizi Teze pir mescidinin yanina apararsan? - deye atlarin bashindan arpa torbasini cixaran uzunboylu, sallaq qarabigli kishiden sorushdu.
Faytoncu donub ona baxaraq ele lezzetle qimishdi ki, sifetini saysiz-hesabsiz derin qirishlar burudu.
- Apararam, bele canim da cixar! Bes menim senetim nedir? Bir de ki, ora getmek savab ishdi, qizim...
Qadinin komeyi ile evvelce Ekrem faytona mindi, camadanini dizleri uste alib eylesidi. " Men Yeganenin haqqinda nahaqdan ele xeyallara dushurem, - deye fikrinden kecirdi. - Tanimadigim, yad bir adam mene bele qaygi gosterende, ozumunku elden-ayaqdan getmeyecekmi?
Qadin da qalxib Ekremin yaninda oturdu. Faytoncu goy, nimdash xalatinin eteklerini qaldirib rengi soluxmush qirmizi qurshaginin altina kecirdi. " Ya, Eli!" - deyib yashina uyushmayan bir sicrayishla qozlaya tullandi. Cilovlari elinde cutledikden sonra, qamcini havada yelleyerek atlarin bashi ustunde shaqqildadib, bir agiz berkden mushqurdu:
- Ay donum gozunuze, menim zirek terlanlarim, terpenin!
Asfalt meydancaya deyen nal sesleri vagzal binasinin hundur divarlarinda eks-seda verdi. Atlar finxirib yerinden goturuldu.
Qadin yana cevrildi, ashagidan-yuxari ogrun ve meyus baxishlarla Ekremi suzdu. Onun ayaqlarindaki qunclu xrom cekmeler kohne de olsa, tertemiz silinmishdi. Tund-benovseyi diaqonal qalifeyi, yaxasi sari demir duymeli xineyi koyneyi hundur boyuna, dolu bedenine bicildiyinden leytenant rutbeli genci xeyli qivraq gosterirdi. Murekkeb cilenmish kimi noqte-noqte goyumtul lekelerle ortulmush sifetinde donmush, dushunceli bir ifade vardi ve adama ele gelirdi ki, bu hemishe bele qalacaq, hec vaxt deyishmeyecekdir. Saclarinin yaridan coxu agarmishdi. Shikest gozlerini yeqin ki, basqalari gormesin deye, qara ceshmek taxmasina baxmayaraq, furajkasinin gunluyunu de qalin qaslarinin ustune endirmisdi.
Vagzaldan azaciq aralanmishdilar, faytoncu dala baxmadan xeber aldi:
- Sorushmaq ayibina gelmesin, qardashoglu, Teze pir terefde kimlerdensen?
Ekremin kilidlenmish dodaqlari terpendi; kirpik cala-cala bir qeder susduqdan sonra cavab verdi:
- Cetin taniyasiniz... Atamgil yuxari mehellede yashayiblar. Men, benna Mirqasimin ogluyam.
Bu adi eshiden faytoncu geri qanrilmaq isteyirdi ki, qarshidan gelen tramvayi gorub atlari yana cekdi; kuceni saga doncek cilovlari boshaldib, gumrah bir sesle dedi:
- Bele, atanin ceddine qurban olum! Ade, sen gel Mirqasim kishini ösgesinden yox, menden xeber al. Buna bax a... Deyir, tanimazsan! Butun qohum-eqrebani sene yerli-yerinde ele nishan verim ki, ozun de meettel qalasan. Evinize cox gelib-getmishem ki...
O, cibinden cixardigi demir qutudaki hazir eshmelerden birini goturub, dili ile boyrunu isladaraq, damagina qoydu. Qenber doshemeli cala-cuxur yolla tenbel-tenbel geden atlari haylayib, eshmesini yandirdi, herislikle sinesine cekdiyi tustunu evvelce agzindan, sonra da burnundan buraxib sorushdu:
- Demek, esgerlikden gelirsen?
- Beli, emi.
- Cemi gedenlerimiz qayitsin, inshallah. Yeni frontda lap o tufani-belanin icinde olubsan!
Ekrem qamishdi:
- Dord il !
- Shukur Allaha ki, sag-salamat qurtaribsan, - deye faytoncu cebhenin dehshetli sehnelerini gozuyle gormush kimi heyretle dillendi.
Atlar Qessab bazarinin yoxushunu qalxanda Xezerdeki gemilerden gunortanin fiti verildi.
- Qardashoglu!
- Eshidirem, emi.
- Bax.. Qabaqda o ikimertebe ag ev ki var.. Senin yadina gelmez, onu rehmetlik atan Mirqasim kishi oz elleri ile tikib. Onda men arabaciliq elerdim. Bir cut de yaxshi kuren atim vardi. Desem ki, ora ne qeder dash, palciq gedib, hamisini men dashimisham, inanmazsan. - Faytoncu derinden, yaniqli bir ah cekdi. - Eh!.. Yaman qocaldiq! Ele bil hamisi sraga gun idi! Papagini goturub qoyunca, omur sona yetdi..
Qadin kederli gozlerini Ekremden ayirmadan ne haqdasa dushunur ve ureyinde ozu ile danishirmish kimi arabir asta-asta bashini terpederek koks otururdu. Deyesen, xelveti aglayirdi da. Kirpikleri nemlenmishdi.
Feridenin yaxshi yadindadir; onda hele nishanlanmamishdi. Isti avqust gunleri idi. Bir deste qizla Pirshagi denizine getmishdi. Plyajda adam elinden terpenmek olmurdu.
Refiqeler cimib, serinlendikden sonra sahilde cigir-bagirla voleybol oynayirdilar. Onlara yaxin yerde shahmat taxtasi arxasinda uz-uze iki oglan oturmushdu. Etrafin ses-kuyunu sanki, hec eshitmirdiler. Here ozluyunde derin fikre dalmishdi.
Bu vaxt Feridenin vurdugu top gelib zerble shahmat taxtasina deydi ve fiqurlari qumun ustune sepeledi. Oglanlar, yeqin ki, ciddi veziyyet almish oyunlarini pozana aciqlanmaq meqsedile celd geri qanrilib teeccuble yan-yoreye baxdilar. Feride qorxaq addimlarla yavas-yavas onlara yaxinlasharaq gunahkarcasina uzr istedi:
- Bagishlayin.. Menden oldu.. Bilmedim..
- Eger sizsinizse, eybi yoxdur. - Oglanlardan nisbeten cusseli gorunen ayaga qalxaraq qerezsiz, shen sesle cavab verdi.- Siz menim dostumu eziyyetden qurtardiniz. Yoxsa, mutleq "mat" qalacaqdi, - dedi ve suya diyirlenen topu goturub ehtiyatla Ferideye uzatdi. - Buyurun.
- Teshekkur edirem...
- Indi ki bele oldu, onda bizi de ozunuzle oyuna buraxin.
Feride qisildi:
- Memnuniyyetle.
- Gedek, Serdar! - deye oglan yoldashinin boynundan yapishib, onu ozune sari cekerek dikeltdi. - Voleybol da shahmat deyil ki, bacarmayasan.
Feride qara eynekde idi. Gun yandirmamaq ucun burnunun ustune kagiz parcash yapishdirmishdi. Uzun horuklerini calma kimi bashina dolayib duyunlemishdi. Ilk defe rastlashdigi bu oglanin qeyzlenmek evezine bele alicenabliq gostermesi Feridenin xoshuna geldi. Cox guman, bashqasi olsaydi, mohkem hirslenerdi, topu goturub tepikle qiraga vurardi: hele ustelik bir-iki soz de deyerdi.
Qizlarin destesine catincaya qeder Feride danishmadi. Ancaq birce yol cevrilib hesret dolu baxishlarini yanindaki cusseli gencin uzunde gezdirdi. Oglanin sifetindeki merdaneliyi ve bir anliga ona sari yonelen gozlerindeki qigilcimi gorende qizcigazin qelbi telatume geldi. Heyatin ne qeribe ishleri varmish! Indi Feride tanimadigi bir adamin haqqinda dushunurdu. Hem de ele sheyler ki, deseydi, refiqeleri qehqehe cekib gulerdiler...
Oglan ise bundan xebersiz, qiza baxmadan, voleybol topuna tez-tez guclu zerbeler endirir, arabir de dostuna muracietle, " Serdar, qoyma" - cigiraraq oyunu qizishdirirdi. Bir azdan plyajdaki genclerden daha ucu onlara qoshuldu. Daire genishlendi. Hamidan zeif Feride oynayirdi. Bunu ozu de hiss edirdi. Fikri daginiq idi. Nezerlerini, adini tezlikle oyrendiyi gencden yayindira bilmirdi. Ustune gelen toplari bacardiqca basqasina deyil, ancaq ona - Ekreme otururdu. Horukleri acilib, dagilmishdi. Nece kere yere yixildigindan bedeni quma batmishdi. Ozu de yamanca susamishdi. Dili-dodagi qurumushdu. Lakin o, bunlarin hayinda deyildi. Oyun qurtarincayadek Ekremden ikice kelme mexsusi soz eshitmeyi, ureyinin yangisini sondurecek serin sudan da cox arzulayirdi. Di gel, bu temennani oglan hardan, neden bileydi, nece duyaydi?! Ekrem, axirinci defe ona gonderilen topu vurmadi, alici qush kimi goyde qamarlayib, Ferideye yanashdi:
- Gorurem, yorulmusunuz. Daha besdir, dincelin, - dedi ve minnetdarliq elameti olaraq elini sinesine qoyub, bash eydi.
Feride teessuflendi:
- Xeyr, men hele yorulmamisham.
Gencler dagilishdilar. Ekrem de Serdarla sahile dondu, adamlara qarishib, denize atildi ve bununla her shey bitdi.
O gunden Feride uzun zaman Ekremi dushundu. Sonralar tedricen, butun olub-kecenler dumanli bir xatireye cevrildi onuncun. Lakin oglanin sifetini, aydin, ishiqli gozlerini unuda bilmedi.
Ikinci tesaduf onu Ekremle tamam bashqa bir sheraitde gorushdurdu. Feride, univermaqda ne ise almaq isteyirdi. Kassanin qabaginda novbede dayanmishdi. Qiz, qefleten bashini qaldiranda, tanish bir shexsin gulumser gozleri ile qarshilashcaq ozunu itirdi. Beli, yanilmamishdi - bu baxishlar Ekreminki idi. Sozlu adama oxshayhrdi.
- Bagishlayin, sizi bir deqiqe narahat etmek olarmi? - deye o, utancaq terzde, nezaketle dillendi.
Feride coxdan bu teklifin intizarinda imish kimi sevindi. Novbeden ayrilib ona teref addimladi; kirpiklerini ashagi endirerek xefifce qizardi. " Gorunur, bextime bu oglan dushub. Qismetimdir. Gec de olsa, yene rastlashmishiq. Yeqin indi tanishliq verecek, plyajda voleybol oynadigimizi xatirladacaq, sonra da...". Ekremin sesi qizin dushuncelerini yarida kesdi:
- Gerek bagislayasiniz, size eziyyet verirem...
Feride bu sozun muqabilinde ne deyeydi? Meger o, bele bir "eziyyetden" imtina ede bilerdimi?
Ekrem onu qadin paltarlari shobesinin yanina getirdi.
- Uzr isteyirem, - dedi. - Burada, eynen siz boy-buxunda olan bir qiz ucun plash secmishem. Mumkunse onu geyin. Baxim, gorum eyninize nece gelir...
Feridenin ustune sanki qaynar su enderildi.
- Nishanlim dersdedir. Qorxuram o cixinca hamisi satilib qurtarsin. Sonra belesini tapmaq cetindir. - Ekrem saticidan aldigi goy rengli ipek plashi Ferideye gosterdi. - Necedir?
- Yaxshidir. Her kim geyecekse, sagligina qismet olsun. Ancaq, xetrinize deymesin, men maniken deyilem!
Feride pert halda uz donderib, umidsizcesine uzaqlashdi. Oglan, shubhe yox ki, onu tanimamishdi.
Indi ise qadin Ekremi bu veziyyetde gorende, o vaxt elediklerinin peshmanciligini cekdi.
- Yaxshi...bes sen tanimadin men kimem? - deye xeyli sakit getdikden sonra sernishinlerinin qaradinmezliyinden darixan sohbetcil faytoncu xiriltili sesle sukutu pozdu. - Dashdemirem de.. - O, ciynini ustunden qanrilib sifetini Ekreme tutdu. - Bir uzume diqqetle bax, gor yadina dushurem.
Kishinin bu hereketinden qadini, sanki cereyan vurdu; dodaqlarini berk-berk dishleyib, gozlerini yumaraq kunce qisildi: " Bu qoca niye bele xerifleyir!".
Ekrem istehza ile gulumsedi. Birce anda butun bedenini isti ter basdi; xecaletden qusselendi.
Ozu istemeden leytenantin qelbine toxundugunu duyan faytoncu cixilmaz veziyyetde qaldi. Ekremin kor oldugunu o, ancaq indi bilmishdi.
- Basqa sozum yoxdur: Allah dushmeni xecil elesin!.. - deye faytoncu sert bir hereketle donub atlari qirmancladi.
Daha hec kes danishmirdi. Her ucu pert, meyus ve fikirli idi. Hacandan-hacana Ekremin ureyini almaq meqsedi ile qadin sohbete bashladi!
- Bagishlayin leytenant...
- Adim, Ekremdir.
- Cox gozel. Menimki de Feridedir. Deyirem, sizden qabaq evinize men qacacagam. Geldiyinizi xeber verib, mushtuluq alacagam.
Feridenin shirin dille, xosh niyyetle soylediyi bu sozler ne qeder semimi de olsa, Ekremi ferehlendirmedi. Eksine, qadini fikrinden dashindirmaq ucun behane axtardi.
- Bilirsinizmi, evde tekce yoldashim olur. Yeqin indi o da ishdedir. - Ekrem azaciq susub elave etdi. - Elbette, mushtulugunuz mende! Sizin bu yaxshiliginizi unutmayacagam...
Faytoncu indi boyuk bir qebahet etmish kimi arxaya donmeye, onlarin sohbetine qarishmaga utanirdi.
- Feride xanim!
Qadin leytenantin dilinden oz adini eshitcek, diksindi:
- Beli.
- Siz meni taniyirdiniz, yoxsa..ele rast geldiyiniz bu gun birinci keredir?
- Niye sorushursunuz ki?
- Sadece maraqlaniram.
Feride onu basha dushurdu. Yad bir qadinin gosterdiyi bu qaygikeshlik yeqin ki, Ekreme teeccublu gorunurdu.
- Xeyr, tanimirdim.
Sernishinler Teze pirin qabaginda faytondan dushduler.
- Qoyun sizi qapiya qeder oturum, - deye Feride leytenantin qolundan yapishib sekiye cixaranda o dillendi:
- Xatircem olun. Bu kucede her shey mene dogmadir. Divarlara elimi toxunduran kimi, bir-bir dashlarini taniyacagam.
- Onda salamat qalin... Hemishe evinizde-eshiyinizde..
- Size cox-cox minnetdaram, Feride xanim.
Ayaq seslerinden qadinin uzaqlashdigini yeqin eden Ekrem dayanib bir an fikre getdi. Sonra camadanini goturdu ve sag elini divarda gezdire-gezdire ehtiyatla ireliledi. Birinci qapini kecdi.. Ikinci qapini kecdi... Bunlar qonshu heyetleri idi.. Ucuncu genis darvazaya catanda ushaqliq dostu Serdar yadina dushdu. Ekrem onun xetrini dunyalar qeder isteyirdi. Hemise gezmeye bir yerde cixardilar. Saatlarlap uz-uze oturub shahmat oynardilar.
" Eh!.. Gor, o vaxtdan nece iller otdu! Heyf, cox heyf, qaygisiz, kedersiz ushaqliq caglarimizdan! Ne tez geldi, ne tez de getdi!.."
Ekrem cebhede olanda Serdardan daldabal uc mektub almishdi. Ikinci zarafatla dolu idi. Axirinci ise cox qisa ve ciddi yazilmishdi. Ikice kelme ile esgerliye cagirildigini xeber verirdi. Ondan sonra daha Serdardan soraq cixmadi...
"Bura bizim heyetdir!" - deye Ekrem, hundur bir qapinin qabaginda duranda ureyi cirpindi ve cox qeribe hissler kecirdi. Sevindi, heyecanlandi, qusselendi. Xeyalinda Yegane ile danisha-danisha, telem-telesik iceri girmek isteyirdi ki, ayagi neyese ilishdi, uzuqoylu yere serildi. Ekrem mohkem ezildiyinin ve dizlerinin gizildediyinin ferqine varmadan celd qalxdi, ustunu cirpdi. " Kash goren olmayaydi!" - deye elinden dushen celiyini axtardi, lakin tapmadi. Pillekenedek yolu cetinlikle gedecekdi. Ekrem ne vaxt cigirdi, ozu de bilmedi.
- Yegane!!
Ele bu an o, sifetinde iliq bir nefesin gezdiyini duydu ve celiyinin desteyi barmaqlarina toxundu:
- Buyurun, - deye yene bayaqki qadinin tanish, mehriban sesi eshidildi.
Ekrem qulaqlarina inanmadi.
- Siz hele burdasiniz?
- Indi daha gedirem...
...Heyetde de Yeganeden cavab gelmedi. Ekrem pillekenin surahisinden yapishib, asta-asta aynabende qalxanda ashagi mertebede, tanimadigi bir arvad kiminse unvanina nalayiq sozler yagdirirdi. Cox guman sonradan gelmish hemxanalardan idi. Leytenantin bu giley-guzara mehel qoymadigini gorende o daha da qizishdi. Ele bil odun ustune barit atdilar.
- Bele biabirciliga kim dozer, ay camaat! Binamus qizinin o birilerden gozu doymadi, indi de korlari, shilleri evine buraxir... Allah ona gozellik evezine azaciq heya verseydi, biz de bu heyetde abirdan dushmezdik.
Ekrem yerinde mixlanib qaldi! Sanki dash-divar, yer, goy, bashina firlandi. Axi bu sozler kimin unvanina deyilirdi?! Yeganeninmi?!..
Teatrda Fransa heyatindan behs eden bir tercume eserinin ilk tamashasi olacaqdi.
Zal adamla dolu idi. Ekrem dostu Serdarla dordneferlik lojada oturmushdu. Yerlerden ikisi hele tutulmamishdi. Bir azdan, tavandan asilmish neheng cilciraq sondu. Sehnenin qirmizi mexmer perdesi uzerine rengbereng ishiq zolaqlari tushlandi. Ashagidan orkestrin musiqisi eshidilende Ekremgilin lojasinin qapisi ehtiyatla acildi; qesheng geyimli, ucaboylu, qarasacli, shuxqametli bir qiz penceleri uste iceri girib "bagishlayin" - deye picildayaraq arxada eyleshdi. Etrafa xosh etir yayildi. Qizi gorcek, Serdar yavashca eyilib dostunun boyrunu dumsukledi:
- Arada bir dala da bax!..
Ekrem onun neye ishare vurdugunu basha dushse de, qimildanmadi. Serdar ikinci kere dillendi:
- Eshitmedin, ne dedim?
Elacsiz qalan Ekrem azaciq qanrilib gozunun ucu ile qiza oteri nezer saldi. O, heqiqeten gozel idi. Eynindeki cehrayi, zerli paltari qaranliq lojaya ishiq salirdi. Serdar bu defe agzini Ekremin qulagina soykedi:
- Necedir?
- Gozeldir!
Artiq perde acilmishdi, maraqli bir tamasha bashlanmishdi. Lakin Ekremin fikri sehnede yox, qizin yaninda idi. Bir daha geri cevrilib ona baxmaq, danishdirmaq istese de, cesaret etmirdi, agir soz eshidib, pert olacagindan qorxurdu. Ureyi ele tez-tez doyunurdu ki...
Besh deqiqe... On deqiqe kecdi.. Ekrem sakit otura bilmedi. Qeribedir, birden sanki ikielli ciyinlerinden tutub, onu arxaya donderdiler:
- Orda sizin ucun narahatdirsa, yerimizi deyisheyin, - deye dikelib qiza teklif etdi.
- Xeyr, zehmet cekmeyin. - O, bu hormetden memnun bir terzde gulumsedi. - Siz yaxsi-yaxsi baxin. Men bu tamashani gormushem.
Serdar, dizi ile dostuna toxunub, goz vurdu: " Deyinen, oz ustuve! Nece yeni " men bu tamashani gormushem? ". Meger bu gun premyera deyil?! ".
Ekrem yayligini cixardi, alninin terini qurulayaraq fikirleshdi: " Bizi xam sayir, nedir?.. Eybi yox, fasilede cavabini vererem..."
Birinci shekil qurtaran kimi Serdar dostunu qabaqlayib, uzunu qiza tutdu:
- Bagishlayin, siz hansi kenddensiniz?
Ekrem meseleni o deqiqe duydu. Qiz ise bu qefil sualdan hec ne basha dushmedi; qashlarini qaldirib, istehza ile dodaqlarini buzdu.
- Siz meni kimese oxshadirsiniz, men sheherin ozundenem.
- Ele biz de sheherliyik, - deye Serdar sohbete ikice kelme ile yekun vuraraq aciqla dondu.
Ne qebahet etdiyini bilmeyen qiz, portmush halda tezeden dillendi:
- Sizin sualinizdan da, verdiyiniz cavabdan da hec ne anlamadim.
O bu sozleri tekce Serdara deyil, her ikisine muracietle soyledi. Oglanlarin susdugunu gorcek, ozunu haqli sanib sesini bir az da qaldiraraq dil-dil otdu:
- Mence uc-dord saati bu lojada intriqasiz da kecinmek mumkundur. Yerinizi darisqal eleyiremse, gede bilerem. " Siz hansi kenddensiniz? ". Danishiqda mentiq yaxshi sheydir! Teatrdaki oz intriqamiz bize artiqlamasi ile kifayetdir, bashqalarinin elavesine ehtiyacimiz yoxdur!..
Serdar dostuna baxaraq naraziliqla bashini yirgaladi: " Ade, bu ne yaman hikkeli imish! ". Ekrem odla su arasinda - cixilmaz veziyyetde qalmishdi. Hec birinden kece bilmirdi. Dostunu mudafieye qalxsaydi, qizin uzu ondan donecekdi. O ise bunu istemirdi. Serdari da ayaga vermek kishilikden deyildi. Burada bir balaca liberalliq lazim idi. Ona gore de Ekrem dala cevrilib aram-aram soze bashladi:
- Bilirsiniz, xanim qiz, mence bizim lojada bir balaca anlashilmazliq oldu. Siz deyende ki, bu tamashani gormushem, duzu ele mene de qeribe geldi. Axi, oz aramizdir, premyera indidir. Ona gore menim temiz urekli... - Ekrem Serdarin kureyine shappildatdi - bu deliqanli dostum da ele bildi ki, siz bizi teatrdan bixeber adam hesab edirsiniz... Bir qeder xetrimize deydi. Eger buna ehtiyac varsa, men uzr istemeye haziram... Nahaq yere esebleshmeyin.
Ekremin etirafi qizin xoshuna geldi. Ancaq oz xisleti xilafina getmeyerek, yene kinaye ile dillendi:
- Evvela, izahatiniz ucun tesekkurler. Sonra size, hem de yaninizdaki " temizurekli, deliqanli dostunuza" bir daha eshitdirirem: Beli, men bu tamashaya baxmisham! Aydindir?
- Xeyr! - Serdar tapanca kimi acildi.
Perde ishiqlandi, sohbet kesildi, mubahise yarimciq qaldi. Ekrem bu odu sondurmeye calishdigi halda, onu bir az da ufleyib alovlandirmisdi.
Lojanin surahisine dirseklenmish Serdar fisildayir ve qesden Ekreme tez-tez soz ataraq, qiza eshitdirirdi:
- Ne yaxshi sakit oturmushduq.. Hamisi senin dilinin belasindan oldu. Men bele bilseydim, bu axsam hec buraya gelmezdim.
Ekrem gulmeyini gucle bogaraq cenesinin altindan tutub, dostuna yalvarir, susmasini teveqqe edirdi:
- Sen canin, besdir!
Ikinci shekil bashlanmishdi. Sehnede, papiros tustusunden dumanlanmish Paris kafelerinden birinde eyyashlarin qadinlarla eylendiyi gosterilirdi. Orkestrden qopan oynaq ahengli musiqi sedalari bu deqiqe kiminse ortaya atilib, reqs edeceyini xeber verirdi.
Bayaqdan lojada arxada oturmush o dilaver qiz indi, ne ucunse lap qabaga kecib narahat halda ayaq uste dayanmishdi. Ozu de her sheyi unudaraq butun diqqeti ile sehneye baxirdi. Bu vaxt kafeye kiminse geldiyini goren fransalilarla fovqelade bir shenlik yarandi, cepik vuruldu.
"- Ey...italiyali shansanetka!.."
"- Serxoshlarin ruhunu oxshayan cevik reqqase!.."
"- Bizim "Tarantello" ucun kalvados getirin!" - deye yerbeyerden qarishiq sesler ucaldi.
Sinesi, qollari, dizleri aciq, sari paltarda olan, perishan saclari ciyinlerine sepelenmish girdesifetli, cazibedar gozlu bir qaraci qizi shaqraq qehqehelerle kafeye girdi; erkoyun addimlarla stollarin arasinda gezishdikden sonra fransalilardan birine yaxinlashib dayandi ve raziliq almadan onun qabagindaki sherab dolu qedehi goturerek bashina cekdi. Fransali cenab esebi halda yumrugunu stola vurub " sen kimsen?! " - deye ucadan sorushanda, qiz ellerini eda ile sagrilarina qoydu, ciyninin ustunden etinasiz, qiyqaci baxishlarla onu suzerek cavab verdi:
"- Men hele cocuq iken Romada atadan-anadan yetim qalmish erkoyun bir qaraci qiziyam. " Tarantello" reqsi ile sheherler, olkeler adlayaraq Fransaya gelmishem. Indi ise Parisin kucelerinde, kafelerinde, kabarelerinde serxosh kishileri eylendiren kimsesiz, shiltaq bir shansanetkayam!.."
Qaraci qizi bu sozleri deyen kimi paltarinin eteklerini qaldirib, sag ayagini zerble doshemeye vuraraq yerinde firlandi ve meshhur " Tarantello" italyan reqsine bashlayinca, her terefden ustune pul, teshekkur, öpush yagdirildi. Eyni zamanda hem sehnede, hem de tamasha zalinda qopan gurultulu alqishlar teatrin divarlarini titretdi. Serdar da, Ekrem de el caldi. Lakin yanlarindaki qiz hereketsiz dayanmishdi, cox dushunceli idi.
...Fasile zamani Serdar bir papiros cixarib, lojani terk etdi. Ekrem de qalxdi, uzunu qiza tutaraq gulumseye-gulumseye dedi:
- Inadkarliq yaxshi sheydir, ancaq...yerinde.
Qiz, uzun qara kirpiklerini qaldirib qiyqaci, Ekremi suzdu, sonra ibareli cumlelerle cavab verdi:
- Melumunuz olsun ki, men bu teatrin aktrisasiyam - bu bir! Sragagun tamashanin daxili baxishinda ishtirak etmishem - bu iki! Ucuncusu ...
Ekrem onu yarida kesib, ellerini yuxari qaldirdi:
- Ucuncusu - men teslim!
- Bes o, " temiz urekli, deliqanli" dostunuz?
- Onun da reyini oyrenib, size deyerem.
Qiz ushuyurmush kimi sinesini qucaqladi ve tuflilerinin dabanlarini doshemeye doyecleyerek sorushdu:
- " Tarantello " reqsi xoshunuza geldi?
- Cox gozeldir! Duzu, men lap valeh oldum! - deye sohbete movzu tapdigina sevinen Ekrem, qizin getmeye hazirlashdigini gorub tez elave etdi: - Yeqin teneffusden sonra yene bu lojada oturacagsiniz, elemi?
- Xeyr!
- Ne ucun?
- Bu gun menim ad gunumdur, evde qonaqlarimiz var, telesirem.
- Sizi yaxindan tanimasam da, tebrik edirem. Boyuk, agilli qiz olasiniz...
- ...
O, cixmaq isteyende Ekrem sesi qirila-qirila dillendi:
- Teessuf ki, cox tez gedirsiniz...
Qiz, qapinin desteyinden yapishdi, ne fikirleshdise, bir an yubanib gule-gule Ekreme baxdi:
- Sabah gunduz bu tamashada men de oynayacagam. Maraqlansaniz, buyurub gele bilersiniz.
- Hansi rolda?
- Qaraci qizinda. " Tarantello" reqsinde!
.
* * * *
.
Ertesi gun Ekrem dostunu teatra aparmaq ucun onu ne qeder dile tutdusa, yola getire bilmedi.
- Mubahisede uduzmushuq. O qizi gorsem, qanim qaralacaq. Gerek yaxinlasib teqsirimi boynuma alam. Xasiyyetime beledsen - onu da men bacarmayacagam.
Ekrem ise esl heqiqeti gizletse de, dunenki cavan aktrisanin "Tarantello"nu nece oynayacagi ile maraqlandigini behane ederek, hokmen teatra getmek isteyirdi.
Saat on ikiye hele xeyli qalmish o ozunu seliqeye salib evden cixdi. Eslinde Ekrem bir sheyden naguman idi. Bilirdi ki bir para shiltaq tebietli qizlar yeri dushende sade qelbli oglanlari aldatmaqdan xoshlanirlar. Ancaq ne etmeli, yarikonul de olsa, ayaqlari onu cekib teatra aparirdi.
Qadin gozelliyi genclik ucun horumcek toruna oxshar bir tilsimdir. Hercayi ehtirasin hokmu ile o tora dushmeye mehkum edilen gunahsiz muqessirler sonradan iztirablari, ishgenceleri gorcek, oradan yaxa qurtarmaga can atsalar da, bacarmirlar.
Ekrem zala girende ister-istemez evvelce donub, dunen eyleshdikleri lojaya baxdi. O, tamashanin proqram vereqesinden bu gun "Tarantello"nu oynayacaq aktrisanin adini da oxuyub oyrenmishdi. - Yegane. Lakin, dogrudanmi, Yegane o qiz idi, yoxsa...
Her shey bir azdan aydinlashacaqdi.
Kecib yerini tutduqdan sonra Ekrem, ne ucunse, sebebini ozu de bilmeden, gelecek heyati barede fikirleshdi. Bu il o, universitetin fizika fakultesini bitirib, astronomiya elminin ardinca gedecek, resedxanalarda tedqiqat aparacaqdi; goylerin elcatmaz, qaranliq derinliklerinde yeni ishiqlaq - ulduzlar axtarib tapacaqdi.
Anasi Cavahir ona nece yol demishdi:
- " Ay bala, bu gun-sabah dersini bitirib bir qulluqdan yapishacaqsan. Mashallah, her sheyi basha dushursen... Daha qedim zamane deyil ki, men durum sene qiz axtarim. Bax, gor kimi xoshlayirsan, ya gedek qapilarina herisini alaq, ya da ozunuz dilbirleshin, toyunuzu edek... Utanma,eger qiraqda-bucaqda gozaltin varsa, de, biz de ishimizi bilek. Menim omrume cox etibar yoxdur, hay-hayim gedib, vay-vayim qalib. Hec olmasa, neve nubarinin dadini gorum...".
Anasinin bu sozlerine Ekrem haqq qazandirirdi. Bir azdan o, ishe bashlayanda xeste arvad heftelerle, aylarla tek evde nece qalacaqdi? Axi, onun birce oguldan savayi hec kesi yox idi. Duzdur, Ekremin xalasi herden gelib Cavahire bash cekirdi. Ancaq bu qaygiya da hemishelik umid etmek olmazdi.
Beli, deyesen, subayligin dashini atmaq, aile qurmaq vaxti yetishmishdi.
Ekrem kicik yashlarindan atasiz boyuse de, ehtiyac cekmemishdi. Qabarli ellerinin zehmeti ile, alninin teri ile halal corek qazanan Mirqasim kishi onlar ucun iki goz otaqdan ibaret menzil, seliqeli heyet-baca ve az-cox vesait qoyub getmishdi. Sonralar ise anasi Cavahir derzilik etmekle oglunu oxutdurub, boya-basha catdirmishdi. Hele yeri dushende Ekremin teqaudunden, ozunun maashindan qenaet ederek bezi xirda-para "lazimli sheyler"de alib dala atmishdi.
Eh!... Dogrudan da onun boynunda valideynlerinin ne qeder haqq-sayi vardi! Bu ulvi, muqeddes borclari hec bir yaxshiliqla odemek mumkun deyildi.
Ekrem fikirden ayrilanda qarshisindaki sehnede basqa bir heyatin menzeresi canlandi.. Burada kubar tebeqeye mexsur adamlar omrun menasini var-dovletde axtarir, yashamagin neshesini eylencelerde, sherabda ve ehtirasli qadin dodaqlarinda gorurdu. Budur, shahzadeler sarayini xatirladan genish otaqda qichini qichinin ustune ashirib, ag ortuklu yumshap kresloya yayxinmish shishman govdeli, sallaq buxaqli bir avropali zadegan eylenmek ucun yanina gelecek xanimin yolunu gozleyerek ovcundaki qizil pullari cingildede-cingildede deyir:
"- Dovlet ve xoshbextlik! Bunlar lap ezelden ekiz yaranmishdir. Sermayesiz insanin heyati ile heyvan guzerani arasinda feqq axtarmaq, menim eqidemce en boyuk axmaqliqdir. Seadeti, dovlet daima yedeyine alaraq oz arxasinca cekib getirmishdir. Cibi bosh yashamaq, agir ezab yuklerinin altinda chapalamaq demekdir. Mene bu dunyanin her cur gozelliklerini, shirin nemetlerini bexsh eden menim milyonlarimdir. Onlar olmasaydi, zamanin ayaqlari altinda xirda bir qarishqa teki tapdalanib yer uzunden silinmishdim, getmishdim. Shan-shohret, meslek, eqide, rutbe, mehebbet... Her ne varsa, hamisi puldur! Bir azdan gozlerinde nevazish, dilinde mehribanciliq, dodaqlarinda shehvet getirerek, etir saca-saca iceri girecek made-muazelin ureyinde mene qarshi sevgimi vardir? Xeyr! Bizim aramizda mehebbet yaradan bax, bunlardir!..".
Avropali zadegan ovcunda oynatdigi qizillari gereksiz bir matah kimi qarshisindaki alcaq mizin ustune atib, ayaga durcaq, bezekli bir xanim ozunu esdire-esdire iceri daxil olur.
- " Musyo, ele bilirem vedleshdiyimiz vaxtdan tez gelmeyimi hec de bashqa cur qiymetlendirmezsiniz. Size teslim olan ureyimin meni narahat eden cirpintilarini sakitleshdirmek ucun yaniniza telesmeye mecbur idim...".
Ikinci sheklin ortasinda:
"- Ey, italiyali gozel shansanetka!.."
"- Serxoshlarin ruhunu oxshayan cevik reqqase!.."
"- "Tarantello" ucun kalvados getirin!!." - deye yerbeyerden fransalilarin serxosh sesleri ucalanda, perishan saclari ciyinlerine dagilmish, girdesifetli, cazibedar gozlu, sari paltar qaraci qizi qehqehe ceke-ceke sehneye atildi.
"Odur!.. Ozudur!.." - Ekrem, dunen lojada onlarla mubahiseye girishen qizi hemin deqiqe baxishlarindan tanidi
Tarantello" qabariq sinesini qabaga vererek, stollarin arasinda gezindi, sonra kafedekilerden birine yaxinlasib dayandi; raziliq almadan qarsisindaki sherab dolu qedehi goturub basina cekdi. Onun bu hereketinden qeyzlenen fransali yumrugunu stola cirpdi ve: "sen kimsen?!" - deye cimxiranda, Yegane ellerini eda ile beline qoyub ciyninin ustden etinasiz baxislarla kisini suzerek cingiltili sesle cavab verdi: "- men hele cocuq iken Romada atadan-anadan yetim qalmish erkoyun qaraci qiziyam. " Tarantello" reqsi ile sheherler, olkeler adlayaraq Fransaya gelmisem. Indi ise Parisin kucelerinde, kafelerinde, kabarelerinde serxosh kisileri eylendiren kimsesiz, shiltaq bir shansanetkayam!.." - O, eteklerini qaldirib sag ayagini zerble doshemeye vurdu ve yerinde firlanaraq " Tarantello " italyan reqsine basladi...
Cavan aktrisa, qaraci qizinin rolunu ele meharetle ifa edirdi ki, adam bir anliga sehnede tamasaya baxdigini unudurdu. Gah barmaqlarinin ucunda yungul sicrayislarla tullanan, gah ilan kimi saga-sola qivrilan, gah da cilpaq ciyinlerini tul kimi esdiren shansanetkanin tekce bedeni, elleri, ayaqlari deyil, butun ezalari, hetta, gozleri, qaslari, baxislari bele reqse qosulmusdu.
Bu defe "Tarantello"ya zaldan yagdirilan alqislar daha uzun cekdi.
Tamasadan sonra Ekrem teatrin qabaginda gezinerek urek doyuntusu ile Yeganeni gozledi. Bayirda sakit, mulayim hava vardi. Buludsuz sema neheng bir aynani xatirladirdi. Deniz terefden serin yel esirdi.
Teatrdan deste-deste cixib evlerine dagilisan adamlar tamasadan, aktyorlardan danisir, here oz fikrini deyirdi:
"- Menim, milyoncu zadeganin oyunu cox xosuma geldi".
"- Sen olesen, Elesger Elekberovdan olmaz. Zalim oglundan bir denedir!".
"- Aferin o cavan aktrisaya, adini da bilmirem, " Tarantello"da qiyamet qopardi".
Ekremi de dusunduren hemin cavan aktrisa idi. " Goresen, dunen o meni bugunku oyununa baxmaga adi bir tamasaci kimi devet eledi, yoxsa...ureyinde basqa niyyet vardi? Ancaq, her halda, sayib gelmekde yaxsi is gordum. Bir deste gul de alib getirseydim, lap yerine duserdi; indi teatrdan cixanda ona yaxinlasib iki kelme danismaga da dilim godek olmazdi. Ne ise kecib... Agilli qizdirsa, ele seylere fikir vermez. Eceb de adi var: Yegane".
Ekrem, asta addimlarla gelib sekinin basina catanda yene geri dondu. Teatr binasinin tinindeki deyirmi saatda beshe az qalirdi.
"Bele baxiram, daha gozlemeyin menasi yoxdur, - deye Ekrem tereddud eledi. - Men getmeliyem. Belke o, hec tek olmayacaq...".
Teatrin aktyorlara mexsus arxa qapisindan danisa-danisa uc nefer - iki qadin, bir kisi cixdi. Ekrem qiraqda geleni o deqiqe tanidi: Yegane idi. Qara saclari ciyinlerine tokulmusdu. Uzaqdan girde, goycek sifeti apaydin gorunurdu; gozleri, dodaqlari ferehle gulumseyirdi. Yanindaki yasli aktyorun qoluna girmish qadin qucaginda gul destesi tutmusdu. Tine yetisende dayandilar. Deyesen, ayrilacaqdilar. Elini sinesine qoyub Yeganenin qarsisinda tezim eden aktyor, astadan ne picildadisa, ucadan qehqehe cekdiler. Ekrem heyecanlanmisdi. Ona ele gelirdi ki, ozunu cixilmaz bir veziyetde qoymusdur. " Axi, burada menden savayi hec kes hec kimi gozlemir", - deye fikirlesdikde bedenini isti ter basirdi. Indi daha yayinmaq da mumkun deyildi; Yegane gule-gule bu sekiye teref addimlayirdi. Ekrem utana-cekile qabaga cixcaq, qiz kohne tanisi ile gorusurmus kimi shen bir sesle dillendi:
- Duzu, men hec inanmirdim ki, siz bu gun de teatrda olarsiniz.
Her ikisi yavasidi, uz-uze dayandilar.
- Sizi, Yegane xanim, semimi qelbden tebrik edirem. Oyununuz menim, heqiqeten, cox xosuma geldi, - deye Ekrem centlmencesine ayaqlarini cutleyib, azaciq eyilerek qizin ona sari uzanan elini sixdi. - Ancaq, gerek, bagislayasiniz. Bu tebrik bir nov, nece deyerler, ele-bele gozlenilmez oldu.
Qiz minnetdarliq etdi:
- Xosdur. Zehmet cekib gelmisinizse, kifayetdir.
Ciyin-ciyine yola duzeldiler. Bir muddet danismadilar. Hacandan-hacana Yegane xeber aldi:
- Bes ne eceb o "temiz urekli, deliqanli dostunuz" yoxdur?
- Onun, bu gun ishi vardi. Hem de...dunen tamasaya baxmisdi.
- Bes siz baxmamisdiniz?
Ekrem guldu:
- Her seyi sorusmazlar ki?! Men ayri, o ayri...
Qiz nazlana-nazlana uzunu yana cevirdi.
Teatrin kucesinde saga buruldular. Boyuk qastronomun bezekli vitrinlerinin qarsisindan kecende Ekrem ne gorduse, Yeganeden uzr isteyib biranliga ondan ayrildi ve becid addimlarla geri qayitdi. Sekinin qiraginda qoydugu kicik sebetde ag, qirmizi, cehrayi qizilgul satan calpapaq kisiye yaxinlasdi.
- Emican, neceyedir bunlarin biri?
- Ogul, senincun hovayi, - deye gulsatan kisi zarafat elemeye adam axtarirmis kimi qivraq sesle ele berkden dillendi ki, Yegane gulmekden ozunu gucle saxladi. - Bohasine bir kopuk pul vermemisem. Nerdaranda heyetciyezimden dermisem. Gotur, desgiresiynen peskesdur sene.
Ekrem, gullerin her renginden uc-dordunu ayirib ona bir qirmizi otuzluq uzatdi.
- Al, cix haqqini.
- Ade, beyaq dedim ki, hovayidur, dayi bu nodur uzadirsan mene? - Kisi pulu qara setin penceyinin dosh cibine basib, sebetde qalan gulleri de destesleyerek Ekremin qucagina durtdu. - Halal xoshun! Bulari de apar, dayi men mehtel olmiyim. - O, qiraqda dayanmish Yeganeye ishare ile elave etdi. - Bir de, adam helencik ceyran qiza canini da peshkesh eler...
Ekremin danismaga basqa sozu qalmadi:
- Sag ol.
- Bele, öyun abadan! Cibuve min bereket! - deye kisi bosh sebetini goturub elinde yellede-yellede axsam gezintisine axishan adamlarin arasinda gozden itdi.
- Buyurun, Yegane xanim! - Ekrem qiza yetiscek, gulleri ona uzatdi. - O gun olsun sehnede ulduz kimi parlayasiniz. Ayri ne deyim...
Yegane sevincini gizlede bilmedi:
- Siz mene lap xecalet verirsiniz... - O, tezece acilmish simuzer qonceleri sinesine sixib herislikle qoxladi; rayiheden goy, badami gozleri xumarlanib suzuldu ve derinden sine dolusu koks oturdu. - Ah!.. Ne gozeldir!
Ekremin ureyine haradansa cesaret doldu; ne vaxt qizin qulagina picildadi, ozu de bilmedi:
- Siz daha gozelsiniz...
Yegane ozunu esitmemezliye vurdu.
- Bes, hec siz demediniz, adiniz nedir?
- Adim Ekremdir.
- Danisiginizdan bele gorunur, ya shair, ya jurnalistsiniz.
- Xeyr. Adi telebeyem. Universitetde oxuyuram.
Ekrem, yarislarda defelerle istirak etmis, qelebe calmish yaxshi shahmatci idi. Qezetlerde, jurnallarda done-done shekli cixmishdi, haqqinda meqaleler yazilmisdi. Lakin, indi bu barede sohbet salib, oyunmeyi yersiz bildi.
- Astronom olmaq isteyirem, - dedi. - Bu menim coxdanki arzumdur.
- Oho!.. Demek, goyde ulduzlar kesf edeceksiniz? Maraqlidiq... Hec teze bir sey tapmisinizmi?
- Helelik birce ulduz kesf elemisem. Onu da goyde yox, yerde!
Beli, o gun Ekrem Yeganeye etirli qizilgul destesi verdi, sonra ise. . .oz ureyini bagisladi. Gencliyin odlu, ehtirasli, geleceyin sirin arzulari, omrun intehasiz dilekleri ile ashib-dashan ureyini!
Tezlikle mehebbet iki qelb arasinda korpu saldi. Yeganenin adi Ekremin dilinden dushmedi; ozunu birce an onsuz tesevvur etmedi. Indi butun alemde bu qizdan qiymetli, bu qizdan eziz ikinci varliq yox idi Ekrem ucun.
Lakin bir defe...
Hava tezece qaralmisdi. Sheherin isiqlari hele yanmamisdi. Sevgililer usaq tekin el-ele tutub astadan sohbetleserek sahilde gezisirdiler. Xezan fesli agaclardan qopardigi saralmis yarpaqlari xiyabanlarda ayaq altina sepelemishdi.
Deniz vagzalina catmaga az qalmisdi ki, Yegane, hesir shlyapali, tosqun bir kisinin telesik addimlarla onlara teref geldiyini gorub, ozunu itirdi. Ekrem, ovcunda tutdugu elin tir-tir esdiyini hiss etdi. Donub heyretle qiza baxdi. Onun sifeti mudhish bir gorkem almishdi; qorxudan rengi agappaq agarmisdi.
- Sene ne oldu, Yegane?!
Oglanin suali cavabsiz qaldi. Hesir shlyapali kisi bir az da yaxinlasanda, qiz shashqin halda cirpinib Ekremin elinden cixdi ve yaydan atilan ox kimi goturuldu... Sonra istiqametini azdirmaq ucun agaclarin arasina atilib, yoxa cixdi...
Bu ne mubhem, ne anlasilmaz sirr idi?!
Yeganenin qeribeliyi tekce Ekremi deyil, gemiye telesdiyinden saati sorusmaga yaxinlasan kisini de teeccublendirmisdi..
Bir axsam Ekremin geyinib hara ise getmeye hazirlasdigini goren Cavahir ogluna yaxinlasib ehtiyatla dedi:
- Bala, seninle coxdandir bir sohbet elemek isteyirem. Gel ureyini ac, sirrini menden punhan saxlama. O seklini cibinde gezdirdiyin qizla evlenmek fikrin var, yoxsa ele-bele...
Ekrem tutuldu, bu gozlenilmez sualin qarsisinda aciz qaldi.
- Sen ne danisirsan, ana?! Hansi qiz?! Ne sekil?!.
Arvad gulumser baxislarala menali terzde oglunu suzdu:
- Ay saqqali agarmis, menden ne gizledirsen? Her seyi bilirem...
Bu mesele iki ay evvel acilmisdi. Cavahir Ekremin penceyinin qopmush duymesini tikirdi; yere nese dushdu. Arvad eyilib baxanda doshemede, acilmish cib deftercesinin arasinda rengli bir fotoshekil gordu. "Bu kimdir?!" - deye o, shekli qaldirib diqqet yetirdi. Lakin tanimadi. Novreste, goycek bir qiz idi. Gozleri surmeli, dodaqlari boyali... Ecnebi kino aktrisalarina oxsayirdi. Hem de sheklini qarsidan yox, yandan cekdirmisdi, qara tellerini darayib cilpaq kureklerine tokmusdu.Sol ciyninin ustunden geri qanrilib, ag dishlerini gostererek gulurdu."Utanmaz!" - deye Cavahir rishxend eledi, shekli aciqla yene deftercenin arasina durtub, penceyin cibine qoydu. - "Bu artistlerde de abir yox, heya yox!..". Sonra ureyinde oglunu danladi: "Ekremden gorunmeyen is. Bele sekli cibinde nite gezdirir?!" Qadin fovren ne xatirladisa, diksinen kimi oldu. Ve sekli cixarib bu defe arxasina baxdi. Beli sehf etmemisdi. Bu hansisa qizinsa ogluna tohvesi idi. Orada qirmizi murekkeble, zerif xetle yazilmishdi: "Ekrem, men hemiselik seninem! Yegane. 12 aprel, 1940-ci il".
Cavahirin ferehdenmi, heyecandanmi ureyi cirpindi; shekildeki qizin sir-sifeti, qash-gozu bu defe ona ayri cur gorundu. Daha o, ecnebilere de oxsamadi. "Yegane!.." - qadin oz-ozune picildadi. - Menim xeberim yox, sen deme, Ekremin gozaltisi varmish!.."
O gunden sonra Cavahir nece kere bu barede oglu ile sohbet acmaq istemisdise, meqam tapmamishdi.
Indi Ekrem de cekinmedi:
- Ana, duzunu de, beyenirsenmi o shekildeki qizi?
Arvadin derdi acildi:
- Sekilde ureyi gorunmur, bala. Teki qelbi temiz olsun, agilli, terbiteli cavanezen olsun. Onunla sen bir yastiga bash qoyacaqsan. Gozun tutubsa, xasiyyetine beledsense, Allah xeyir versin. - O, bir qeder susub, xeber aldi. - Yaxsi , bari oyrenmisenmi, kimlerdendir?
Ekrem bu suala cox meyus cavab verdi:
- Hec kesi yoxdur, ana, yek qizdir. Lap balaca vaxtdan, deyir, yetim qalmisam.
- Atasi, anasi kim olub?
- Onu sorusmamisam.
Arvad oglunu mezemmetledi:
- Dogru demisler: mehebbetin gozu kor olar! Nece yeni onu sorusmamisam. Bes, men bilmeyim ki, evime getireceyim gelin hansi yuvanin qusudur?..
Cavahir yene arxayinlasmadi:
- Ozu necidir?
- Telebedir, texnikumda oxuyur.
- Ne cox texnikum! Axi, qurtarib ne olacaq?
Ekrem anasinin xasiyyetini bildiyinden, ishin xatirine yalandan danishmaga mecbur idi.
- Medeniyyet sahesinde calishacaq...
- Men shekline baxanda, dedim, artistdir.
Sohbet bununla da bitdi.
Axsam Ekrem Yegane ile gezmeye cixanda xirda-xirda yagish sepeleyirdi. Azaciq sonra leysan basladi. Onlar islanmamaq ucun dalda bir kunce qisilib gozlediler. Lakin deyesen, burada dayanmaq da ebes idi. Yagis ara vermek bilmir, getdikce shiddetlenirdi. Ekrem donub Yeganeye baxanda qizi su icinde gordu. Paltari ciyinlerne yapismisdi, saclarina mirvari gileler duzulmusdu; qulaqlarinda damcilar sirgalanmisdi.
Oglan penceyini cixarib Yeganeye geydirdi. Desmali ile onun uzunu, gozlerini sildi.
- Soyuqdurmu sene? - xeber aldi.
Qiz titreye-titreye basini terpetdi:
- Bir balaca usuyurem.
- Onda gedek. Burda gozlemeyin menasi yoxdur.
Yegane Ekremin qolundan tutdu ve qaca-qaca eve yollandilar.
- Bu gun bizimki getirmedi! - Teze pirin alt kucesine catanda oglan dillendi. - Men isteyirdim seninle ciddi bir sohbet eleyim...
- Ne barede?
- Hec... Sonraya qalsin.
- Ele zarafat yoxdur! Danisacaqsan! Yoxsa seni buraxmayacam. - Yegane onun dirseyini berk-berk sixdi. Ekrem qizin shiltaqligindan xoshlansa da, kucede dayanib derdleshmeyi munasib sanmadi.
Yeganegilin qapisinda yavasidilar. Yagis kesmisdi. Goyde tekem-seyrek ulduzlar parlayirdi. Hava yungul ve temiz idi. Kucelerdeki balaca golmecelerde titrek ishiqlar yuyunurdu. Ekremin gorusub ayrilmaq istediyini hiss eden qiz bir addim dala cekildi. Qasqabagini sallayaraq, ciyinlerini esdirdi:
- Getmeyeceksen! - dedi. - Penceyinide vermeyeceyem.
Oglan onu dile tutdu:
- Axi, yaxsi deyil, burda dayanmaq, Yegane.Goren ne deyer?
- Gedek evde oturaq.
- Sizdemi?
- Beli, bizde. Adama bir stekan cay da icerik, canimiz isiner...
Bu teklif Ekremin ureyince idi.Ancaq raziliq vermekde cetinlik cekdi.
O ozluyunde xeyli olcub-bicdi, axirda tereddudle ded:
- Bilirsenmi, Gederdim... Qonsularinizi tanimiram, qorxuram bizim haqqimizda ayri cur fikirleserler...
Qiz onun elinden yapisib, erkle qapiya sari cekdi:
- Evvela, qonsular nekaredir? ikincisine qalanda, qoy ne fikirlesirler, fikirlessinler! Menim ixtiyarim onlarda deyil! Ne ederem, ozum bilerem!
Yeganenin dilinden esitdiyi bu sozler Ekreme cox qeribe geldi.Hemde o deqiqe qelbinde gizli bir ikrah hissi oyandi."Ne ederem ozum bilerem!". Qizi, yasina, ismetine uyusmayan bir qebahetle, bele aciq-saciq danismaga ne vadar edirdi ki?
...Onlar kuce qapisindan kicik bir heyete girdiler.Sag yanda divar boyu ekilmis seher-axsam sarmasiqlari daslara dirmasaraq lap yuxariya qeder qalxmisdi.Sol terefde dord pencere, iki qapi gorunurdu.Qarsidaki taxda pilekene catanda Yegane surahiden sutub dayandi ve geri cevrilerek sorusdu:
- Necedir? xosuna gelirmi heyet-bacamiz?
Ekrem dinmedi,dusunceli halda basini terpetdi.
ikinci qatda aynabendin qapisinda onlari 50 yaslarinda godekboylu,nisbeten dolu bedenli,qollari cirmeli,yasil yun paltrarli bir qadin qarsiladi.
- Seltenet xala, - deye Yegane iceri girecek Ekremi gosterdi,-haqqinda sene danisdigim oglan budur.
Qadin ireli yeriyib Ekremle gorusdu:
- Xos gelmisen,ay ogul.Nece vaxtdir seni teriflemekden qizcigazin dili qabar olub...
Bu sozlerden Yegane utanirmis kimi elleriyle uzunu qapadi; barmaqlarinin arasindan Ekreme baxaraq gozlerini qiydi.Seltenet qonagi eve devet eledi ozu ise metbexe kecdi.Yegane eynindeki penceyi cixararaq stolun soykeneceyine geydirdi.Sonra yeqin ki, islanmis paltarini deyismek ucun qonsu otaga girib qapini ortdu.
Yuxari mertebe qabagi aynabendli ucgozlu menzilden ibaret idi.Heyete baxan pencerelere yariyadek cuna perde cekilmisdi.Dehlizin bas terefinde ketil usde qoyulmus cellekde iri lumu agaci vardi.Divardan asilan demir qefesde sari bulbul ara vermeden saqraq sesle ceh-ceh vurub oxuyurdu.Pillekene acilan qapinin boyrunde,metbexle yanasi daxmada Yegane olurdu. O biri iki otaq ise Seltenete mexsus idi.Evde xeyli tek qaldigindan qeribsediyini goren Ekrem, eyvana teze cixmisdi ki, qiz yanina geldi; iki elli onun boynundan yapisib saga-sola yirgaladi; danismadan, gule-gule Ekreme baxdi.Yeganenin eyninde yaxasi,qollari ag kobeli surmeyi rengli paltar vardi.Beli ensiz kemerle mohkem sixildigindan onu lap usaga oxsadirdi.
Qiz bu numayisane durusu ile sanki sorusmaq isdeyirdi: "Necedir?yarasirmi mene?".
- Ne qeseng paltarin var!-deye Ekrem Yeganeni suzdu ve ne ucunse gizlice koks oturdu.-kuklasan!
Yegane bu sozden incimis halda mismirigini sallayib,qaslarini duyunledi,siltaqliqla
uzunu yana tutdu:
- Mene niye kukla diyirsen insafsiz? axi ureyimde var... Inanmirsan?
- Bes ureyinin icinde ne var? deye Ekremde hemin terzde xeber aldi.
- Icinde-sevgi,arzu,sirr,od,alov...Besdir yoxsa yene sadalayim senin ucun?
- Kifayetdi! Kifayetdi!.. - Ekrem Yeganenin ciyinlerinden tutub koksune sixdi ve astadan qulagina picildadi.. - Odun, alovun yandirmaz ki, meni?
Qiz xumarlandi, kirpikleri asta-asta enib, qalxdi, boynu yana eyildi; etirli ipek saclari oglanin sifetine toxundu. Sonra basini qaldirib, titrek dodaqlarini Ekreme yaxinlasdirdi. Seltenet xalanin arxadan esidilen sesi onlari diksindirdi.
- Ay balam, harda qaldiniz? Cayiniz soyudu ki!..
Iceri kecende Ekrem, Yeganenin, qonsu arvadi cox aciqli ve sert baxislarla suzduyunu gordu. Seltenet, qonaq yaninda qiza cavab vermese de, cox narazi halda otaqdan cixdi.
Ustune nishastali ag sufre salinmis deyirmi stola, bullur vazada alma, iki stekan cay, konfet, murebbe ve evde hazirlanmis qurabiye qoyulmusdu. Qizil suyuna cekilmis balaca qasiqlar ve bicaqlar qedim cini bosqablarin icinde par-par parildayirdi.
Qiz, Ekreme yuxari basda yer gosterdi. Ozu gedib kuncde qoyulmus kohne patefonun qapagini qaldirdi.
- Bu deqiqe senin ucun nadir bir mahni caldiracagam, - dedi. Dolabcanin asagi gozunden cixardigi vali herlenceyin oxuna kecirdi ve patefonun desteyini firladib ishe saldi. Gurultulu, cingiltili musiqi ardinca kisi sesli bir qadinin evvelce bemden, sonra ise zilden oxudugu mahni otaqda perde-perde qanadlandi. Ele bil xarabaliqda bayqus uladi. Yegane gelib Ekremin ciynine dirseklenerek dayandi; bir muddet hec biri danismadi. Qulaq asdilar. Mugenni qadinin cigirtisi mahninin sonuna nida qoycaq, Yegane de Ekremin kureyini sappiltdatdi:
- Beyendinmi?
- Bele de.. Kohne qaraci havasidir.
Qiz patefonun iynesini qaldirdi. Meyus halda stolun arxasinda eylesdi.
- Esitdiyime gore, anam tez-tez bu mahnini oxuyarmush. Yaziq qadin! Kash indi sag olaydi!..
Ekrem stekanini goturub caydan bir qurtum icdi. Qiza teskinlik verdi:
- Neyleyesen ki! Dunya da bir nov mehmanxanadir. Qonaqlari gelir... Gedir... Hec kes heyatda ebedi yashamir. - O, elini uzadib qizin bileyini oxsadi. - Bari dumanli da olsa, xatirlayirsanmi anani?
Yegane kovreldi:
- Eh!.. Sen ne danisirsan. O men dogulandan ikice gun sonra olub! Iyirmi bes yasi varmis yazigin, ucaboylu, goycek bir qadinmish.
- Sekli dururmu?
Qiz koks oturdu:
- Adindan savayi hec neyi qalmayib.
- Bes atan?
- Atam Daskendde yasayan azerbaycanlilardan olub. Deyirler, anamdan on besh yash boyuk, kobud bir kisi imish. Yola getmedikleri ucun tez de ayriliblar. - Yeganenin sesi titredi. - Men anamin boynunda iken atam onu atib, basqa shehere gedib. Vessalam! Valideynlerim barede ancaq bunlari bilirem.
Sufredeki caylar soyumusdu. Yegane Seltenet xalani sesledi. Arvad yarikonul qapida gorundu.
- Zehmet cek bunlari tezele.
Seltenet xala dinmezce stekanlari goturub gedende Ekrem yavascadan xeber aldi:
- Bu qadin neyindir?
- Hec neyim! Xala demeyime baxma. Qohum-zad deyilik. Menim hec kesim yoxdur. Kimsesizem. Birce sensen yaxin adamim...
Ekrem ister-istemez anasinin sozlerini xatirladi.
"Bari oyrenmisenmi qiz kimlerdendir?"
"Xeyr. Onu sorushmamisham..."
Indi sorushdu da, oyrendi de! Son zamanlar teatrin daimi tamasacilarindan olmus Ekrem, Yeganenin sehneden dediyi sozleri done-done eshidib, ezberlemishdi: "Men hele cocuq iken atadan-anadan yetim qalmis erkoyun qaraci qiziyam!..". Gozelliyine delicesine vuruldugu genc aktrisanin kecmisi ile Ekrem maraqlanmasa da, qaraci rolunda heraretle soylediyi bu birce cumlede onun heyatindan da danisilirmish.
Seltenet xala caylari tezeleyib getirende qonagi cox tutqun gordu. Lakin sebebini xeber almaga cesareti catmadi. Ekrem her vechle pertliyini gizlemeye calishsa da, bacarmadi.
- Qeribe heyatin varmis senin. Bu vaxtacan men bilmirdim... - Ve ureyinde oz-ozune teskinlik verdi: - "Atasi, anasi her kim olubsa, bunun ne gunahi?! ".
Yeganenin teatr texnikumundan birden-bire sehneye aparilmasi ve shansanetla rolunun ona tapsirilmasi da esassiz deyildi. Tamasani hazirlayan rejissor, eserdeki qaraci qizini hansi aktrisanin oynayacagi barede cox fikirlesmisdi. Lakin teatr kollektivi icerisinden bu rola munasib ifaci sece bilmemisdi. Eger birce nefere umid beslemisdise, o da tecrubeli olmasina baxmayaraq, nisbeten yasli idi; shansanetkanin hem oxuyacagi, hem de yungul sicrayislarla oynayacagi sehnelerde cetinlik cekeceyinden qorxurdu. Rejissor nece yol teatr texnikumuna gedib, dusunduyu obrazin evezini axtarmish ve nehayet Yeganeni gorende sevinmishdi... Qizi yaxsi hazirlamaq ucun evvelceden nezerde tutdugu tecrubeli aktrisaya dublyor vermisdi. Bir nece mesqden sonra isteyine nail olan rejissor zarafatla Yeganeye demishdi: " Bize bir shiltaq qaraci qizi lazim idi, onu da tapdiq!..".
Axsamdan baslanan sohbet geceyedek uzandi. Seltenet xala yatmisdi. Ekrem evlerine getmeye hazirlasanda Yegane buraxmadi:
- Hele tezdir, - dedi ve gelib onunla yanasi stulda eylesdi. - Meni coxmu sevirsen? - Sorusdu.
- Cox.
- Ne qeder?
- Onu demek cetindir.
- Men de cox sevirem seni. Bilirsen neye gore?
- Yox...
- Ureyin temizdir, onuncun. Hem de sende kisi sifeti var. Mene ele gelir ki, sen hec neden, hec kimden qorxmursan, merd adamsan. Hetta isteyerdim bir az da kobud olasan. Shaqqali..Kurekli..Ozunden de papiros iyi geleydi..
- Yegane turac kimi qaqqildadi. - Papiros ne ucun cekmirsen, Ekrem?
- Nese, evvelden bu verdisden uzaq olmusam.
- Zarafat eleyirem, papiros ureye zererdir. Duz demirem? Bir urekde ki, menim mehebbetim var, onu niye zeherleyesen!.. - Yegane, doslerini ireli verib, qollarini Ekremin boynuna doladi. - Yaxsi ki, bu gun yagis yagdi, eve geldik! - Burnunu az qala onun burnuna soykeyib gozlerinin icine baxdi. Qizin xosh etir qoxuyan iliq nefesi oglanin sifetinde gezdi. Ve o, ixtiyarsiz bir halda dillendi. - Op meni.
Ekrem Yeganeni qucaqladi; dodaqlarini onun odlu dodaqlarina yapisdirdi... Qizin qelbi siddetle cirpindi ve arada ne dediyini sanki ozu de bilmedi.
- Ele yox.. Berk-berk.. Lap berk! Qoy dodaqlarim qanasin..nefesim qaralsin, olum.. Bax..bax.. Bele!..
Opush-duet oldu. Indi Yegane, shehvet dolu cilgin bir ehtirasla Ekremi sinesine sixib onu delicesine saysiz-hesabsiz buselere qerq etdi.. Utanmagin, cekinmeyin ferqine varmadan, coxdanin teshnesi kimi ureyinin yangisini sondurene qeder, doyunca opdu.
- Indi gordun ki, seni nece sevirem?!. - dedi ve sifetine dagilmis saclarini, basinin cevik hereketi ile arxaya atdi. - Canim canina qurban! Bu gece seni hec yana buraxmayacagam, onu bilirsenmi?
Ekrem guldu:
- Dunyanin axiridir?
- Yox. Mehebbetin evvelidir.
Saat yeqin ki, on ikini otmusdu. Daha Ekrem de telesmirdi. Bu xos, qenimet deqiqelerin shovqunden sermest kimi Yeganeden ayrilmaq istemirdi.
- Kash her ere getmek, evlenmek olmayaydi! Adam omrunun axirina kimi belece sevib-sevileydi, sonra da oleydi.
Ekrem razilasmadi:
- Meger ere gedenler, evlenenler sevib- sevilmirler?
- Her halda, bele yox. Usaq ki, oldu...esqin kitabi baglanir.
- Sen ne danisirsan?! Ovlad mehebbetin en sirin behresidir.
- Baxir kimin ucun. Menim eliusaqli analara yazigim gelir. Ozum de onlara oxsamaq istemirem!
Ekrem qulaqlarina inanmadi. Bu gun Yeganeye ne olmusdu?! Danisiginda, reftarinda qeribe bir deyisiklik vardi. Ozunu de cox erkoyun aparirdi. Ancaq yeri deyildi. Indi onun xetrine deymek, butun neshesini korlamaq demek idi.
Otaga sakitlik cokdu.
- Mene nese danisacaqdin, - deye hacandan-hacana qiz xatirlatdi. - Yadindan cixmayib?
Ekrem fikre getdi. Sohbeti ne cur baslayaydi ki, Yeganenin qelbine toxunmayaydi.
- Bilirsen.. Senden niye gizledim.. Menim anamin tebieti bir az basqa curdur. Senin teatr texnikumunda oxudugunu, sehnede oynadigini eshitse, bizim ishimize pel vura biler..
- Aydindir..
- Cox xahish edirem, ureyine ayri shey gelmesin.. Ona demisem, sen dersini qutarandan sonra medeniyyet sahesinde calisacaqsan. Ele olmasin ki, sabah yalanimi cixardasan.. - O, qizin tellerini tumarlayib, sozunu tamamladi. - Bu gunlerde seni evimize aparacagam, anamla tanish edeceyem. Ne deyirsen?
- Men sevgimizin xatirine her guzeste getmeye haziram!
Ekremin Yegane ile tanisligi uc aya yaxin idi. Bu muddet erzinde, demek olar ki, her gun gorusmusduler. Sheherde gezmedikleri yer qalmamisdi. Bezen ozleri ile yemek-icmek goturub denize cimmeye gedende, saatlarla plyajda yan-yana uzanmisdilar. Danisib gulmusduler, derdlesmisdildr. Artiq arada ele bir unsiyyet yaranmisdi ki, Ekrem heyatini Yeganesiz tesevvur ede bilmirdi. Mehebbetin gucu muti varligina hakim kesilmisdi. Ureyini tam menasi ile sevdiyi qizin serencamina vermisdi.
- Men senden mehribanliq ve seadetden basqa hecne istemirem. Ailenin mohkemliyi, xosbextliyi ucun bu iki shey kifayetdir, - deye indi basini sinesine qoymus Yeganeni pisik balasi kimi tumarladi.- Ayri ne noqsanin olsa, kecerem.
Qiz dinmedi. Gozlerini yerdeki xalcanin naxislarina zilleyib susdu. Sonra ne ucunse, derinden koksunu oturub udqundu.
- Dogrudanmi ne gunahim olsa bagislarsan?
- Men cox helim adamam. Her xirda qusuru uze vurub qan qaraltmagi xoslamiram.
- Elbette! - deye Yegane basini qaldirdi. - Gerek birimiz od olanda, o birimiz su olaq.
- Amma ele od da var ki, onu su sondure bilmir. Alemi yandirib-yaxir.
Qiz Ekremin saclarini qarisdirdi.
- Sheytan! O menem?
Ekrem sevinc qarisiq bir utancaqliqla Yeganeni yanina salib evlerne apardi. Onu anasile tanis eledi. Cavahir qizi qucaqlayib uzunden-gozunden opdu. Ozluyunde, bele boylu-buxunlu, yarasiqli bir geline qayinana olacagi ile qurrelendi. Lakin..
Bu fereh uzun surmedi. Barmagina nisan uzuyu taxilandan sonra Ekremgile ayaq acan Yegane getdikce arvadin nezerinde deyisdi. Cavahir ona yaxinlasdiqca, ondan uzaqlasmaq istedi. Qizin gozelliyi de, Ekreme gosterdiyi mehebbeti de, evdeki munasibeti de anaya saxta, qondarma gorundu. Cavahir bu sevdada oglunun yanildigini askar hiss etse de, derdini hec kese demedi, punhan saxladi.
Kash ele sonraki peshmanciliq da ananin dushunduyu qeder olaydi!..
Zifaf gecesinden sonra..yer yarilsaydi, Ekrem yere girerdi!..
Yegane - onun melaike teki pak, muqeddes sandigi qiz ismetsiz cixmishdi!
1939-cu il...
Qizmar yay ayi, gunorta cagi idi. Daskendde, Sheyxanaetaur baginin xiyabanlarinda cavan bir qaraci qizi dolasirdi. O, kolgeliklerde oturmus adamlara yaxinlasaraq yalvarici bir terzde fala baxdirmalarini xahis edib, talelerinden dogru xeber vereceyini inandirmaga calisirdi. Ovcunda ayna qirigi tutmus qaracini kimi tehqirli, soyuslu ibarelerle qovur, kimi atmacalar deyerek ele salir, kimisi de cibinin dibini arasdiraraq, qepik-qurusunu verib, oz bextini sinamaq isteyirdi.
Qiz, coke agaclari altindaki tenha skamyada eylesib murgu vuran, qara milli ag kostyum geymis, hesir shlyapali, tosqun, copur bir kisiye yan alanda, o, alnini ovusdurdu ve nazik cal biglarini sigallayaraq gulumsundu. Bu elverisli fursetden istifade eden qaraci tez onun bileyinden yapisib dil-dil otmeye basladi:
- Senin, qurban olum, isiqli, qara gozlerine, ay pehlevan kisi. Teki, hemise doshune yatan goycek arvadlarin, qizlarin uzune bele shadliqla gulesen. Onlar da senin ucun elden-ayaqdan getsinler. Hec bir arzu-kamin ureyinde qalmasin. Allaha inanirsansa, menim dediklerime shekk eleme. Bir-iki shahi ile kasib olmazsan, pul ver, falina baxim... - Qiz, ovcundaki ayna parcasini kisinin qarsisinda tutaraq saga-sola gezdirdi ve sanki bununla ozune inami artirmaq istedi. - Canina canim qurban, pehlevan kisi, xesislik sene yarasmir. Onsuz da qazandigin pullarin coxunu keflerde, eylencelerde dagidirsan, xanimlara xercleyirsen. Hec zaman da heyfsenmirsen. Mene vereceyin qepik-qurusu da gozel balalarinin basina dolandir, onlara xosbextlik, sene uzun omur arzulayim...
Copur kisi qarsisindaki qizin dediklerinin ferqine varmadan, yerinde qurcalanib, onun sozunu keserek dillendi:
- Sen ne gevezesen? Dilotu yemisen, nedir?!
- Canina canim qurban, pehlevan kisi, Allah haqqi, hele bu vaxtadek dilime hec ne deymeyib...
- Niye?
Qaraci sefir bir gorkem alib shikayetlendi:
- Seherden uc fala baxmisam cemisi... Onlarin da birinden pul evezine tepik qazanmisam...
Copur kisi barmaqlarini qarninin ustune daraqlayib, skamyanin soykeneceyine dirseklendi. Tepeden- dirnaga, hem de tamahkar bir herislikle onu suzdu.
Qulaqlarinda qizil aypara sirgalari olan qaraci qizinin coxdan daranmamish qara saclari perakende halda ciyinlerine sepelenmish, qabaqdan ise alni ashagi tokulerek girde, ag sifetinin yarisini ortmusdu. Gilas kimi etli dodaqlari, balaca sivri burnu, qaranqus qanadina benzer qaslari ve badami, semavi gozleri vardi. Nazik, mutenasib bedenine bicimli godekqollu, sari ipek koyneyinin yaxasi shish doshlerinin ayricina qeder aciq idi. Xirda deneli boyunbagisi da, barmagindaki gumush uzuyun qasi da goy idi. Ayaqlarindaki yastidaban, nimdash cekmeleri onun qeseng baldirlarina esla yarashmirdi. Arxasi gune teref dayanmis qizin tunuk yupkasi icerisinde lap yuxariya qeder apaydin gorunen bicimli, totuq qiclari copur kisinin nezerinden yayinmadi. Bu qapali tamashanin vaxtini uzatmaq meqsedi ile o, qaracini eylendirmeye bir behane axtardi:
- Adin nedir?
Xeyli yubandiqdan sonra ona pul deyil, yersiz bir sual verildiyini goren qiz, donub uzaqlasmaq istedi. Lakin ne fikirlesdise, konulsuz ayaq saxladi.
- Adim neyine gerekdir, pehlevan kisi? - deye ezgin terzde xeber aldi.
- Lazim olmasa, sorusmaram ki!
- Anjelladir.
- Cox gozel. Nece yasin var?
- Onu neyleyirsen? - Qiz bezikmis kimi aciqlandi: - On alti desem, xosuna geler?
Copur kisi ehtiyatla donub etrafa boylandi; boynu albuxara torbasi kimi qat-qat oldu.
- Lap otuz alti da geler! Getmeye telesme, dayan... Enjille, harda yasayirsan?
- Sene ne!
- Sorusuram da... Belke qalmaga yerin, yurdun yoxdur?
- Yurdum yoxdur, yerim var. Biz bu cur yasamaga oyresmisik.
- Biz deyende...siz nece nefersiniz?
Anjella utanmadan elini uzadib copur kisinin bigina cekdi:
- Az tamahkar ol. Sene biri bes deyilmi? - Qiz, oz shiltaqligindan xoshallanaraq, qess edib lezzetle guldu. Sonra boyunbagisini oynada-oynada dillendi: - Bir soz desem, incimezsen ki?
Kisi donquldandi:
- Dilinle ne isteyirsen de, ancaq elini mene teref uzatma!
Qarsisindaki shexsi qiyqaci baxishlarla uzan-uzadi, diqqetle suzen Anjellanin ureyinden ne kecdise, sustaldi. Kirpikleri sanki agirlasib ashagi endi.
- Kash senin kimi varli bir atam olaydi! - dedi. Ve raziliq almadan kecib onun yaninda eyleshdi.
Copur kisi azaciq qiraga cekildi.
- Sene ata yox, basqa shey ola bilerem.
Qiz dinmedi.
- Esidirsen? - O, barmaqlarinin ucu ile Anjellanin cenesini sigalladi. - Niye susursan?.. He?.. Sen hardan bildin men qazandigimi arvadlara xercleyirem? - Copur kisi qaracinin cekinmediyini gorub elini onun cenesinden hamar bogazina surusdurdu, sonra da ogrun-ogrun asagi gezdirerek sinesinde saxladi. Qiz, muqavimet gostermeden ciyinlerini boynuna qisib sakit oturmusdu. Kisinin kobud barmaqlari ese-ese onun yaxasindan iceri uzananda Anjella qefilden urkerek geri sicradi.
- Sen o serxosh su gedelerinden de heyasizsan! - dedi ve qalxib kenarda dayandi.
- Su gedeleri kimdir?
- Matroslar.
- Onlari harda gormusen?
- Hesterxanda.
Copur kisi irishdi.
- Bura bax, qacma. Yaxin dur; mene qulaq as. - O, uzunu qaraciya teref deyil, tamam basqa semte cevirerek fisildaya-fisildaya dedi. - Sen menim xosuma gelirsen. Yaman istiqanli, yapisiqli qiza oxsayirsan... Ancaq bizim burada bele danismagimizdan ehtiyat edirem. Sheherde meni taniyanlar coxdur.
- Ona inaniram...
- Duzu, gozelliyinden de kece bilmirem. Isteyirem bu geceni seninle bir yerde olum...
- Biy! - deye Anjella heyretlendi. - Gedib menimle quru yerde yatacaqsan?..
Kisi esebilesdi.
- Ele yox!.. Sen ne dilbilmez ushaqsan! Basha dush, teklifimden boyun qacirmasan, sen gelib menim evimde qalacaqsan. Yeyeceksen, iceceksen, sonra da ipek yorgan-dosekde xumarlanacaqsan. Anladin?..
- Pul da vereceksen mene?
- Ondan arxayin ol. Ite qurda agiz acib nece aya topladigini birce gecede qazanacaqsan. - Copur kisi qoltuq cibinden cixardigi dest eskinasdan shax bir onluq ayirib ona uzatdi. - Helelik bunu gotur. Bu gun daha baglarda gezib, fala-zada baxma. Xetrin ne istese, al yeginen..
Mat-meettel qalan qaraci tesekkur etmeye basqa soz tapmadi:
- Canim canina qurban, pehlevan kisi!
- Indi gedeceyik, evimi sene nisan vereceyem. Ozun de menden arali, dalda gelersen. Axsam hava qaralanda yolunu gozleyecem. Yaxsimi?
Anjella gozlerini doydu.
- Qapini arxadan baglamayacagam, acib iceri girersen.
Sheherde, butun gunu Sheyxanaetaur baginda bekar oturan ve hemise de gozleri yol ceken dellal Serxani kohne daskendlilerin coxu taniyirdi. Qizil pul alib-satanlar, heyet bacasini musteriye satanlar, mulkunu deyismek isteyenler, kireye otaq axtaranlar birinci novbede onun yanina gelerdiler. Cah-calal icinde firavan yasamagin rahat yolunu tapmis Serxan eslinde Sheyxanaetaur baginin gozetcisi idi. Her il bu aylarda arvad-usagini yaylaga gonderir, ozu ise sheherde qalib menzilinin, mal-dovletinin kesiyini cekerdi. Ailesi qayidandan sonra o da istirahete gedib, dincelmeyi yaddan cixarmazdi.
Indi Serxanin tek, evin xelvet oldugu bir vaxtda gozel qaraci qizi onun girine lap yerinde kecmisdi. Ancaq gunduzun gunorta cagi, Anjellani menziline aparmaga ehtiyat edirdi. Mehellede qonum-qonsulardan goren olsa, snz arvadinin qulagina catacaq, qiyamet-heshir qopacaqdi.
Teze tanislar xiyabanlarin arasi ile dinmez soylemez uzu yuxari qalxaraq bagin demir darvazasindan genis cadfye cixdilar. Bir az da getdikden sonra sola buruldular. Shertlesdikleri kimi qiz on-on bes addim arxada gelirdi.
Darisqal ve yoxus bir kucede yasil qapinin agzinda copur kisi ayaq saxladi. Donub o teref bu terefe nezer yetirdi. Etrafi sakit ve kimsesiz gorcek ehtiyatla arxaya cevrildi. Eli ile Anjellani cagirdi. Qaraci qiz asta addimlarla ireliledi. Serxan tez-telesik ozunu iceri saldi. Ancaq qapini tamam ortmedi. Ikice deqiqe kecmemis Anjella astanaya ayaq basanda, yariqaranliq dehlizde onun titrek piciltisini esitdi:
- Goren olmadi ki?!
Qiz, qorxudan daha da eybecerlesmis copur kisinin sifetine heyretle baxib, basini terpetdi.
- Yox... - Sonra sadelovhlukle sorusdu. - Bayaq tapsirdin qas qaralanda gelim... Bes, meni indi niye cagirdin?
Serxan arxadan qapini kilidledi.
- Gecenin xeyrinden, gunduzun sheri yaxsidir. Bir de... Canim canina qurban, senin ucun ne tefavutu?.. - O donub qizin saclarini tumarladi. - he... Indi ne qeder xetrin isteyir fala bax, danis, gul, shiltaqliq ele.. Lap mayallaq ash...
Copur kisi Anjellani genis, isiqli bir otaga getirdi. Qaraci, evin yagli boyalarla islenmis ber-bezekli divarlarina, hundur, naxisli tavanina ve qiymetli esyalarina heyran qaldi. Yuxari basda kunclerde, icerisi par-par parildayan bullur qab-qacaqla dolu, sabalid rengli iki qosa servant qoyulmusdu. Qarsi divarda, tul perdeli pencerelerin arasinda qedim, zengli saat asilmisdi. Qapidan sagda dolabca uste radioqebuledici, solda ise ag ortuye geydirilmis piano vardi. Evin ortasindaki deyirmi mizin etrafina alti-yeddi kreslo duzulmusdu.
Kisinin xiriltili sesi qizi diksindirdi.
- Bura bax.. Adin ne oldu?
- Anjella.
- He! Enjilla bala, qeribseme, otur, dincel.
O, arxadan yaxinlasib qaracinin mermer kimi hamar ciyinlerinden tutaraq sixdi; seyrek, cod tuklu uzunu qizin yanaqlarina yapisdirdi. Anjella boynunda, bogazinda heraretli bir nefes duydu.
- Eyles. Men bu deqiqe gelirem. - deye Serxan aralandi ve pencerelerin sumagi mexmer perdelerini orterek yan otaga kecdi. Iceri qaranliq cokcek, servantdaki bullurlar ve tavandan asilmis iri qendil qirmizimtil bir shole sacdi; divarin yuxarisindan vurulmus kohne Semerqend bazarini tesvir eden ipek xalcadaki rengler deyisdi. Sanki birden-bire Semerqendde gun batdi, bazara axsam dusdu.
Burada olan her seye maraqla diqqet yetiren qaraci qiz hesretle koks oturdu ve kecib yorgun halda kreslolardan birinde eylesdi. Ev sahibinin qalin hasiyeli, zerli cerciveye salinmis fotosekli uzbeuz divardan ona baxirdi.
"Beh! Beh! Bu idbari ne qeseng cekibler!.. - deye istehza ile guldu. - Sifetindeki copurlugu da silib yoxa cixariblar. Bes nece! Pulun gucunu ne bilmisen?! Kasib olsaydi, ele sekli de ozu kimi eybecer duserdi, - Anjella gozlerini mechul bir noqteye dikerek fikre getdi. - Goresen, bu kopekoglu necidir?.. Her kim ise, cox varli adamdir. Bextever, arvadinin basina! Yeqin qulluqcusu da elinin altindadir. Sen bir otagin boyukluyune, temteragina bax! Ele bil muzeydir. Kas saxlayaydi meni bes-on gun burda qalaydim. Doyunca yeyib, yatardim. Yorgan-dosekde yox, lap ele orada, qapinin agzinda, xalca uste uzanardim".
Serxan geldi. O, el-uzunu yumusdu; seyrek cal saclarini odekolonla isladib, yana daramisdi. Eyninde qirmizi-goy zolaqli pijama, ayaqlarinda yumsaq qara mest vardi. Qoltugunda ag qetfeye bukulu pal-paltar tutmusdu.
- Adin yene fikrimden yayindi, - deye qizin qarsisinda dayanib gozlerini maritladi:
- Anjella.
- He! Yadima dusdu! Enjille, dur kec, dusun altina, bir az serinlen. Al, yungul deyisek de hazirlamisam senin ucun. Cixandan sonra oz paltarlarini geyme, istidir. Ele bunu kecir eynine, vesselam.
Serxan o biri evden tapib getirdiyi kicik qizinin qolsuz, nimdas xalatini qetfenin arasinda qaraciya uzatdi.
Anjella dehlize kecende kisi onu qucaqlayib uzunden operek, hamamxanaya oturdu. " Rahathulqumdur, zalim balasi! " - deye ellerini bir-birine surte-surte yene yataq otagina girdi; carpayisinin qalin doseyi altindan nese cixarib ovcunda sixaraq zala kecdi. Kreslolardan birini ayaginin altina cekdi, ustune qalxib, elindeki seyi fotoseklin dalinda gizletdi...
Yarimca saat sonra kohne dellal teze mesuqe ile yemek stolunun arxasinda uz-uze oturmusdu. Anjella daha da gozellesmisdi. Eynindeki qirmizi gullu, ag qolsuz xalat boyuna godek, bedenine dar geldiyinden onu cox balaca gosterirdi. Atlas parlaqli qara saclari asagi axaraq sifetinin yarisini ortmusdu. Yaxsi qurulanmamis qollarinda su damcilari seffaf muncuq teki isildayirdi.
Ailesinin yola saldigi gunden bele bir vusalin arzusu ile yasayan copur kisi indi gorduyune inanmirdi. Qarsisinda eylesen cavan qaraci qizin gozelliyinden vecde gelerek, bosalan qedehlere serab suzur, alma-armud soyur, sokolad, marmelad, pecence qutularini ona teref cekir, xetri isteyen teamlardan dadmasini xahis edirdi. Ozunu onsuz da tam serbest aparan Anjella ev sahibinin canfeshanligindan teeccublense de danismir, hetta bundan bir nov hezz alirmis kimi ferehlenirdi. Arada, furset tapdiqca qizin belinden, boynundan yapisan Serxan yerinde rahat otura bilmirdi. Gozlemeden nail oldugu bu xos tesadufun lezzeti onu serabdan artiq xumarlandirirdi.
- Eh... Adin yene yadimdan cixdi!.. - deye qedehini ciyni beraberine qaldirib besinci kere sagliq soylemeye hazirlasan copur dellal qaraciya baxdi.
Qiz ucadan qehqehe cekdi.
- Eyib olsun, senincun, pehlevan kisi! Ne hussuz adamsan? Bir dene Anjella da deye bilmirsen?..
- Meni qinama, goycek bala, yaddasim yaman xarablasib. Cox vede evde arvad-usagimin da adini unuduram. Bezen oz elimle qoydugum bir seyi saatlarla axtariram... Qerez... Enjille xanim, perverdigar dovlet bareden seni de megmun elemeyib. Beli, beli, teeccublenme. Men hele keflenmemisem. Ne danisdigimi yaxsi anlayiram. Senin dovletin - gozelliyindir! Masallah, bu deqiqe hamamdan teze cixmis melaikeye oxsayirsan. Sag ol! Hec vaxt solmasin gozelliyin.
- Canim canina qurban, pehlevan kisi! Men omrumde bu qeder teriflenmemisdim.
- Paho!.. Esitmemisen, zer qedrini zerger biler?!. Ic!.. Ic, menim...
Serxan badesini butulkanin dalinda gizletdi.
- Daha mene verme...basim gicellenir.. - deye Anjella necenci kere bosaltdigi qedehi stolun ustune qoymaq isteyende salib sindirdi; ixtiyarsiz olaraq gozleri yumuldu... Ve o ozunu qeribe bir alemde hiss etdi...
* * *
Anjella gozlerini acanda ozunu cilpaq halda, copur kisi ile bir yataqda uzanmis gordu. Bedeninde agri, doslerinde, dodaqlarinda gizilti duydu... Bayirda qaranliq idi. Qucaq-qucaq ulduz sepelenmis laciverd goylerde etrafina hale salmis ay pencerenin tul perdesi arxasindan iceri baxirdi. Otaqda gece lampasi - mermer bayqusun gozleri ates boceyi kimi isildayirdi.
Anjella dikeldi, ikielli basini tutdu. Beyni sancirdi, hele serxosluqdan ayilmamisdi. Gozleri dumanlanirdi.
Qiz yan-yoresine baxdi, eynine geymeye bir sey axtardi. Lakin hec ne tapa bilmedi. Qalxib, penceleri uste pisik kimi sessiz addimlarla zala kecdi ve ara qapini yavasca orterek cilciragi yandirdi. Burada erteden gorduyu seliqeden eser-elamet qalmamisdi. Anjellanin oturdugu yerde xalca zibillenmisdi. Stolun al serabla lekelenmis sufresi ustunde bos butulkalar, bulasiq qedehler, meyve qabigi, suse qelpeleri, konfet, sokolad qirintilari bir-birine qarismisdi. Qizin paltari kreslonun basindan asilmisdi, tuflilerinin her tayi bir terefe tullanmisdi. Anjella tenbel-tenbel geyindi. Hamamxanaya kecib el-uzunu yudu, saclarini daradi, ozunu qaydaya saldi ve yene zala qayitdi. O, copur kisi ile bura gelmezden evvel, aralarinda olan sohbeti xatirladi.
"...Sen ne dilbilmez usaqsan! Basa dus, teklifimden boyun qacirmasan, sen gelib menim evimde qalacaqsan... Yeyeceksen, iceceksen, sonra da ipek yorgan-dosekde xumarlanacaqsan. Anladin?..
- Pul da vereceksen mene?
- Ondan arxayin ol. Ite-qurda agiz acib, nece aya topladigini birce gecede qazanacaqsan...".
Anjellaya bu cur teklifler defelerle edilmisdi, sonrasina da here bir mukafat boyun olmusdu. Ancaq hec kes onu evvelceden bele sirniklendirmemisdi. Furset dusdukce ureyine yatan oglanlarla, kisilerle vaxt kecirmeyi, eylenmeyi ise ozu ucun qebahet sanmamisdi. Hemise de ilisdiyi tilsimden bir behane ile yaxa qurtarib salamat qacmisdi. Anjella copur kisiye de kelek gelib asanliqla aradan cixacagina emin idi. Lakin acqarina icdiyi guclu serab qizin iradesini zeifletmis, ixtiyarini elinden almisdi. Sonra neler oldugundan, o, esla xebersiz idi...
" Seni gorum bu evden meyitini qaldirsinlar! Copur sharlatan! " - deye kisini qargidi.
Eslinde Anjella itirdiyine o qeder de heyfslenmirdi. Bu ehvalat gec-tez bir gun olacaqdi. Onu basqa nigaranciliq narahat edirdi. Eger usaga qalarsa...
Bayaqdan cansiz teki hereketsiz dayanmis qaraci qiz fikirlesirdi. Indi neylesin? Getsinmi? Yoxsa... Yoxsa, ismetinin qabaqcadan ved olunan haqqini almaq ucun ev sahibinin yuxudan oyanmasinimi gozlesin?
Anjella saata baxdi. Hele seherin acilmasina cox qalmisdi. Xorultusu otagi basina goturmus copur kisi yeqin ki, gunortaya qeder yatacaqdi.
Qiz mohkem susamisdi, dil-dodagi qurumusdu. Stol ustundeki limonad butulkalari ise bos idi. O qedehlerden birini serabla lebeleb doldurub qurtum-qurtum icende nezerleri yene qarsi divardaki sekile satasdi. Serxan, qalin hasiyeli, zerli cerciveden baxaraq gulumseyirdi. Anjella bosaltdigi qedehi var gucu ile ona cirpmaga qelbinde ehtiyac duydu. Ancaq cekindi. Sonra vazadaki almalardan birini, en irisini goturub disledi. Basi gicellendi. Ezgin halda yaxindaki kresloda eylesdi. Anjella qess edib gulmek isteyirdi. O, sekle goz vurdu ve tek otaqda oz-ozu ile danismaga basladi:
- Ey, qoca kaftar, sit-sit hirildama. Duzunu de, mene ne vereceksen? Bax, xesislik elesen, ses-kuy salib, seni biabir edeceyem. Niye? Ona gore ki, sen copursan, iyrencsen!.. Bes bunu nezere almirsan? Emelli-basli sexavet gostersen, gebermezsen ki! Caqqal!..
Anjella elindeki almani axirinci kere disleyib, pucalini topazlayaraq seklin susesine cirpdi. Bununla da ureyi soyumadi. Stoldan goturduyu sokolad parcasini qedehin dibinde qalmis seraba batiraraq islatdi.
- Dayan... Dayan, gor indi sene neyleyeceyem! - deye yaxindaki kreslonu tepiyi ile vuraraq divara sari iteleyib, onun ustune qalxdi. - Sen eybecer, copur oldugun halda, sekilde ne ucun bele yarasiqlisan?.. He?.. Esidirsen? Men kiminleyem?.. Cavab versene?! Niye susursan?..
Anjella elindeki yas sokoladla seklin sifetinde qehveyi noqteler duzerek ev sahibinin copurlugunu tezeden berpa eledi. - Bax...sen eslinde belesen!.. Tfu gozlerinin icine! Ebleh!
O, bir az da ireli eyilib hirsle sekle tupurende muvazinetini itirdi, yixilmamaq ucun qollarini yana acdi ve cerciveye toxunaraq onu yerinden oynatdi. Anjella asagi hoppancaq, dosemeye balaca, qara bir duyunce dusub cingildedi. Qiz heyretlendi. Basini qaldirib evvelce divarda mixdan bir boyru uste asilmis zerli cerciveye, sonra da qarsisindaki qara, mexmer duyunceye baxdi. "Bu nedir?!" - deye ona elini vurmaga qorxurmus kimi donub qaldi. Ve bir anliga basina gelen pisliyi unutdu... Serxosluqdan ayildi. Lakin ne edeceyini kesdire bilmedi. Bu dem esitdiyi anlasilmaz bir ses otagin divarlarinda eks-seda tapdi. Anjella diksinerek geri sicradi. Duruxdu. Saat idi. Dordun zengini vururdu. O, ellerini sinesinde carpazladi. Sanki bununla cirpinan ureyini sakitlesdirmek istedi. Barmaqlarinin ucunda ehtiyatla irelileyib yavascadan, lap yavascadan ara qapini acdi, iceri boylandi. Arxasi uste uzanmis copur kisi yorgun div kimi agir yuxuda idi. Anjella qapini cekdi. Telesik ireli atilib, duyunceni qamarlayaraq yerden qaldirdi; qulagina yaxinlasdirib shax-shaxsayagi cingildetdi. Bu deqiqe ozunu en mudhis bir veziyyetde hiss eden qaraci qizin butun vucudu esirdi, taqetsiz dizleri qatlanmaq derecesine gelirdi. Duyuncenin agzi nazik ciye ile mohkem baglanmisdi. Anjella onu dirnaqlari ile aca bilmedi; disine salib, qirdi. Copur kisinin xorultusu daha berkden esidilirdi. Qiza ele geldi ki, indice ara qapi cirpilacaq, yataq otagindan insan yox, vehsi bir peleng ustune atilib, onu didecek, parcalayacaqdir.
Anjella duyunceni basi asagi tutanda...ovcuna tokulen qizil pullarin pariltisindanmi, sevincdenmi, yoxsa vahimedenmi gozleri hedeqesinden cixdi. Gorduklerinin heqiqetde olduguna inanmadi. Lakin bu yuxu deyildi. Qara mermer duyuncedekiler eyzen qizil idi! Qizil onluqlar!.. Qizil beslikler!.. Anjella, onlari oyaqliqda, oz ovcunda tutmusdu!
Artiq, vaxti itirmek olmazdi. "Tezlikle burani terk edib, qacmaliyam!" - deye o, ildirim sureti ile fikirlesdi ve duyuncenin agzini berk-berk baglayaraq yaxasinda gizletdi. Qaraci qiz dehlize atildi. Heyhat!! Kuce qapi kilidlenmisdi! Anjella sarsildi, das kimi yerinde donub qaldi. Sonra yene zala cumdu. Qus cevikliyi ile sicrayib pencereye hoppandi; asagidan, yuxaridan cefteleri acdi. Qiz basini cixarib bayira oteri bir nezer firlatdi. Kuceni adamsiz gordu. Sol teref qaranliq idi, sag teref isiq. Anjella celd sekiye tullandi; arxaya baxmadan sol yana uz tutub qacdi, uzaqlasdi ve tezlikle gecenin qaranliginda eriyib yox oldu...
Hemin ehvalatdan bir hefte sonra fikirden ureyi partlamis copur kisinin cenazesi ciyinlerde qebiristana aparilanda, Anjella Bakida kiraye etdiyi otaqda, yumsaq carpayida uzanib xumarlanirdi.
Qaraci qizini, onun ozu kimi kucelerde dolasan yurdsuz, yuvasiz refiqeleri, ecnebi bir filmde gordukleri gozel aktrisa Anjellaya oxsatdiqlari ucun bele cagirirdilar. Eslinde ise adi Yegane idi.
Yegane, kucelerinde ilk defe ayaq basdigi izdihamli sheherde ozunu nabeled kimi aparmadi. Tinbasi ona soz atib, satasan cavanlara, ardinca duserek curbecuq teklifler eden cahillere ehemiyyet vermeden, geze-geze ucqar mehellelerden birine geldi. Nece qapini doydu, otaq kirayelemek istedi...tapa bilmedi. Nehayet, axsamterefi Teze pirin yaxinliginda elahidde kicik heyet-bacanin sahibi olan Seltenetle sovdelesmeye basladi:
- Xanim, tek adamam, menim ucun daxma kuncunde kohne bir carpayi da qoysan, besimdir. Canim canina qurban! Inan ki, sene xeyirden basqa zererim deymeyecek, - deye inildeye-inildeye yalvardi. Seltenet, imtahanedici nezerlerle, Yeganeni asagidan-yuxari diqqetle suzdu, sonra qaygikeslikle sorusdu:
- Ne eceb ere getmemisen indiyecen?
Qiz, butun meharetini toplayaraq, zavalli, mehzun bir gorkem aldi:
- Getmisdim, xanim... Bextim getirmedi... Ayrildim.. Ele onuncun da avara sergerdan qalmisam.
- Bes, kisinin emlakindan-zadindan hec ne catmadi sene?
- Xeyr... Kebinsiz yasayirdim onunla. Ancaq....evden cixanda ureyine rehm dusdu, bir az pul-para verdi. Sag vermeyeydi hec... Copur kopekoglu!..
- Eslin haralidir? Bakida qohum-eqreban yoxdur?
- Yoxdur xanim. Men Daskendde dogulub, boyumusem. Atasiz-anasiz yetim qizam. Bura geldiyim cemi uc-dord gundur.. Xaraba vagzalin sement dosemesi ustunde yatmaqdan qol-qabirgam sancir. Allahi sevirsense, meni qapidan qaytarma...
Mehellede qonsular Selteneti xeyirxah, ismetli, helim bir qadin kimi taniyirdi. Heyetin yarisi ona mexsus olsa da, asagi mertebedeki iki goz otagi hec vaxt ozununku bilmezdi. Rayondan instituta oxumaga gelen qohum usaqlari illerle orda mesken salar, neinki pul vermez, ustelik arvadin yorgan-doseyini de islederdiler.
Seltenetin yasi ellini haqlamisdi. Bircekleri yavas-yavas agarirdi. Girdesifet, dolubedenli bu qadinin qalin, catma qaslari, uzun, xurmayi horukleri ve iri dosleri vardi. Xirda, qonur gozlerinin ifadesinde hele de gencliyin elametleri sezilirdi. Etli ag buxaginda mexmer parcasi kimi bir xal qaralirdi.
Cavan yaslarindan dul qalan Seltenet merhum kisisinin xatiresini eziz tutaraq daha ere getmemis, butun mehrini, mehebbetini tekce qizi Ferideye baglamisdi. Qadin, ferzendini boyudub kocurdukden sonra nece vaxt idi ki, ikinci mertebedeki ucgozlu menzilde tenha yasadigindan darixirdi. Onsuz da otaqlarindan birini deyer-deymezine kirayeye vermeye adam axtarirdi. Ancaq tanimadigi bu kimsesiz cavan qizi evine buraxmaga ehtiyat edirdi.
Yeganenin erinden tezece bosandigini esidende, Seltenetin ureyi kovreldi. " Taleyin uzu qara olsun! " - deye fikrini deyisdi.
- Iceri kec, gorum.
- Canim canina qurban, ay xanim...
Onu yola getirdiyine sevinen qiz, darvazadan heyete gircek, etrafa goz gezdirdi. Her yan temiz ve seliqeli idi. Yegane, Seltenetin ardinca ensiz pillekenle yuxari qalxdi. Dehlizin basinda, metbexle yanasi bir otagi ona gosteren ev sahibesi soze basladi:
- O daxma on dord kvadratdir. Vereceyem sene, yigisib oturacaqsan icinde. Adini da deftere bir aydan tez yazdirmayacagam. Bilirsen, neycun?
- Beli, bilirem, xanim...
- He...adam balasi kimi emelli aparsan ozunu, qalib yasayacaqsan. Yox, eger gorsem ki, oyan-buyanliq eledin, deyecem "Xos getdin!".
- Siz ne danisirsiniz, xanim?! Menden ele seyler gozlemeyin! Oyan-buyanliq nedir?.. Sabahdan qulluga girib isleyeceyem. Amma.. Men isterdim, asagidaki otaqlarda qalim. Sizi narahat elemeyim...
- Onlara teze hemxana kocub.
- Ne deyirem ki...
Hemin gunden Yegane bu heyetde kirayenisin oldu.
Bir qapisi isiqli aynabende, digeri kuceye acilan parket dosemeli otagin divarlarina cehrayi gullu mavi kagiz cekilmisdi. Esyasi, esasen bir deyirmi stoldan, uc ketilden ve qosa demir carpayidan ibaret idi. Hundur tavandan asilmis kohne qendilin ustune yungulce toz qonmusdu.
- Bax...ele sen de menim balamsan. Utanma, ne gereyin olsa isteyinen, - deye birinci axsam ilk tanisliqdan sonra Seltenet Yeganeden oz xidmetini esirgememisdi..
Qaraci qiz dusduyu seraitde yalqiz kecinmeye darixsa da, dozmeye mecbur idi. Artiq o, fala baxmagi terk etmisdi. Illerle yaninda gezdirdiyi ayna parcasini hele Daskend vagzalinda qatara minmezden qabaq perrondaki zibil qutusuna tullamisdi. Copur dellalin evinden getirdiyi qizillari ise dosemeden cixardigi parket taxtalarin altinda, xirda duyuncelerde gizletmisdi.
Seherler is axtarmaq behanesi ile shehere cixan Yegane gunortayadek dukan-bazari ayaqdan salir, evine lazim olan seylerin en yaxsisini alib getirirdi. Metbexde kartof-sogan temizlemek, et dogramaq eziyyetine qatlasmamaq ucun bezen naharini ve axsam yemeyini de restoranlarda, kafelerde edirdi.
Indi kecmis qaraci qizini - Sheyxanaetaur baginin xiyabanlarinda dolasan Anjellani tanimaq cetin idi. Yeganeni her defe heyetde teze qiyafede goren qonsu qadinlar pencerelerini acib hesedle ona baxaraq, oz aralarinda picildasirdilar:
- Zalim qizi yaman varli yerdendir!
- Men bilen, temiz azerbaycanli deyil. Qarisiqdir.
- Yeriyende nece de dosunu qabaga verir...
- Ne eceb bu cagacan musterisi tapilmayib?!
Birce ay sonra Yeganenin daxmasi teze mebellerle, qiymetli xalilarla gelin otagi kimi bezendi. Skafda pal-paltarina, bufetde qab-qacagina yer darisqalliq etdi.
Beli, qonsu qizin soz-sohbeti heyetden - kuceye, kuceden-mehelleye, mehelleden - shehere yayildi.
Herden anasigile gelen Feride aynabendde Yegane ile rastlasib, gorusende, nedense, qelbinde ona qarsi giyli bir ikrah oyanirdi. Teze hemxanalarinin danisigini, hereketlerini beyenmirdi.
- Ay arvad, sen bir ayiq ol. Hamiya eyni gozle baxma. Eve buraxdigin bu qiz hec yaxsi adama oxsamir, - deyirdi. Seltenet ise Feride ile razilasmadi:
- Hele ki, ondan pis ish gormemisem. Bilmirem sen ne ucun bele fikirlesirsen? Sirke tund olar, oz qabini catladar... Mene neyleyecek?
Bir axsam qapisinin doyulduyunu esiden Yegane qrammofonla oxutdurdugu qaraci mahnisini yarimciq kesib, ayaga qalxdi.
- Kimdir? - Xeber aldi. Seltenet xos sifetle iceri girdi.
- Menem, goycek balam. Salam eleykum... Evde tapilmirsan. Coxdandir uzunu gormurem. Ele ureyim istedi sene bir bas cekim..
- Bele xos gelib, sefa getirmisen, xanim. Buyur, eyles.. - Yegane ona yer gosterdi. - Vallah, senden incimeye haqqim var. Bura kocduyum, az qala uc aydir, cemisi uc defe qapimi acmisan. Axi, menim senden savayi kimim var?..
- Onu duz deyirsen, bala. Ancaq gelende de o qeder xecalet verirsen ki, adam hec bilmir neylesin... - Seltenet oturdugu yerde firlanib dord dovresine goz gezdirdi. - Masallah, ne entiqe seyler almisan evine.. Sagligina qismet! Bele baxiram, yaxsi qulluga girmisen...
Yegane, bufetden lelegule cixararaq bullur vazalara tokub, stolun ustune duzdu.
- Xeyr, hele islemirem. Arabir o ayrildigim kisi pul gonderir. It kimi pesmandir! Yazir ki, yigis gel, barisaq..
- Sen ne fikirdesen bes?
- Gozum atirdi onuncun! Iki dunya bir ola, yene raziliq vermerem!..
- Deyesen, varlidir kisi.
- Mene hec neyi lazim deyil. Qadam onun copur sifetine!
- Nece il yasadiniz bir yerde?
- Az. Lap az, - deye Yegane gulmekden ozunu gucle saxladi.
Seltenet vazadaki kagiz badamdan birini goturub ovcunda deneledi.
- Qizim, bilirsen, qedevu-qeza insan basina geler. Axi, omrunu tenhaliqda niye puc eleyesen?! Ne coxdur sheherde oglanlar.. Minnetleri olsun senin tekin cavanezene...
- Istemirem ere getmek. Adamlara etibar yoxdur.
- Ele danisma! Sen yasda qadin ucun tek kecinmek cetindir.
Zahirde ozunu utancaq, sadedil gosteren Yegane, batinde emelinden qalmirdi. Seltenet ara-sira onun evde gecelemediyinden duyuq dusse de, qizin uzune vurmurdu. Bu minval ile aylar dolandi...bir il, iki il kecdi..
Artiq, kirayenisinin ev sahibine evvelki munasibeti deyismisdi. Yegane mesken saldigi heyetde yerini mohkemlendirmisdi, daha Seltenetle hesablasmaq istemirdi. Qadin bir deyende, o, iki cavab qaytarirdi.
- Men aciqxasiyyet bir qizam. Yanima her cur adam gele biler. Bunun hec kese dexli yoxdur. Eger menim heyat terzimi beyenmirsense, basina care qil !!
Son zamanlar Yeganenin bir para leyaqetsiz hereketlerine qarsi naraziliq eden Seltenet, bele teneli sozleri tez-tez esidirdi. " Kas onda ureyim dasa doneydi, bu nacinsi heyetin qapisindan iceri buraxmayaydim! - deye indi Ferideye haqq qazandiran arvad, dizine doyerek, ozunu danlayirdi. - Qonsular arasinda heyadan-abirdan getdim. Men hardan bileydim ki, uzde melek gorunen bu qiz eslinde ifrite imish?!".
Yegane, Ekremle gezib, dolandiqdan sonra, oglanin onunla evlenmek fikrinde oldugunu yeqin etcek, tezeden Seltenetin qiligina girdi.
- Ay xala, sen her seye gore menden incime. Bilirem, bir-iki defe olub ki, xetrine deymisem. Axi, men diliyanmis neyleyim?! Acigimi kime tokum?.. - deye arvadin ureyini almaga calisdi. - Gerek bagislayasan. Sabah basqasinin evine kocende dalimca qargimayasan...
Seltenet sevindi: " Sabah basqasinin evine kocende.. Yoxsa, qiz ere getmeye hazirlasir?! Allah agzindan esitsin! O gunu gorseydim, nezir-niyaz vererdim..."
- Aciq danissana, bala. Sozlu adama oxsayirsan.. Olmaya isteyenin var?..
Yegane ezilib-buzuldu:
- Elbette, seninle aciq danismaliyam. Ozgesi deyilsen ki.. Men seni hemise anamin evezi bilmisem. Duzdur, arabir erkoyunluk elesem de, sonra pesmanciliq cekmisem.
- Eybi yoxdur, qizim, dava-dalassiz hemxana olmaz. Men ele seyleri ureyime salib, kin-kuduret saxlamaram.
Selteneti yola getiren Yegane metlebe kecdi:
- Nece vaxtdir Ekrem adli bir oglanla gorusurem. Menimle evlenmek isteyir. Ancaq...hele raziliq vermemisem.
- Niye? Beyenmirsen?..
- Beyenirem.. Lap urekden sevirem onu. Ancaq...
- Bes kimi gozleyirsen?
Yegane azaciq susub, sozune davam etdi:
- Qorxuram...bura gelende agzindan bir soz qacirdasan, her sey pozula...
- Ay qiz, deli olmusan nedir?! Men durub daha ona demeyecem ki, Yegane filan gun filankesle kinoya-teatra gedib. Usagam neyem?..
- Indi ki, sohbet acildi, senden ne gizlin, - deye qiz, kecmis isleklerini ort-basdir elemek ucun arvadin fikrini yayindirdi. - Uzum ayaginin altinda....arada geceler eve gelmeyende de ele onunla bir yerde olmusam... Kinoya, teatra da hemise Ekremle getmisem...
- Sozunden bele cixir ki, siz bes-alti aydir sevisirsiniz.
- Beli. Belke bir az da artiq.
Eslinde ise bu dogru deyildi. Onlar ucuncu ay idi ki, gorusurduler.
Seltenet, Yeganenin haqqinda nahaqdan basqa cur duyunduyune gore ozunu danladi.
- Onda bes, menden niye cekinirsen, bala? Agzimdan ne qacira bilerem ki?
- Erde oldugumu! Senden xahis edirem, bu barede o bilmesin!
Kirayenisin qizin heyetden kocub getmesini urekden arzulayan Seltenet bele furseti goyde axtarirdi. Ele ona gore de yagisli gunde Yegane Ekremi eve getirende qadin sevinmisdi... Hetta, basqa vaxtlar shenine sigishdirmasa da, o axsam cay demleyib, qizin otagina aparmaga mecbur qalmisdi..
Universiteti tezece bitirmis Ekrem toy tedarukunde idi ki, ortaya engelli bir mesele cixdi. Yegane oz otagindan el cekmek istemirdi.
- Gel, yigisaq men olan evde yasayaq, - deyirdi. - Onsuz da yeriniz darisqaldir. Arvadin rahatligini pozmayaq. Bir de... Men xasiyyetde gelinle qayinana cetin yola geder.
- Niye ele fikirlesirsen, Yegane? Anam mehriban qadindir. Sen ondan hec zaman yamanliq gormezsen...
Qiz, ipe-sapa yatmaq istemirdi.
- Her shey bir yana dursun, axi...men ozumle getireceyim cehizi sizin evde hara sigisdiracagam? Alib yigdirdiqlarimi geri qaytarasi deyilem ki...
- Orasi eledir, - deye Ekrem veziyyetden cixmaga behane axtarsa da, qizi bir nov haqli sanirdi.
Illerden beri canindan shikayetlenen Cevahir yaman zeiflemisdi. Arvad nece aylardi, ki, besteri xeste idi. Dava-derman icmekden zinhara gelmisdi.
Mecburiyyet qarsisinda qalan Ekrem, kendde yasayan dul xalasini getirib anasina baxmagi ondan xahis etmisdi. Sabah o, evlenenden sonra, dogrudan da veziyyet cetinlesecekdi. Oz isini yaxsi bilen Yeganenin ise bu cur hereket etmesi, elbette, esassiz deyildi. Bacisi, Cavahirin yanindan getseydi, qadinin eziyyetini cekmek onun ohdesine dushecekdi. Ustelik toy gecesindeki peshmanciliqdan sonra rusvay halda geri qaytarilacagini da gozunun qabagina getirmisdi. Ona gore de Yegane oglani dile tutub, oz otagina getirmeye mutleq razi salmali idi. Ekrem meettel qalmisdi, ne deyeydi? Lakin bu tereddud uzun cekmedi, her shey qizin qabaqcadan dushunduyu kimi oldu ...
Bir seher ehvalinin fenalashdigini duyan Cavahir oglunu cagirtdirib carpayisinin boyrunde oturtdu ve...rahatliqla can verib, kecindi...
Arvadin hele qirxi cixmamishdi ki, mudhish bir xeber ildirim sureti ile alemi burudu; qanli muharibe bashlanmishdi!
Yashidlari kimi Ekremi de herbi komissarliga cagirdilar. Yegane agladi, taleyinden shikayetlendi:
- Men bextiqara bu dunyada bir ag gun gormedim...
Ekrem ona teskinlik vermeye soz tapmadi.
- Olacaga care yoxdur, - dedi. Hemin axsam Yegane cox qeribe bir teklif ireli surdu:
- Meni sevirsense, getme, Ekrem can! Odun, alovun icine girme!.. Men adam taparam, seni saxlatdiraram...
- Sen ne danisirsan, ay qiz? Deli olmusan, nedir?!.
- Sozume qulaq as... Pul barede fikirlesirsense, onu da ozum duzelderem. Ne qeder isteseler, vererik, sen getmezsen, menim yanimda qalarsan...
Ekrem aci istehza ile gulumsedi:
- Yegane, gorunur, biz hele bir-birimizi yaxsi tanimiriq. Eger gunahina goz yumub seni bakire qiz kimi qebul etmisemse, bu, hec de o demek deyil ki, men qeyretsizem! Bilsem gunu sabah oleceyem, yene getmeliyem!...
Zifaf gecesinden sonra Ekrem Yegane ile uzulushmeyi qet etmishdi. Eshqine temiz qelble baglandigi bir qiz onu aldatmishdi. Mehebbetde bundan da boyuk xeyanet, bundan da agir cinayet olardimi? " - Dur, ne qeder hava isiqlanmayib, geyin, get xarabana! Sen mene lazim deyilsen! - deye Ekrem oz hokmunu vermisdi. - Sen adda adam tanimaq bele istemirem! ".
Yegane onun ayaqlarina dusub, goz yashlarini sel kimi axidaraq yalvarmisdi: "- Meni bagisla, Ekrem can, kec gunahimdan... Yaninda uzuqara oldugumu demeye dilim dolanmirdi. Qorxurdum meni atarsan... Senden ayrilmaga heyfim gelirdi. Axi, menim hec kimim yoxdur. Atasiz, anasiz tek qizam.. Inan, ancaq sevdiyim ucun heqiqeti gizletmishem.. Bu derd hemise mene eziyyet verib. Her seninle gorusende xecalet cekmisem. Neyleyim, men bedbext, neyleyim ki, aglikesmez usaq olmusam, aldadib yoldan cixariblar.. Sen de meni atsan, daha kime lazimam... Oldur, oldur meni, geri qaytarma, Ekrem can. Ozun bilirsen ki, seni ne qeder sevirem.. Yadindadirmi, deyerdin, birimiz od olsaq, gerek o birimiz su olaq.. Soyle, mene hec rehmin gelmirmi?.. Aman, Allah, niye o zaman canimi almadin, indi meni xecil eledin?.. Axi, bu gunu gormek istemirdim. Ah! Kash bir udumluq zeher olaydi, icerdim, biabirciliqdan qurtaraydim. Sen de adamlar arasinda xecalet cekmeyeydin...".
Ekremin, bu yalvarislardan ureyi agrimisdi. Yeganeye nifreti sonmusdu, ona yazigi gelmisdi. Geceynen evden cixib, sehere kimi tek-tenha, yalqiz kucelerde gezismisdi.
Yeganeni atmaq hem asan, hem de cetin idi. Hec shubhesiz ki, qiz, basina gelen hadiseni evveller demish olsaydi, Ekrem onu bagishlardi; lakin indilikde bunu Yegane ucun ikiqat cinayet sanirdi. Onsuz da aldadilib bedbext edilmish bir qizi tehqirle geri qaytarmagi ise vicdanina sigishdira bilmirdi; bir halda ki, Yeganeni sevmishdi.
Ekrem Serdargile yollanmisdi. Derdini cekinmeden ona danishmishdi.
"- Ozum de meettel qalmisam. Neyleyim? Nece hereket edim? Qovum getsinmi? Yoxsa...".
Serdar, dostuna teselli ucun soz tapmaqda acizlik gostermisdi. Ortaya konyak, konfet getirmisdi, icmisdiler.
"- Meseleden Cavahir xala xeberdarmidir! "
"- Xeyr ".
Serdar susmushdu.
"- Bele ishde adam meslehet vermeye de cetinlik cekir. Her halda, Yeganeni ozun yaxsi taniyirsan. Eger o, dogrudan da seni sevdiyinin xetrine bunu gizletmisse, onda....seni bilmirem, men bagishlardim". Ekremin ustunden sanki dag goturulmushdu...
Sonralar Seltenet xala, evinde Yegane ile yashayan genci yaxindan tanidiqca vaxtinda onu ayiltmadigina heyfsilenirdi. Feride anasindan da cox.
Indi Ekrem, Yeganenin, onu esker getmekden cekindirmek istediyini gorende qadin bir daha gozunde leyaqetsiz oldu. Hemin sohbetden ikice hefte kecmemish Ekrem Bakidan ayrildi...qanli-qadali vurush meydanlarina yola dushdu.
Yegane oz otaginda evvelki teki yalqiz qaldi.
* * * *
Bakiya hezin bir payiz axsami cokurdu. Bayaqdan eyvanda oturmush Ekrem bunu gozleri ile gormese de, havanin etrinden duyurdu, quslarin sesinden bilirdi. Surahiye sarilmish meyne xezan qoxuyurdu. Kucedeki cinarlara qonan sercelerin cikkiltisi ise yavas-yavas kesilmekde idi.
Payiz axsami... Yaz gunu... Qis gecesi... Heyata kor baxan insanlar ucun bu fesillerde ne agaclarin qizil yarpaqlari, ne yamaclarin qan rengli laleleri, ne de pencere shushelerinin naxishli qirovlari vardir; payiz axsamlari da, yaz gunleri de, qis geceleri de guneshsiz, aysiz, ulduzsuz qaranliqlardan ibaretdir.
Ekremin beynine dolan shubheler ona rahatliq vermir, butun varligini sarsidirdi. Sanki vehshi bir caynaq sert dirnaqlari ile ureyini insafsizcasina didib parcalayirdi. O, aynabende qalxarken qonsu arvaddan eshitdiyi sozler hele de qulaqlarinda seslenirdi: "Binamus qizinin o birilerden gozu doymadi, indi de korlari, shilleri evine buraxir.. Allah ona gozellik evezine azaciq heya verseydi, biz de bu heyetde abirdan dushmezdik..".
Axi, unvanina tehqirler yagdirilan hemin exlaqsiz kimdir? Olmaya Ekrem orduya gedenden sonra, ev sahibesi yuxari qatdaki otaqlara basqa adam buraxmisdir?! Axi, bu sozler kime aid idi?! O bu dolashiq, sarsintili fikirleri basindan qovmaq isteyir, ancaq bacarmirdi. - Eger qonsuluqda pis qadin yasamirsa, bes onda.. Ekremi dehset buruyurdu. "Yox! Yox! Yox! Men nece de axmaq xeyallara dusurem! Burada ne ise bir anlasilmazliq vardir.. Goresen, indi saat necedir? Bir azdan Yegane teatrdan gelecek, bu duyun acilacaqdir".
Hardansa, Ekremin yadina kecmis - besh il evvelki bir ehvalat dusdu. Onda da payiz idi. Yegane ile sahil xiyabanlarinda gezisirdi. Sheher yenice qaranliqlasirdi. Deniz vagzalinin hendeverinde hesir shlyapali, tosqun bir kisinin yaxinlasdigini gorende qiz ozunu itirdi; qorxudan tir-tir esdi. Ekrem donub Yeganeye baxdi, rengi agappaq idi. Hesir slyapali kisi bir az da ireli gelende...qiz shashqinliqla cirpinib, Ekremin elinden cixdi ve geriye qacaraq agaclarin arasinda yox oldu...
O niye bele etmisdi, arada ne sirr vardi - hele bu cagacan Ekrem bilmirdi. Sonralar her defe o barede soz salanda qiz sohbeti yayindirmishdi.
- Sen Allah, ayri shey danis. Hec ozum de bash acmadim o axsam mene hemzet toxunmusdu, ne olmusdu. Bir de axi....bunu tez tez sorusmagin menasi nedir?..
Indi qizin hemin ehvalatla elaqedar heqiqeti ort-basdir elediyini xatirladiqca, Ekrem shubheler icinde bogulurdu.
"Yaxsi, bes, Yegane ne ucun gelib cixmasin?! Harda yubana biler o? Tamasada...mesqde...gezmekde... Nece?! Gezmekde?! Kiminle?! O qeder adam var ki! Ele aktyorlarla, basqalari ile. Butun gunu evde tek oturmayacaq ki! Men o zaman axmaqliq eledim. Gerek Yegane ile evlenmeyeydim. Er evine gedenedek namusunu qorumayan qizla mohkem aile qurmaq cetindir. Bir de men, haradan bileydim ki, o ismetsizdir? Agladi... Her sheyi bagisladim. Axi, sevirdim. Ozum ondan cox kovreldim. Anam arifdi, deyesen, meseleni duymusdu, uzume vurmadi. Ureyini baxislarindan oxudum. Eh... Kash anam sag qalaydi, men oleydim! Bu deqiqe gozlerim gorseydi, doyunca onun shekline baxardim.. Onsuz da sifeti xeyalimdadir. Qaranliqda haleye oxshar bir ishiqli sahe gorurem, anam ordadir. Ag saclari ten ortadan yanlara daranib. Alninda, uzunde qirislar var. Sifeti ariqdir, ovurdlari cuxura dusub. Rengi bembeyaz, dodaqlarinin qani qacib. Gozlerinin etrafina ele bil qaranliq cokub. Xestelik arvadi haldan salib... Sabah mutleq qebir uste getmeliyem!.. Opeceyem mezarinin dasindan, deyeceyem: "Ana, gelmisem. Ancaq gozlerim kordur...". Sonra dostum Serdargilin evlerine de deymeliyem. Duzdur, valideynleri, baci-qardasi meni gorende, qaysaqlanmish yaralari tezeden sizlayacaq... Nakam ogul itirmek boyuk derddir! Cox guman razi olardilar ki, ele Serdar da shikest qayidardi! Evde sesini eshideydiler, isti nefesini duyaydilar... Amma gozsuz yashamaq dehsetdir. Xususen, menim ucun. Besh il oxudum...butun haqq-sayim hece getdi. Men, geceler goyun derinliklerine baxmaq, basqalarinin seze bilmediyi en xirda ishiqlari axtarmaq, tapmaq niyyetinde idim...arzularim ureyimde qaldi. Kesf olunmamish ulduzlar kimi".
Hardansa yadina Yeganenin sozleri dusdu:
"- Meni sevirsense, getme, Ekrem can! Odun-alovun icine girme!.. Men adam taparam seni saxlatdiraram. Eger pul barede fikirleshirsense, onu da ozum duzelderem. Ne qeder isteseler, vererik, sen getmezsen, menim yanimda qalarsan...".
"Cox qeribe teklif idi. Adam taparam...pul vererik...qalarsan... Ele satqinliga, ancaq qorxaqlar, qeyretsizler razilashardi. Meni eqidemden dondermek cetindir! Elbette, o sozleri Yegane yox, bir basqasi deseydi, cavabini ayri cur vererdim...".
Pillekenlerde ayaq sesleri esiden Ekrem diksindi, telash icinde celd yerinden qalxdi; barmaqlarini divarlarda gezdire-gezdire cetinlikle aynabende kecdi.
"Kimsen?!" - deye sorusmaga cesareti catmadi. Ehtimal ki, iceri giren adam onu gormediyinden uzaqlasdi, qapisi acildi ve ortuldu.. Ekrem ireli getdiyi kimi de bir ayaq-bir ayaq geri qayitdi. Evin ortasinda dayanaraq elleri ile basini tutdu.
"Hardasan?! Tez gelib cixsana! Meni bu shubhelerden xilas etsene, Yegane!..". O, astadan, ozune yad bir sesle inildedi. Qeherlenmish bogazini islatmaq, ureyinin teshnesini sondurmek ucun stola yanashib, stekan axtardi, su icmek istedi. Lakin... Hemin deqiqe ne hiss etdise, koyneyi qizmar demir kimi bedenini yandirdi, onu isti ter basdi, yaxasini dartib acdi. Qollari sustalib, yanina dushdu. Ekremin sifetinde eziyyetlerle, iztirablarla dolu ezgin bir ifade yarandi. O, sanki bu anda gencliyini, dozumunu, taqetini itirdi, zeifledi ve fovren xeyli qocaldi.
Stol uste bir butulka, iki qedeh qoyulmushdu! Kulqabida ise papiros ve siqaret kotukleri qalaqlanmisdi...
Restoranin lampalari yandi; bullur qedehlere sherab yerine ishiq suzuldu. Bayaqdan papiros tustusunden dumanli gorunen sifetler birden-bire aydinlashdi.
Yuxari bashda kicik stolun arxasinda bir gencle uz-uze eyleshmish Yegane qanrilib ciyninin ustunden etrafdakilara oteri nezer firlatdi. Ickiden keflenib ozunden deyen cavanlar, shadliqdan turac teki qaqqildayan xanimlar, qaradinmez sakit oturmush ahillar vardi restoranda. Kisilerden bezisinin yanindaki bezekli qadinlar arvadlari deyil, meshuqeleri idi. Aslanla gelen Yegane kimi. Bu, onlarin baxishlarindan gorunurdu, munasibetlerinden oxunurdu.
Yeganenin gozune tanish adam deymedi. Geri cevrilib uzunu Aslana tutdu, rahatliqla, lakin yorgun bir terzde gulumsundu:
- Niye danishmirsan, bir sohbet elesene, - dedi.
Aslan qirmizi sherab dolu qedehini goturub Yeganeye teref uzadaraq, yariya qeder icdi. Qadin, bu sozsuz eyhamla onun ne demek istediyini basa dusdu: "Senin sagligina!", Qelben ferehlense de, ozunu o yere qoymadi.
- Aslan can, duzunu de, menden doymusanmi?
- Bu ne sualdir?
- Xasiyyetime az-cox beledsen. Men aciq danismagi xoslayiram...
Aslan papiros yandirdi.
- Sozlu adama oxsayirsan.
- Beli! Harda olursa-olsun, ozume qarsi bir balaca soyuqluq, etinasiyliq gordumse, o deqiqe ureyim sixilir. Ele bilirem men orada artiq, lazimsiz adamam.
- Axi, bunlari neye gore deyirsen?
- Sen evveller bele deyildin.
- Nece idim?
- Istiqanli idin, deyib-gulen, zarafatcil, shen..
- Bes indi?
- Soyuqsan. Axir vaxtlar senden kelbetinsiz soz qoparmaq olmur.
Aslan papirosunu sumurdu, tustunu yana ufleyerek qimishdi.
- Sen menim ureyimi oz eline alandan sonra soze, sohbete ne ehtiyac?
- Bunu evveller deseydin, inanardim, indi yox!
- Niye?
- Ozun yaxsi bilirsen...
Aslan ireli eyilib, onun balaca ag elini ovcuna alaraq konulsuz sixdi.
- Biz bura giley-guzar elemeye gelmemisik, Yegane.
- Bes ne ucun gelmisik?
- Vaxtimizi xosh kecirmeye, eylenmeye, musiqiye qulaq asmaga.
O, Yeganenin elini buraxib ozunu dogrultdu.
- Gordun? Yene men deyendir. "Eylenmeye.. Vaxtimizi xosh kecirmeye..". Birinci gunler sen tamam ayri cur danisirdin. Menimle gorushmeyi, yanasi oturub gozlerime baxmagi, isti nefesimi duymagi her sheyden ustun, her sheyden qiymetli sanirdin. Eh!.. Dogrudan, heyatin qeribe qanunlari varmish! Hec ne oz halinda qalmir. Cicek kimi saralir, solur, etrini itirir, axirda ayaqlar altina tullanir.
- Duzu, basa duse bilmirem, sene ne olub? Cicek kimi saralib-solan, ayaq altina tullanan nedir, kimdir?
- Men Yegane!.. Axmaqliq ozumdedir!
Bu vaxt oynaq, shen bir musiqi calindi. Eyninde ilan derisine oxsar qara xalli, zerli parcadan topuqlarina qeder dar paltari olan, ag sinesi doshlerinedek aciq, nazikbeden, cavan bir xanim orkestre mexsus kicik sehnede gorundu: adamlarin arasinda oz meshuqunu axtarirmish teki uzun qashlarini oynadib, surmeli gozleri ile yuxaridan-asagi restorandakilari nezerden kecirdi. Sonra sifetine memnun bir ifade vererek musiqinin ahengine qosulub, melahetli sesle oxumaga basladi:
.Boynuna qol salaram, ay oglan
.Men qadani alaram, ay oglan.
.Anam qoysa, sabahdan kocerem,
.Gelib sizde qalaram, ay oglan.
Aslan, mugenninin sherqisinden mest olmush kimi, hacandan-hacana xeyaldan ayrilib dillenddi:
- Gotur, icek!
Badeler bir-birine deydi, cingildedi, uzaqlashdi...dodaqlara yaxinlashdi. Yegane bosh qedehini yere qoyaraq, yanaqlarini ovuclari icerisine alaraq suzgun baxishlarini qarsisindaki oglanin sifetinde gezdirdi ve shiltaq bir sesle picildadi:
- Aslan!
- Beli... Ne isteyirsen?
Yegane gozlerini qiydi, bic-bic gulumsedi ve sonra ozunu saxlaya bilmeyib, ucadan qehqehe cekdi:
- Bilmirsen?.. Bir az mene yaxin otur!
- O da bash uste! - deye Aslan ona teref eyildi.
Qadin, qara uzun kipriklerini asta-asta endirib, sherabdan mest olmush gozlerini qapadi ve shehvani, etli dodaqlarini qabaga uzadib titretdi, yene geri cekdi.
- Allah sene insaf versin, ay Aslan!.. - dedi. - Bari elimi tutmushdun, onu da tez buraxdin.
- Darixma, indi gedirik.
- Hara?
Aslan ehmalca onun ciynini tumarladi:
- Ya size, ya bize.
- Gecdir, - deye Yegane naraziliqla basini buladi.
- Niye? Evde sudemer ushaq qoyub gelmemisen ki?
Aslan ne dusunduse, koksunu oturub, yerinde qurcalandi. Qarshisindaki qadini ilk defe gorurmush kimi, hesretli baxishlarla onu cox diqqetle suzdu. Yeganenin girde ag sifetine sherabin tesirinden zeif qizarti cokmusdu. Etli dodaqlari sanki bir az da shishmishdi. Nazik, qara qashlari daha da catilmish, yaquta benzer badami gozleri heddinden artiq xumarlanmishdi. Qetran qaraliqli ipek saclari ciyinlerine tokulmushdu, qabaqdan alninda qivrilmishdi.
- Ne baxirsan? Gormemisen meni? - deye Yegane ona dikilen nezerlerden utanirmish teki oglanin cenesinden tutub, uzunu yana cevirdi. Aslan atmaca dedi:
- Esitmemisen, bagda gule baxarlar?
- Esitmisem! Sen her defe icenden sonra gozunde restoran baga, bagcaya, qizlar gule, ciceye donur.
- Basqa qizlar yox, Yegane!
- Yalan demirsen ki?!
Aslan barmaginin isharesi ile o basda dayanmish ag onluklu xorekhazirlayani cagirib stoltn haqqini odedi.
- Qalxaqmi, Yegane?
- Ancaq, meni qapimiza qeder oturub, ayrilacaqsan. Bu gebe dincelmek isteyirem. Dunen sen bizden gedenden sonra ev tor-tokuntulu qalib, hec stolun ustunu de yigisdirmamisam...
- Sen ogrunun yadina dash salirsan...
Her ikisi durdu.
- Qabaqca sen cix, bizi birlikde gormesinler, - deye Aslan, Yeganeni ireli buraxdi. Qadin saclarini hamarladi, ust-basini seliqeye salib, stollarin arasi ile qapiya teref addimladi. Yeganenin nazik, mutenasib bedenine bicilmish ag ipek paltari, hundurdaban ag tuflileri onu bir az da shux ve uca gosterirdi. Dik doshlerini qabaga verib, shahane bir terzde vuqarla yeriyen bu xanimin qeyri-adi gorkemi restoranda oturanlardan coxunun gozunden yayinmadi. Kisiler, oglanlar, hetta qadinlar, qizlar bele, cevrilib, nezerleri ile onu mushayiet etdiler. Yeganenin zil qara saclari, girde, ag sifeti, catma qelem qaslari, badami goy gozleri, qirmizi etli dodaqlari uzun, hamar boynu eyni vaxtda nece-nece ehtirasli, hesedli baxisin hedefi oldu.
Lakin o, hec kese ehemiyyet vermeden zali terk edib vestibule cixdi; aciq pencereye dirseklenerek Bakinin ishiqlarina baxdi.
Xezerin koksunden siyrilib gelen shor su qoxulu serin yel onun yaxasindan iceri dolaraq, mehrem bir el kimi nevazishle yuxaridan-asagi sinesini oxsadi. Ele bu zaman arxadan kimse ehtiyatla yaxinlashdi. Yeganenin gozlerini tutdu. Qadin, hec de halini pozmadan:
- Aslan? Geldinmi? - deye dillendi. Cavab veren olmadi. Bu defe o, titrek, hem de heyecanli sesle xeber aldi:
- Kimsen?
Yene cavab gelmedi.
Yegane barmaqlarinin ucunu gozlerini qapayan adamin ellerinde gezdirib onu tanimaga calishdi. Ve qefilden:
- Zakir?! - deye diksinerek, cilgin bir hereketle geri cekilib qarsisinda gulumseyen hundurboylu, enlikurekli oglana baxdi. - Sen burada ne gezirsen?!
- Ele restorandan tek cixdigini gorub arxanca geldim. Meni neden tanidin?
Yegane ezgin veziyyetde boynunu yana eyib, qorxurmush kimi, astadan picildadi:
- Barmagindaki uzukden.
Bayaqdan qiraqda dayanmish Aslan onlarin her bir hereketini izledikce, hirsinden dodaqlarini ceyneyirdi.
Zakir Yeganeni qarsi sekiye kecirdi; dongeni burulub, asagi endiler.
- Gelenden sonra telefonla zeng vursaydin, xencerinin qashi duserdi.
Oglan gunahkar gorkem aldi:
- Bosh zeng vurmaqdan ne cixar?..
Sabir baginin qabagindan otende, Yegane saatina baxib, yavasidi.
- Telesen yerin yoxdur?
- Xeyr.
- Eylesek burada bes-on deqiqe. Teatrin vaxtina da hele xeyli var...
- Ne deyirem ki.
Elden-ayaqdan uzaq, sakit bir yerde oturdular. Yegane ne dusunduse, cantasini acdi, bir deste pul cixarib Zakire uzatdi.
- Al, ureyini qisma.
Oglan, heyali qiz kimi ezilib-buzuldu:
- Sen meni utandirirsan...
- Gotur! Yene lazimin olsa, menden cekinme. - Yegane, etir qoxuyan qirmizi yuzlukleri qatlayib Zakirin pencek cibine basdi. - Ancaq bu, basdan deyirem, borc vermirem. Qaytarmaq barede fikirlessen, inciyerem! Esitdin?
- Vallah, bilmirem bu ne xecaletdir...
- Xecaletli dusmenin olsun. Sene kederlenmek yarasmir.
Sonra sohbet Ekrem barede getdi:
- O defe kucenizden kecirdim, gordum qapinizda qara eynekli birisi dayanib. Bildim ki, erindir...
- Beli, erimdir!.. - deye Yegane dusunceli halda onun sozunu tesdiqledi. - O da mene bir derd olub. Kas hec gelmeyeydi! Tekce korumuz eskik idi!.. Eh!.. Dur, gedek, Men de bir cur bedbextem!
Qalxdilar, Zakir Yeganeni teatrin tinine qeder oturdu. Ayrilmaq isteyende, qadin eyhamla dillendi:
- Demek, bir de seni hacan cagirtdirsaq, onda gorerik? Yoxsa, yadina duseceyem?..
Zakir cibindeki pullari ovcunda oynada-oynada cavab verdi:
- Ele bu axsam men senin qullugunda haziram.
- Axsam yox, gunun ikinci yarisinda.
- Menim bu gozlerim ustde! Saat necede?
- Ikide.
- Harada?
- Ele burada.
- Danisdiq! - Zakir qadinin bileyini sixib getdi. Ancaq yene de bilmedi Yegane niye sexavetlenmisdi, oz ayagi ile qapiya gelib goruse cagirmaqda, onun cibine pul basmaqda ne meqsed gudurdu.
* * * *
Saat ikiye az qalmisdi. Teatrda teze hazirlanan tamasanin rejissoru sirin mesq aparirdi. Yegane, sifetine ezgin bir ifade verib, isare ile onu cagirdi:
- Ozumu yaxsi hiss etmirem, sancilanmisam, - dedi ve elini sinesinin ustunden uzu asagi gezdirdi.
Rejissor tesvise dusdu:
- Belke tecili yardim...
- Yox... Lazim deyil. Men bilirem nedendir... Gedib evde uzanmaliyam.
Veziyyetin ne yerde oldugunu texmin eden rejissor, qolundan yapisib onu sehneden endirdi. Yegane qaranliq dehlizden kecerek, dal qapidan kuceye cixdi.
Qara mexmer yaxaliqli, godek boz palto geymis Zakir uzbeuz sekide dayanib gozleyirdi.
Bir nece ay evvel, Yegane Aslanla bulvarin sahil xiyabaninda gezisende teatra teze gelen hemin rejissorla rastlasmisdi. Qizin yanindakini ona teqdim edende, rejissor hekimi tanimisdi. Sonralar, axsam tamasalari qurtaran vaxtlarda Aslani teatrin qabaginda tez-tez gormus ve meseleni duymusdu. Ele ona gore de bu gun mesqini qurtarcaq Yeganegile zeng calanda, telefonda danisan Ekremi Aslan bilmisdi...
Zakir, qadinin yaxinlasdigini gorcek, tez ireli cixdi, nezaketle onun dirseyinden tutub, mehebbet dolu bir qaygi ile astadan xeber aldi:
- Bayaqdan beri kefi necedir menim goycek quzumun?
- Quzu "yamanca" xestelenib! - deye Yegane gulumseyerek sozune elave etdi. - Rejissorumuza kelek gelib mesqden qacmisam. Yalandan naxosluga vurmusam ozumu. O da inandi...
Zakir qehqehe cekib, onu alqisladi:
- Aferin! Bacarana can qurban! Yalansiz bir gunumuz olmasin! Yoxsa, vallah, batariq!
Yegane, boynu, qollari xezli palto geymis, basina butali tirme yayliq baglamisdi. Cetrini alnina tokmusdu. Dodaqlarini al-qirmizi boyamisdi.
- Goz deymesin, bu gun ele gozellesmisen ki, adami lap tamaha salirsan, - deye ona cox diqqetle baxan Zakir ureyinden keceni gizletmedi. Muqabilinde Yegane de soz ucun meettel qalmadi:
- Sene yarasiramsa, cox sadam.
Xirda-xirda qar sepeleyirdi. Yere duscek de eriyirdi. Sekiler, asfalt kuceler cil-cil olurdu.
Zakir:
- Yaxsi, hara gedirik? - Sorusanda, Yegane yasina uyusmayan bir siltaqliqla ikielli onun ciyninden yapisib, sallandi:
- Bilmirsen hara gedirik?.. "Inturist"e.. Seni icirdib, keflendireceyem.
- Men ele icmemis de serxos kimiyem.
- Neden?
- Senin gozlerinden.
- Yalan deyirsen!
Zakir ona baxib qimisdi. Qadin el cekmedi:
- Sozun nedir? Serxos olcagin mene neyleyeceksen?
- O Yegane gulun etrini qoxlayacagam. Sovurub, gulabini cekeceyem.
- Xarab eler seni. Sonra da tullayacaqsan, he?
- Yox, yaxama taxacagam.
Onlar belece, ikibasli sozlerle bir-birine atmacalar ata-ata sahil bulvarinin qurtaracagina catdilar.
Yeganenin bu gorusde ayri meqsedi vardi. Bilirdi ki, Aslan hemise istirahet gunleri nahara "Inturist"e gedir. Dunenden fikirlesmisdi: Zakiri yanina salib ora aparacaqdi. Xercini de ozu cekecekdi. Restoranda ucadan danisacaqdi, shenlenecekdi: "Bax bize, yan tokul! - deye Aslana aciq verib, ondan intiqam alacaqdi. - Men beleyem! Hec kesden cekinmirem, qorxmuram. Senin mektubun da basina deysin!..".
Yegane, Zakirin qolundan tutub, danisa-gule restorana girende, teze, sumagi kostyumda olan Aslani pencere qabaginda tek oturmus gordu. Iceride adam seyrek idi. Xorekpaylayanlardan biri tez onlara yan alib, oz stollarina teref cekdi.
- Senin doktorun da burdadir ki! - uzaqdan-uzaga Aslanla salamlasan Zakir, qadina esitdirdi. Yegane onun bu hereketinden rencide oldu. Qasqabagini sallayib, aciqlandi:
- Niye salam verirsen ona?!
- Daha neyleyim, baxirdi gozlerimin icine, men de basimi terpetdim.
- Cehenneme ki, baxirdi!
Kecib yuxari terefde eylesdiler.
- Sen hekimden ne ucun bele yaniqlisan?
- Danisaram sene.
Yegane stulunu firladib, arxasini Aslana sari cevirdi. On divardaki boyuk aynada saclarini duzeltdi.
- Xetrin isteyenden de, getirsinler.
Zakir menyunu qabagina cekdi.
- Ne yeyeceksen?
- Sen ne yesen, men de ondan... Gor, nece qanli-qanli baxir mene! Ele bil ezizlerini oldurmusem - deye aynadan Aslani musahide eden qadin oz-ozune donquldandi. - Alti-yeddi ay dalimca surundu, axirda da kor-pesman oldu!
Zakir yemek-icmek sifaris verdi. Yegane yene dilini saxlamadi:
- Bilirsen, neycun od tutub yanir?.. Ona gore ki, bir defe onunla da hemin bu stolda oturmusduq.
- Yadimdadir, - deye Zakir basini terpetdi. - Gedende vestibulde sene yanasdim. Meni saymadin...
Qadin, sohbete noqte qoydu:
- Ne ise!.. Men de seni basqalari ile az gormemisem. Yanindan otende hec uzume baxmamisan.
- Xulase, - deye Zakir de movzunu deyismek istedi. Cevrilib pencereden bayira boylandi. - Paho!.. Emelli-basli qar yagir ki!
Aslan kagiz desmallardan birini goturub dodaqlarini sildi ve xorekpaylayani cagirdi. Deyesen, tez getmek ucun ikinci yemekden imtina etdi. Stolun haqqini verib, restorandan cixdi.
Yegane duruxdu. Menasiz bir soz deyib, ucadan shaqqanaq cekdi. Onun bu qondarma gulusu, pillekenleri enmekde olan Aslanin qulaqlarindan yayinmadi...
* * * *
Sheher uc-dord saatin erzinde nece de deyismisdi gorkemini! Agappaq paltar geymisdi, evler, kuceler, agaclar, elektrik direkleri... Pencerelerin suselerine ele bil cuna cekilmisdi. Quruba enen gunesin isiginda hara baxirdinsa, goz qamasdirirdi; etrafa guya zer sepelenmisdi. Havada saxta duyulurdu.
Zakirle Yegane yeridikce, ayaqlari altinda qar xos bir sesle xartildayirdi. Sohbetleri sirin oldugundan, hansi semte getdiklerini bilmirdiler. Bugunku gorus her ikisinin ureyince idi.
Zakir evveller ancaq vaxt kecirmek, eylenmek meqsedi ile yanasdigi bu qadina, indi munasibetini deyismek barede dusunurdu. O, tezelikce cox sey oyrenmisdi. Deme, Yegane, yasadigi heyeti Seltenetden satin almis, evlere daimi sahib olmusdu. Hemxanalardan aybaay kiraye haqqi toplayirdi. Hele ustelik qadinin "atadanqalma" xeyli pulu, qizili da vardi... Bunlari, ikice qedeh konyak icdikden sonsa Yegane ozu danismisdi. Hetta, sozarasi Zakire onu da esitdirmisdi: "Erimle menimki cox cekmeyecek. Biz tamam basqa-basqa adamlariq. Bu meseleye gec-tez son qoymaliyiq. Men heyatimi ayri cur, oz istediyim kimi qurmaliyam...".
Zakir Yeganeye qahmar cixmisdi: "Elbette! Kecene guzest deyerler. Zererin yarisindan qayitmaq da, xeyirdir...".
Onlar xiyabanin qurtaracagina yetisende, qadin yavasidi:
- Hara gedirik, bele?
- Ayaqlarimiz hara aparsa, ora. Olmaya usuyursen?
- Yox... Tuflilerim darisqaldir, barmaqlarim donub.
Yegane denize baxdi. Korpunun yaninda ag, iri bir gemi dayanmisdi.
- Kas bu saat onun isti kayutlarindan birinde olaydiq seninle. Uzaq sefere cixaydiq!..
Zakir bic-bic qimisdi:
- Arzunun yarisini yerine yetirsem, razi qalarsan?
- Nece?
- Isti kayutda ola bilerik, ancaq....sefere cixmaq meselesi helelik mumkun deyil.
- Lenet hece!.. Deniz qacmir ki!
Hesterxana isleyen geminin yolu baglandigindan, nece vaxt idi korfezde lovber salmisdi; kayutlari musafirlere kiraye verilir, ondan mehmanxana kimi istifade olunurdu. Sexavetli musteri sayilan Zakiri bu geminin restoraninda da yaxsi taniyirdilar, iceri girende pisvazinda dururdular. Buna gore de o, erteden Yegane ile vedelesdikden sonra cox fikirlesmemisdi; kayutlardan birini tutmus ve qadini nahara bura getirib eylendirmek istemisdi. Lakin Yegane "Inturist"e getmeyi tekid etdiyinden, plani deyismisdi.
..Korpuden kecib, geminin goyertesine qalxanda, axsamin torani sheherin ustunu almisdi. Gunes ufuqlerin arxasinda gizlenmisdi. Bibiheybet terefde pembe buludlarin alti qizarirdi. Xezer cilvelendikce boz lepelerin ovcunda cimdik-cimdik shefeq gorunurdu. Zakir Yeganeni kayuta getircek, kicik pencerenin perdesini cekib, stolustu lampani yandirdi. Qadin paltosunu, cekmelerini cixardi, basini acdi, saclarini ciyinlerine dagidib, sol kuncde taxtda eylesdi.
- Bu deqiqe gelirem, quzum! - deye Zakir telem-telesik harasa getdi ve tez de qayitdi. Soyunub Yegane ile qarsi-qarsiya oturdu, onun balaca ag ellerini ovcuna alaraq isindirmek istedi.
Qadin ucadan qaqqildadi:
- Neye gulursen? - Oglan maraqlandi.
- Senden qeribe hekim olar! - deye Yegane ona satasdi. - Basi agriyan xesteye qarin agrisi dermani verersen!.. Menim ayaqlarim donub, sen ellerimi ovusdurursan... Ha!.. Ha!.. Ha!..
Qapi doyuldu.
- He, gel gorum!
Kayuta, icerisi sampan butulkasi, konfet ve meyve ile dolu mecmeyi, sonra da, kohne qara kostyumlu, ag koyneyinin nishastali yaxasina kepenek boyda qara bant vurmus dazbasli, goderek kosa bir kisi girdi. Yegane, hec ozu de bilmedi, ne ucun, hansi elametlerine gore onu copur dellala oxsatdi. Ureyi yerinden oynadi.
Kosa, burnunda "Deli ceyran" mahnisini mizildaya-mizildaya getirdiklerini stola duzende, Zakir xeber aldi:
- Bes sokolad?
- Uzum ulum unnan yuxdur! - Kosa, bos xurcuna oxsayan sallaq yanagini sappildatdi. - Ulse, sennen artug uglana verecekem?..
- Yaxsi, gotur podnosunu, get! Burani da seher gelib yigisdirarsan.
- Bes shampanskini pardatmiyim?..
Zakir qimisdi:
- Ay tulku!.. Emelinden qalmirsan. Partlat!
- Unde, dale cekulun, guzvuze deger.
Kosa, stolustu lampani ozune teref cevirib, qapinin agzinda durdu. Butulkanin qurgusun kagizini soydu; bogazina dolanmis meftil qursagi acdi. Arada Zakirin uzune baxib, sit-sit hirildayanda sifetini saysiz-hesabsiz derin qirislar burudu. Sonra tum gozlerini qiydi, butulkanin agzini lampaya tuslayib, nisan aldi.
Yegane qulaqlarini tutaraq kunce qisildi. Kosanin keleyini bilen Zakir de divara teref cevrildi.
Birden, sanki dalbadal iki tapanca acildi: "Part! Part!". Butulkadan cixan tixac zerble lampaya deyerek onu da partlatdi. Qaranliq kayutu kosanin iblisvari qehqehesi burudu. Zakir elini qapinin cercivesine uzadib tavandaki gece isigini yandirdi. Restoran xidmetcisinin bu hoqqabazligi Yeganeni de eylendirdi, guldurdu. Kosa, shampan sherabinin kopuklu shirnagini fujerlerden birine yoneltdi.
- Tez ol, uzatma! - deye Zakir onun cibine bir yuzluk basdi. - Kurun bayira! Sen burada yubansan, cox hoqqa cixardacaqsan...
Kosa, icaze istemeden, doldurdugu fujeri qaldirib, sagliq dedi:
- Buni icirem, suzun gurushuvuz udacni ulsun!
O, sherabi axir damlasina kimi sumurdukden sonra, dodaqlarini marcildatdi ve mecmeyini goturub "Deli ceyran" mahnisini mizildaya-mizildaya getdi.
- Sen olmeyesen here bir firildaqla basini dolandirir! - deye Zakir onun dalinca kesib dogradi. - Bu qocanin ilikleri de biclikle doludur.
Goy lampanin ziyasinda ele bir kayutda her sey lile boyanmisdi. Yeganenin de gorkemi deyismisdi. Qaranliq vitrinde qoyulmus manakene oxsayirdi. Zakir perdeni araladi. Bayir, kayutdan isiq idi. Hele bedirlenmemis ay qayiq tekin semada uzurdu. Cicek-cicek ulduzlu laciverd goylerin eksi ve sahilin ciraqban menzeresi titrek sularla yuyunurdu. Xirda dalgalar sakit, esrarli idi. Lepedoyende qaralan yondemsiz daslarin arasinda bir su perisi de gorunseydi, Xezer bu heqiqi fusunkarligi ile nagila, efsaneye cevrilerdi.
Ani sakitlikden darixan Yegane fujerlere shampan suzdu, ozununkunu goturub dodaqlari beraberine qaldirdi:
- Bir yaxsi soz de, icek.
Zakir alnina tokulmus saclarini hamarlayaraq, stola dirseklendi. Neyese heyfslenirmis kimi koks oturdu ve fujerinden yapisib ireli uzatdi:
- Senin sagligina!
Yegane Zakirin soz xesisliyinden razi qalmadi:
- Ele bu! Bes sonra?
Oglan elave etdi:
- Sen erinden ayrilan gunu menim olacaqsan!
Ekremin telefon danisigindan ehvalatin ne yerde oldugunu Feride texmin etcek, tez cixib getmisdi. Ayri yol tapmamisdi. Yubansaydi, cetin veziyyetde qalacaqdi. Ekrem, adini ilk defe esitdiyi doktor Aslanin baresinde ondan yeqin ki, sorusacaqdi. Feride ise basqasinin aile isine qarismaq, dibine xilt yigilmis suyu bulandirmaq istemirdi.
O gun Ekrem klubda sahmat derneyinin novbeti mesgelesini aparmali idi. Ancaq evden cixmaq hevesinde deyildi. Beyninde dolasiq dusmus kelef kimi, uc fikir bir-birine qarismisdi: "Goresen, Yeganeye ne olub?! Axi, doktor Aslan kimdir?! Feride qefilden niye getdi?! ".
Teskinlik ucun ozu bu suallara cavab arayirdi: " Yegane boyludur. Belke de dunen geceki yuxusuzluqdan, esebilikden sonra hali xarablasib, hekime gedib...".
Meni, sesimden ozge adama - doktor Aslan deyilen birisine oxsadiblar. Burada ne var ki?! Qisqanmaq neycun? Bir de axi...teatrda meni tanimirlar, Yeganenin eri olduguma inanmaya da bilerler...".
"Cox guman men iceri otaqda telefonla danisanda Ferideni cagiriblar. Yoxsa, ele xebersiz getmezdi...".
Ekrem, celiyini qar basmis pillekenin surahisine doyecleye-doyecleye asagi enende, bir daha Yeganeni xatirladi. Nigaranciligi artdi. Dayanib, fikrinde nese gotur-qoy eledi ve yene eve qayitdi.
Tualet stolunun siyirmesinin birinden balaca karandas, digerinden dord qatlanmis kagiz tapdi. Is yerinin telefon nomresini yazdi ki, Yegane gelen kimi zeng calsin. Kagizi aparib aynabendde goz qabagina - radioqebuledicinin ustune qoydu.
Qapidan cixmaga hazirlasanda kucedeki xendek yadina dusdu. Qar yagmisdi, ora surusken olacaqdi. Komeksiz kece bilmeyecekdi. Pencereni acib, asagidan qonsunun oglunu sesledi:
- Beli, Ekrem emi! - deye usaq heyete atildi. - Ne buyurursunuz?
- Qeseng bala, gedek meni klubun tinine qeder otur, qayit. Yaxsimi?
- Bu deqiqe!
- Ay berekallah! Varam bele dostluga! Yolda sene entiqe seyler danisacagam...
Usagin eve cumdugu ile, geyinib bayira sicradigi bir oldu.
- Men hazir, emi! - deye o, kohne paltosunun yaxasini duymeleye-duymeleye aynabende girende, qapidan iceri dolan yel, perdeleri esdirdi, radioqebuledicinin ustundeki kagizi yere saldi.
- Gedekmi?
- Gedek!
Oglan tukleri tokulmus papaginin qulaqlarini endirib, Ekremin bileyinden yapisdi.
Telefon cingildedi.
- Dayan, gorum kimdir?
- Ey!.. Qoymazlar ki! - deye usaq yubandiqlari ucun gileylendi.
Danisan klubun mudiri idi:
"- Zehmet cekib gelmeyin, kuceler suruskendir... Mesgeleni texire saldiq...".
Ekrem aynabende qayitdi.
- Gedesi olmadiq, dostum...
Oglan kederlendi. Baxislarindan naraziliq yagdi; konulsuz halda papaginin qulaqlarini qaldirdi. Ellerini cibine qoyub divara soykendi. Birden gozu bayaq yere dusen kagiza satasdi. Eyilib goturdu.
- Ekrem emi...
- Ne var, bala?
- Bu seninkidir?
- Oglum, gormurem axi, o nedir?
Usaq, benovseyi murekkeble yazilmis kagizi nezerden kecirdi.
- Mektubdur, - dedi. - Ancaq....burada bir telefon nomresi de var...
Ekremin canindan urperti, beyninden gizilti kecdi. Gicgahlari sancdi.
- Mek-tub-dur?!. Kimdendir?!
Oglan, vereqin o biri uzunu cevirib, asagisindaki imzaya baxdi.
- Aslandan.
- Nece? As-lan-dan?!
Hipnoz edilmis kimi, elini qabaga uzadib, sakitce bir ayaq-bir ayaq irelileyen Ekrem, stolun tinine toxundugunun ferqine varmadan,oz-ozu ile danismaga basladi:
- Aydindir... Demek, meni bu evde onunla nahaqdan sehv salmirlar...
"Doktor Aslan, sizsiniz? Sesinizden tanimadim...".
"Xeyr. Men Aslan deyilem!...".
"Sorusmaq ayib olmasin, bes siz Yeganenin neyisiniz?..".
"Yoldasiyam... Eri...".
"Nece yeni eri?!".
Telefon sohbeti Ekremin qulaqlarinda tekrarlandi.
- Yaxin gel, oglum. Oxu gorek, Aslan emi ne yazir...
Usaq pencere onune kecdi. Muellimin qarsisinda dersini soyleyen ekser sagirdlere mexsus yekseneq bir teleffuzle mektubu ucadan oxudu
Yegane!
Bilirem, uzun muddet nevazis, mehribanliq gorduyun bir adamdan tikanli, aci sozler esideceyine heyretleneceksen. Belke de bir basqasi senden soyuyub ayrildiqdan sonra, daha kohne ehvalatlari ortaya cekmezdi. Ancaq men ureyimdekileri mutleq, tam cilpaqligi ile acib deyeceyem!
Dogrudan da insanlari - xususen qadinlari tanimaga bezen bir omur de azliq edir...".
Ekrem etrafindaki butun varligi unutmusdu. Diqqeti, hessasligi, shuuru qulaqlarinda merkezlesmisdi. Qonsu usagin dilinden qopan her kelme sivri, pasli mermi teki ureyinin bu terefinden girib o biri terefinden cixirdi.
"...Evveller men seni o qeder sevirdim ki...
Koksum mehebbetle dolu idi. Hem de bu sevdaya meni sen ozun sovq etmisdin... Arada bir para hereketlerini xoslamasam da, uzune vurmurdum; onlari gencliyin geldi-geder siltaqligi sanirdim. Heyatimi, varligimi sensiz tesevvure getirmirdim. Sevincim otagima sigmirdi. Hetta "Muharibeden qabaq Ekrem adli bir oglanin seni aldadib yoldan cixardigini" oz dilinden esitsem de, fikrimden donmurdum - evlenmek isteyirdim. Ayri meqsedim yox idi. Lakin sonralar menden asili olmayaraq her sey deyisdi... Sen ureyimdeki o saf mehebbeti, icerisinde etirli, ter cicekler beslenilen bullur vaza kimi qaldirib, gule-gule yere vurdun, parcaladin. Hec heyfslenmedin de... O gunden ele bildim yatmisdim, ayildim - seni ikinci bir Yegane teki tanidim. Anladim ki, xisletin tamam basqa imis!.. Men oz esqimde aldanmisdim. Elaqeni pozmaq istedim, qoymadin. Muqavimetsiz teslim oldun... Ancaq men haradan bileydim ki, sen erli qadinsan?! Cebhelerde vurusan bir esgerin emanetisen - bunu menden gizledirsen. Inan ki, bu heqiqeti o zaman esitseydim, seni qapimdan qovardim. Artiq, gecdir.. Senin xeyanetin qarsisinda men ozumu de cinayetkar sayiram. Mene indi catir ki, o vede evlenmeyimizi niye lengidirdin. Yeqin ki, iki gozunu itirmis erinin qayitmasini, ondan ayrilib mene getmeyi dusunurdun. Yanilirmishsan! O menim ucun en azi rezalet, alcaqliq olardi. Ele bu emeline gore seni her gun nifretle xatirlayiram! Tanimadigim bir shexsin yaninda omrum boyu meni gunahkar eledin. Erini gorseydim, erkle ona deyerdim, uzaqlas qadinindan, o senin namusunu tapdalamisdir. Leyaqetsizdir! Sen orada odun-alovun icinde vurusarken, Yegane burada qucaqdan-qucaga atilmisdir. O, tekce sehnede deyil, heyatda da rola girmisdir. Aldanma onun zahiri gozelliyine! Sen her kimsense, me'nen elesinden qat-qat yuksekde durursan!.. Yegane, sen hegemonluq iddiasi ile yashasan da, eslen qadinliq adina qara lekesen!
Bu qeder! Seni gormeyi hec vaxt arzulamayan Aslan".
Oglan mektubu sona yetircek, maragini gizlede bilmedi.
- Bu hansi Yeganedir? - deye ifrat sadelovhlukle xeber aldi. Ekrem ureyini tutdu, basini qapinin hashiyesine diredi.
- Sen tanimazsan, bala.. Basqasidir... Onun da eri menim kimi iki gozden kordur...
Usaq ani olaraq susdu ve birden yadina ne dusduse, yene dillendi:
- Sen davada olanda, bu Yegane xalanin da yanina bir hekim gelirdi. Adi Aslan idi... Nenem deyirdi: heyf o oglandan bu nanecib ucun!.. Nanecib nedir, emi?
Ekrem oglanin axirinci sozlerini esitmedi.
Evlerine catmaga iki kuce qalmis Yegane Zakirle xudahafizlesdi:
- Helelik!.. - dedi. - Ancaq ayrilmadi. Etrafi xelvet gorub, yanagini onun dodaqlarina surtdu. - Bu gun sen menim yaman xosuma geldin.
- Ne bareden?
- Ele her bareden. Yaxsiliga dogru cox deyismisen. Agillanmisan.
- Sen de evvelki Yegane deyilsen.
- Ola biler... - Qadin yuxuda sayiqlayirmis kimi gozlerini yumub picildadi. - Onu da yadindan cixarma ki, men erimden qabaq seni sevmisem. O vaxt meni atib, basqalarini tutdun... Insafsiz!.. Ele niye eledin?..
Qarsi sekiden adam kecirdi. Zakir cevrildi, uzunu divara tutdu.
- Yaxsi, get dincel, quzum... Gecdir.
- Sag ol. - Yegane bir addim dala cekildi. Dodaqlarini qabaga uzadib, havani opdu. - Gecen xeyre qalsin. Sabah zengleserik...
- Mutleq!
Zakir geri qayitdi; ozunden memnun halda, astadan fishtiriq cala-cala uzaqlasdi.
Yegane eve girende Ekremi paltarini soyunmadan carpayida uzanmis gordu. Isigi da sondurmemisdi. Dolabcanin ustundeki kulqabi papiros kotukleri ile dolmusdu. Qapi arali qaldigindan otaq soyumusdu.
Qadin deyindi:
- Bu ne cur yatmaqdir, bilmirem!
- ...
O, cantasini aciqla divana tulladi, paltosunu cixarib shkafdan asdi; yayligini acdi, stulun basina atdi.
- Men, ele bil, bu evin qulluqcusuyam!.. Sil, supur, seliqe-sahmana sal... Isden yorgun gelende de bir dincliyin olmasin!.. Xaraba buzxanaya donub!..
Ekrem oyaq idi, esidirdi. Nefesinden sherab qoxumasin deye, Yegane, cantasinda gezdirdiyi "sen-sen"den bir-ikisini goturub dilinin altina qoydu. Sonra aynanin qabaginda firlanaraq ozune baxdi. Yanaqlari azaciq portmusdu. Gozleri qizarmisdi. Amma cox teravetli gorunurdu. Zakirin sozunde heqiqet vardi. Dogrudan da qesenglesmisdi.
Carpayi cirildadi. Ekrem o biri boyru uste cevrildi. Qadin geri qanrildi. Ikrahla erini suzdu:
- Bayaqdan niye dinmirsen?! Men das-divarla danisiram?!.
Carpayi cirildadi. Ekrem o biri boyru uste cevrildi. Qadin geri qanrildi. Ikrahla erini suzdu:
- Bayaqdan niye danismirsan?! Men das-divarla danisiram?!.
- Dinceyin, ne deyim?
Yegane, Ekremin sesindeki qezebi, kini apaskar hiss eledi. "Yene buna ne olub?" - dusundu.
- Bes, adamdan sorusmazlar ki, teatrda isin erteden qurtarib, indi saat ondur... Haradasan? Olmusdun-qalmisdin... - deye qadin onu qabaqlamaga calisdi.
Ekrem bozardi:
- Sus! Leyaqetsiz! Bir seyi ki, bilirem, niye sorusum?!
- Ne?
...Yarimciq qalan sohbet seherisi tamamlandi. Hem de qadinin basqa bir hiylesinin ustu acildi.
Ekrem subh erken durub aynabendde oturmusdu. Bulbulun sherqisine qulaq asirdi. Qabaginda, bogma stekanda cay vardi.
Yegane ise yatagindan gec qalxdi. Hec geyinmemisden patefonu ishe salib, xosladigi qaraci mahnisini oxutdurdu.
Ekrem zahiren ozunu laqeyd gosterirdi, eslinde cox dalgin idi. Aslanin mektubu, hele dunene qeder butun gunahlarina goz yumaraq, mehebbetini ureyinden sile bilmediyi Yeganeni onun nezerinde, varligina nifret edilmeli iyrenc, rezil bir xilqete cevirmisdi. Qaraci mugennisinin sesi otaqlari, aynabendi basina goturmusdu. Bes il evvel de, ilk defe Ekrem bu eve qedem basanda, hemin mahnini esitmisdi. Onda da xarabaliqda bayqus ulamasini xatirlamisdi, indi de...
Qadin, hamamxanada el-uzunu yuyub, etirlendi. Boyuk otaga kecende, patefonu dayandirdi, telefonda harasa zeng vurdu. Maraq Ekremi burudu. O, diskin ari viziltisina oxsar qiriq-qiriq seslerle ireli-geri herlenmesinden reqemleri asanliqla mueyyen etdi: ... -91-42.
Yegane kiminlese ustuortulu danisirdi:
"- Alo!.. Sensen?.. Menem, Quzunun kefi? Yaxsidir... Deyesen, gozlediyin gun yaxinlasib... Basa dusdun? Ayagin yungul imis... Ha!.. Ha!.. Ha!..".
Qadin qaqqildaya-qaqqildaya qapini kip cekdi. Ekrem daha hec ne esitmedi. Ve "...-91-42" - deye bayaqki nomreni beyninde dolandirdi.
Yegane, paltosunu ciynine atib, aynabende cixdi. Onun getmeye hazirlasdigini bilen Ekrem dindi:
- Tez qayidacaqsan?.. Yoxsa, gelisin yene geceye cekecek?..
Qadin astanaya catanda, ayaq saxladi. Donub ciyninin ustunden kinli baxislarla erini suzdu:
- Nece?!. Vacib isin vardi menimle?!.
- Beli!
- Magazaya dusurem. Corek almaga. Senin ucun papiros almaga...
- Mene hec ne lazim deyil!
- Lazim olar... Bele baxiram, bu gun dunenkinden de cox cekeceksen!..
Yegane, bazar cantasini bileyinden asdi ve fisildaya-fisildaya heyete enende telefon cingildedi. Ekrem, bu zengin ona aid olmadigini bilse de, gedib desteyi qaldirdi. Telefonda "Alo?.." - deyen shexs "Beli!" cavabini esitcek, sesini kesdi.
Ekrem meseleni basa dusmusdu. Tez "...-91-42"ni yigdi. Sebirle gozledi. Bayaqki ses, bayaqki "Alo?.." qulaqlarinda, tekrarlandi. Sehv etmemisdi: bu, hemin adam idi. Ekrem, temkinini pozmadan dedi:
- Bagislayin...indice niye otboy verdiniz?.. Siz ki, ele istediyiniz yere dusmusdunuz...
Zakir heyretlendi:
- Bura haradir?..
- Yeganenin evi.
- Menimle danisan kimdir?
- Tamamile tesadufi, kenar bir shexs.
- Basa dusmurem... Yad adamin onunla ne elaqesi?
- Bu suali eyni ile men de size vere bilerem...
- ...
- Gelende Yeganeye ne deyim?
- Hec ne!
- Onda qulaq asin: menim size iki kelme tovsiyem var.
Zakir kisilesdi:
- Buyurun!
- Men sizi tanimiram. Adinizi da esitmemisem. Evlisiniz, subaysiniz, eyyassiniz, bilmirem. Bunlar meni esla maraqlandirmir. Meqsedim ancaq sizi qandirmaqdir.
- Men qazdan ayigam. Metlebe kecin...
- Dediyim odur ki, erini basqalarina deyisen bir qadin, sizin teki namerde de sedaqetli olmayacaq. Aldanmayin!..
Zakirin bu defe de desteyi asmaqdan savayi elaci qalmadi.
...Yegane qapidan girende, Ekremin sifetini dehset burumusdu. Sanki, icerisinde agir bir yara sizlayir, ona dozulmez ezab, isgence verirdi.
- Sene ne olub yene? - deye qadin dilucu xeber aldi. - Zehminden adam qorxur...
- Rica edirem, cefeng danisiqlarinla meni hovseleden cixarma! Avadanligimi camadanima yig, gedirem.
Ekremin bu sert cavabi Yeganenin yeddi qatindan kecdi. Ancaq sebrini toplayib, haldan cixmadi.
- Hara gedirsen?
- Haradan gelmisdim, ora!
Qadin, paltosunu ciyninden surusdurub, mixdan asdi.
- Sen dunenden xoflusan. Bilmirem ne esitmisen...
- Men tekce dunen yox, ordudan qayidan gunden senin barende cox sozler esitmisem! Ebes yere deyilenlere inanmirdim! Indi mene her sey eyandir!..
Yegane, qeyzlendi: yataq otagindan camadani goturub, aynabendin ortasina firlatdi.
- Qaranliq quyuya das atmaq senin kohne shakerindir!
- Qaranliq quyu senin qelbindir ki, dibi hiyle-fesadla doludur!
- Men aktrisayam, haqqimda cox shayie cixararlar... Soyuqqanli er her dedi-qoduya uymamalidir.
Ekrem aci-aci guldu:
- Aktrisa!.. Beli!.. Sen, heqiqeten, heyatda pozgun qadin rolunu meharetle oynayan dublyorsuz bir aktrisasan.
Yegane tepiyini yere vurub, hikke ile cigirdi.
- Sus!.. Meni tehqir eleme! Bu ixtiyari sene kim verib?!
- Senin leyaqetsizliyin! - deye Ekrem, cibinden Aslanin mektubunu cixararaq onun uzune cirpdi. - Ifrite!
Senin leyaqetsizliyin! - deye Ekrem, cibinden Aslanin mektubunu cixararaq onun uzune cirpdi. - Ifrite!
Dosemeye dusen kagizi qadin xettinden taniyinca etirafdan basqa cixis yolu qalmadi:
- Bele, eceb elemisem! Gizletmirem: sen burada olmayanda birisi ile gezmisem. Sonra ne sozun?!
- Indi de boynunda usaq, o biri deyyusla gorusursen! - Ekrem elini telefona teref uzatdi.
Yegane paltosunun cibinden siqaret cixarib, yandirdi. Kibrit qutusunu hirsle stolun ustune tulladi. Tustuden gozlerini qiyaraq, nifret qarisiq bir istehza ile erini suzdu.
- Gec ayilmisan! - dedi ve cirtma ile siqaretin kulunu yere tokdu. - Qedrimi bilmedin!..
- Axi, sen ne isteyirsen?
Qadin, ele bu suala bend imis kimi, ozunden cixdi, el-qol ata-ata sesini qaldirdi:
- Men heyatin butun nemetlerini dadmaq, firavan yasamaq, gezmek, dolanmaq isteyirem! Men isteyirem her gunum, her saatim xos eylencelerle, senliklerde kecsin.. Deyim... Gulum... Shadlanim!.. Basa dusursenmi?! Isteyirem meni oxsayib, ezizlesinler... teriflesinler... Anlayirsanmi?! Bu nevazisleri sen Ekremde gormurem. Onun ucun de basqalarinda axtariram! Dunya iki olsaydi, men bu dunyadan kocub, o birisine gederdim. Belke, istediklerimi orada tapardim!..
Yegane sert bir hereketle cevrilib yataq otagina, oradan da zala kecdi. Bir azdan, erinin pal-paltarini getirib, seliqesiz halda camadana yigmaga basladi:
- Neyleyim ki, men bedbextem! Konlum arzular qebiristanidir...
Cenesini ovcuna soykeyib dayanmis Ekrem, sanki dasa donmusdu. Hec qimildanmirdi da. Xeyali, onu otub arxada qalan illere aparmisdi - menali sandigi, menasiz mehebbetle yasadigi caglara! "Heyf o temiz, izafi duygulardan! Hamisi bica getdi! Sabun kopuyu kimi shishdi, partladi, yox oldu!..".
- Buyur! - deye Yegane camadani ortub, dikeldi. - Bu da senin avadanligin!
Ekrem kunce soykediyi esasini goturdu. Qara suseli cesmeyini cixarib, gozune taxdi. Qovr eden ureyinin hokmu ile Yeganeye son sozunu dedi:
- And icirem anamin o muqeddes qebrine ki, senin uzunu gormediyim ucun, kor olduguma bu gun pesman deyilem!
O, camadanini qaldirdi, tepiyinin zerbi ile qapini acib pillekenleri endi...
* * * *
Baharin iliq nefesi qisin qarini eritdi... Feridenin qaygisi Ekremin kederini dagidan kimi.
Ikinci ay idi Seltenet qizi evine kocmusdu; daha kohne heyetlerinin qapisini acmirdi.
Yegane: "- Butun islerin fitne-fesadi sensen! Axir ki, dilin dinc durmadi, meni seytanladin! - deye arvada hede-qorxu gelmisdi. - Eybi yoxdur, gorersen, bu xebercilik sene neceye oturacaq!..".
Seltenet haqsiz ittihamdan yanib-yixilmisdi. Heyatinda belke de ilk defe sakit tebietinin xilafina sesini ucaldaraq cimxirmis, ona yeddi qatindan kecen cavab qaytarmisdi:
"- Yalansa, Allah qenimin olsun! Men o fikre dusseydim, erin sene coxdan arxa cevirmisdi. Ancaq sehv elemisem. Gerek vaxtinda susmayaydim. Heyf o gunlere ki, Ekrem seninle kecirdi".
Seltenetin sert sifetini goren, ondan bu teneli sozleri esiden Yegane sarsilmisdi.
"- Nece?! Indi sen de menim uzume durursan?! He?!.. Yaxsiliqlarimin evezini qaytarirsan?! ".
"- Basina deysin mene elediyin yaxsiliqlar! - deye arvad lap hovseleden cixmisdi. - Onu bil ki, men acindan olerem, senin kimi murvetsize mohtac olmaram".
Seltenet ozunu hormetden salmaq istememisdi; aynabendin qapisini cirpib pillekenleri enende, meseleden xeber tutan ve onsuz da Yeganenin elinden coxdan yigmis hemxana qadinlardan ikisi yuxari hucum cekmeye hazirlasmisdi. Lakin Seltenet qoymamisdi.
Bir axsam o, nevesini gezdirmeye cixanda yolustu Ekreme deydi: ana-bala teki qarsi-qarsiya eylesib, xeyli derdlesdiler.
- O ev Mekke, Medine ola, men yene ora uz cevirmerem! - deye arvad urek yangisi ile gileylendi. - Yeganeden onsuz da sidqim coxdan siyrilmisdi. Sen gedenden sonra o melunun sifetini her gorende qeyzlenirdim. Gec de olsa, agilli hereket eledin.
Musahibini dinledikce kohne hadiseler bir-bir Ekremin beyninde tezelendi:
- Bilirem...sen de, Feride de cox sirri menden gizledirdiniz. Basqa elaciniz da yox idi. Ureyime dagi dag ustden cekdirmek istemirdiniz... Ele buna gore de menden qacirdiniz; rastlasmaga, sohbetlesmeye ehtiyat edirdiniz... - Ekremin sozlerinin sonunda teessuf duyuldu. - Eh!.. Kecene guzest deyerler. Teqsirlerin hamisi ozumde oldu. O zaman anamin baxislarindan oxumusdum - bu ise urekden razi deyildi...
Seltenet ona teskinlik verdi:
- Zererin yarisindan qayitmaq da xeyirdir, bala. Hec vecine alma. Yuz elesini senin bir tukune deyismerem.
- Men Yeganeden ayrildigima heyfsilenmirem. Gerek bu meseleye coxdan encam cekileydi. Ne ise... Kecib... Meni basqa sey narahat edir. O boyludur. Sabah usaq dogulandan sonra onun terbiyesi ile kim mesgul olacaq?!. Nece boyuyecek?!.
- Basa dusurem seni... Neyleyesen... - Qari sohbeti deyisdi: - Yaxsi, bu gozel havada evde niye oturmusan? Cixsana sen de bizimle gezmeye.
- Gederdim. Ancaq... - deye Ekrem tereddud eledi. - Bir usaq...bir men...sene eziyyet olar.
- Hec eziyyeti-zadi yoxdur.
Shahin de ikielli onun eteyinden yapisib yalvarmaga basladi:
- Cedek... Sen nenemin cani, cedek!..
Ekrem usagin ipek saclarini tumarladi:
- Onda qoy, paltarimi deyisim, bu deqiqe gelirem...
...Sonralar, belece tez-tez basmaq seyrine cixmaq bir nov adet sekli aldi. Balaca Shahinin qiriq-qiriq danisdigi sirin, mezeli sozler Ekreme tekliyi unutdurdu.
Bir defe Feride de onlara qosuldu. Dordlukde shehere cixdilar.
Gun hele batmamisdi. Her yanda baharin teraveti hiss edilirdi. Baglar, bagcalar adamin uzune gulumseyirdi.
Yol boyu Ekremi dalgin goren Feride, zarafatla ona esitdirdi:
- Men sizin kampaniyanizda artiq deyilem ki?
- Xeyr! Bu ne sualdir? Eksine, sizsiz, kampaniyamizda nese bir bosluq, catismazliq var idi...
- Bes, onda...niye susursunuz?
- Cunki Shahin hamimizin evezinden danisir.
- Usaq bir mafar verir ki!.. - deye Seltenet de sohbete qarisdi. - Namxuda-masallah, ele bil dilotu yeyib...
Ekremin teklifi ile gezinti gemisine mindiler, sahilden uzaqlasdilar. Seltenet meftun halda gozlerini Bakinin isiqlarina zillemisdi... Shahin sadligindan atilib-dusurdu, el calirdi, cigirirdi... Feride ogluna baxaraq ferehlenirdi... Ekrem etrafin axsam menzeresini gorurmus kimi xosallanirdi. Uzunde sakit, memnun ifadeler gezirdi.
Korfezde calinan musiqi, bullur dalgalar arasinda beshiksayagi yirgalana-yirgalana irelileyen gemini mushaiyet edir, sernisinlere layla deyirdi.
Bu gezintiden Ekreme ifrat bir lezzet bexs olunurdu. Denizin temiz, serin havasi ciyerlerine dolub-bosaldiqca, qelbine teze, xos duygular suzulur, ona me'nen rahatliq verirdi. Sanki nece illerden beri itirdiyi gencliyini, bu axsam hansi insafli bir ureyin sahibise ozune qaytarmisdi.
- Feride xanim...
- Esidirem.
- Sheherden cox aralanmisiq? - deye arada Ekrem maragini gizlede bilmedi.
- Bir bu qeder de getsek, Nargin adasina catariq.
- Paho... Xeyli yol gelmisik ki!
Gemi istiqametini deyisdirdi. Geriye qayidirdi. Bayaqki musiqi daha esidilmirdi. Shahinin de ses-kuyu yatmisdi.
Ekrem yene xeber aldi:
- Yeqin indi deniz cox gozeldir, elemi? Hami susur... Tamasa edir...
- Beli, - deye Feride gozleri onundeki fusunkar menzereni onun da tesevvurunde canlandirmaga calisdi. - Ay gipgirde - basimizin ustundedir... Xezerin goy sinesine projektor tekin uzun...gumusu bir zolaq salib. Kuncinin "Dnepr uzerinde gece" tablosu yadinizdadirmi?
- Yadimdadir....lap yaxsi...
- Bax, elece. O sekle bir de Bakinin isiqlarini elave edin...
- Cox sag olun!.. Inanin ki, sizin sozle cekdiyiniz o menzere mene o ressamin tesvirinden de xos geldi!
"Gipgirde ay... Xezerin goy sularinda uzun, gumusu bir zolaq...ve uzaqda Bakinin isiqlari...". Feride sanki bir anliga oz gozlerini ona verdi, Ekrem baxdi, gordu... Tebietin canli bir lovhesi beyninde hekk olundu.
"Eh!.. Dogrudan da ne gozel, necib insanlar varmis dunyada!" - deye qelbinin en derinliklerinde picilti titredi. Shahinin cingiltili sesi onu xeyaldan ayirdi:
- Catdiq! Catdiq!
Seltenet qalxib, nevesinin elinden yapisdi.
Gemi korfeze yan alirdi. Feride Ekremin qolundan tutdu:
- Telesmeyek, qoy camaat dussun, biz lap axirda cixariq, - deye cocugu ehtiyatli olmaga cagiran bir ana nevazisi ile Ekreme esitdirdi.
...Saat onu kecmisdi. Deniz korpusunun taxta pillelerini encek, Feride hamiliga muracietle sorusdu:
- Eve telesmirsiniz?
- Men yox! - deye birinci Shahin dillendi.
Ekrem guldu:
- Onda, men de yox. - Sonra Ferideye sari dondu. - Belke, ananiz gedib dincelmek isteyir?
Seltenet Shahini qucaqladi:
- Evin kisisi gezmek isteyenden sonra, men nekareyem, - dedi ve usagin yanagindan operek xeber aldi. - Nogul balam, yuxun yoxdu ki?
Shahin basini silkeledi.
...Axsamdan kecmis geri donduler. Ekremi kuce qapilarina kimi oturduler.
- Duzu, men oz minnetdarligimi bildirmeye soz tapmiram, - deye o, ayrilanda done-done raziliq etdi. - Geceniz xeyre qalsin...
Ekrem Seltenetin, Shahinin, axirda da Feridenin elini sixdi.
- Xeyre qarsi! Darixmayin...
Getdiler.
O, yene yalqizdi, evvelki tenhaliq berpa oldu. Ancaq bu defe Ekremin qelbine rahatliq ve teselliverici xos duygular axdi. "Xeyre qarsi! Darixmayin...". Bu kelmeler Feridenin dilinden qopmusdu...
* * * *
Urek, insan aleminin hokmdari deyilmi?! Onun qesdine durmaq, serencamindan qacmaq cetindir. Bunu Ekrem de bacarmadi...
Son gunlerini o, Feridesiz, Feride ile kecirirdi. Lakin bu qiyabi varligin uzuntusu eyani yoxlugun teessufunden agir idi. Onsuz da sirrini punhan saxlaya bilmeyecekdi, gec-tez her sey acilacaqdi.
Bir yol yene dordlukde gezisirdiler. Shahinin shiltaqliq elediyini goren Seltenet qizina dedi:
- Yeqin usaq acib. Evden cixanda hec ne yemedi. Bir az telessek yaxsidir.
Feridenin evezine Ekrem dillendi:
- Xala, eziyyet olmazsa, onu siz aparin. Yarim saata biz de qayidiriq.
- Cox yubanmayin, basiniza donum. Anasi gelmeyince bu saqqali agarmisi yatirmaq musibetdir...
Qari nevesini "pisim-pisimle" dile tutub, tramvay dayanacagina yoneldi.
Bulvarin das hasari ustde, arxasi denize teref oturmus Feride mat-meettel, Ekreme baxdi. Onun genis alnina tokulen cal saclarini, xirda, goy lekelerle ortulmus meyus sifetini, capiq qasini, qara cesmeyi altda tez-tez kirpik calan, gilesi puc gozlerini, sanki bu deqiqe danismaga hazirlasan qalin dodaqlarini lap yaxindan, diqqetle suzdu. Coxdan tanidigi bu insana qarsi qelbinde olan hormet, merhemet bir anliga gizli mehebbete cevrildi. Feridenin qarsisinda dayanmis Ekrem papirosunu sumurerek fikirlesir, belke de deyeceyi sozleri olcub-bicirdi.
- Kecen defe men sizinle deniz havasinda gezenden sonra ele mohkem yatdim ki... Seherisi anam oyatmasaydi, ishe gecikecekdim, - deye qadinin sesi araya coken uzun sukutu qirdi.
Ekrem papirosunu suya tulladi:
- Men eksine - o gece hec yatmadim...
- Niye?
- Ozum de bilmirem...subhun gozu acilana kimi ele hey dusundum...
- Ne barede dusunurdunuz?
Qadinin sorgusuna Ekrem qeyri-mueyyen cavab verdi:
- Sorusmayin...
Sohbet metlebin kenarinda firlanib, bununla da bitdi. Eve sari donduler.
- Siz bu axsam sozlu adama oxsayirsiniz. Ancaq....nedense ureyinizi menden gizledirsiniz.
- Dogrudur, Feride. Sizi yubandirmaqda meqsedim vardi. Fikrimi deyisdim.
- Niye?
- O qenaete geldim ki, ele....bir dost kimi qalsaq yaxsidir.
- Bes siz ne isteyirdiniz?..
Ekrem, iri bir soyudun cetiri altinda ayaq saxladi:
- Shubhesiz, her isteyin de bir olcusu, hududu olmalidir. O heddi kecmeye menim cesaretim catmadi.
Feride qolundan tutub, onu yaxindaki skamyaya teref cekdi:
- Eylesin.
Oturdular.
- Danisin.
Ekrem ehtiyat eledi:
- Etrafimizda adam yoxdur ki?
- Varsa da bizden uzaqdadir.
Xeyli intizardan sonra, nefesini derib, telesmeden, xususi bir mentiqle soze basladi Ekrem:
- Heyat cox murekkebdir, Feride! Yollari kele-kotur, das-keseklidir... Men, bu yasimda az berkden-bosdan cixmamisam. Istiye, soyuga dusmusem; acini-sirini dadmisam. Adamlarin yaxsisini da gormusem, pisini de. - O, dizlerine dirseklenib yumruqlarini yanaqlarina diredi. - Indi heyata kor baxiram. Ancaq....insanlarin sesi, nefesi, suali, cavabi mene her seyi anladir. Sevinci kederden, mehebbeti nifretden ayiriram. Men, sizi de hemin instinktle tanimisam. Son zamanlar aramizda yaranan unsiyyet, sizin munasibetiniz, reftariniz meni cox dusundurur. Bilmirem, belke de sehv edirem... Isteyirem...elbette, eger bu veziyyetim sizi zinhara getirmeyecekse...ele hemise menimle bir yerde olasiniz... Bizim evde. Yasayaq omrumuzun axirina kimi, bir-birimizin basina dolanaq. Sizin geleceyiniz ucun, Shahinin xosbextliyi ucun ne lazimsa, men elimden geldni esirgemeyecem. Ancaq fikirlesin. Bunu, mebade, merhemet xatirine edesiniz... Men oz rahatligimi basqasinin ezab-eziyyeti hesabina qurmaga esla razi deyilem... - Ekrem yene bir papiros yandirdi. - Size deyeceyim bunlar idi...
Feride gozlerini ufuqlerle birlesen Xezerin nehayetsiz enginliklerine zilledi. Bedirlenmis ay denizin qaranliq koksune gumusu zolaq salmisdi.
- Men size inaniram, Ekrem! - dedi. Ve onun elinden papirosu alib, ayaqlari altina atdi, tapdaladi. - Daha cekmeyin bunu!.. Bezen insanin taleyini heyat ozu mueyyen edir...
* * * *
Bakililarin Abseron baglarina, yaylaqlara kocmek movsumu baslanmisdi. Havalar gunden-gune qizirdi.
"- Ele bilirem, bu yayi biz de bir yana getmeliyik, - deye, kecen hefte Ekrem Feride ile meslehetlesmisdi. - Shahini iyul, avqust aylarinin burkusunde sheherde saxlamaq olmaz".
Indi hemin vaxt yetismisdi; yola hazirlasirdilar. Feride camadanlari qablasdirirdi. Seltenet qari metbexde Ekremin xalasi ile derdlesirdi:
- O birce nevemin eziz-xelef caniycun, bu xeberi ki, qizimin dilinden esitdim, sevindiyimden gozlerim yasardi. Dedim, teki xosbext yasayasiniz, ay bala. Ikiniz de cavansiniz, qedrinizi bilin...
Musahibi onun sozunu tesdiqledi:
- Feride bu eve ayaq basandan Ekremin eyni acilib. Shahini bir hovur yanindan buraxmir. Odur, bax, bayaqdan oturub eyvanda usaga shahmat oyredir... Sag olsun qizin, yaxsi cuvanezendir. Ele mene de cox mehribandir, pervane kimi basima firlanir. Sragagun ikisi de ha illah eledi ki, sen de yigis bizimle gedek, razilasmadim...
- Menim de saqqizimi ogurlamaq istediler. Dedim, bu defe yox, yengide, insallah, hamiliqla gederik.
Eyvandan esidilen Ekremin shen qehqehesi arvadlarin sohbetini kesdi. Feride bir anliga isden ayrilib, sevincek xeber aldi:
- Ne olub ki, orada?! Niye gulursen?..
Ekrem uguna-uguna qadina teref dondu:
- Shahine...at fiqurunun yolunu oyredirem, sorusur, bes dayca nece yerimelidir?..
Feride mezemmet qarisiq bir ferehle ogluna baxdi, ister-istemez qimisdi:
- Sheytansan, hey tayin yoxdur!
Emelinden qanadlanan Shahin atilib Ekremin boynundan asildi. Sonra ureyinden ne kecdise, birden-bire qaslari catildi, sifeti ciddilesdi; meyus halda, usaq sovqi-tebiiliyi ile maraqlandi:
- Sen dogrudan menim atamsan?..
Ekrem Shahini koksune sixdi:
- Beli! Sen de menim oglumsan.
- Davadaydin, celmisen?
Ara qapidan onlarin sual-cavabi Feridenin qulagina catsa da, ozunu esitmemezliye qoymusdu.
- Evvel Esref idi adin, sora Ecrem nosun oldu?
- Men adimi deyisdim ki, dusmenler meni tanimasin.
- Onu da anam mene danisib... Bes biz oz evimizden bura nosun kocduk?
- Bura ona gore kocduk ki, sen sabah boyuyende mektebe getsen, yolun yaxin olsun. Basa dusdun? O evi de nenene verdik.
- Icisi de bizimdi! Oyda da nenem vay, buyda da! - Shahin totuq ellerini sappildada-sappildada Ekremin qara cesmeyine baxdi. - Ata, senin cozlerin niye beledi?
- Men oz gozlerimin isigini usaqlara bagislamisam, oglum.
- Indi cormursen?
- Gorurem... Bax, senin saclarin qapqaradir. Burnun findiga oxsayir... Dodaqlarin qirmizi...
Shahin ovcu ile tez onun agzini qapadi:
- Yox! Buynumu duz demedin!? - O, stol ustundeki shahmat taxtasindan at fiqurun goturub sorusdu. - He! Eyem bilsen bu nedi?
Ekrem barmaqlarinin ucu ile fiqura toxuncaq, dedi:
- Daycadir!
- Duzduy! Bes bu nedi?
Shahin indi de "topu" gosterdi.Ancaq dala cekilib, onu uzaqda tutdu, Ekremin elini yaxinlasdirmasina imkan vermedi.
- Shahdir!
- Yox...bilmedin, bilmedin...
- Qeseng oglum, onda bundan sonra men gormeyende, senden xeber alaram. Meni basa salarsan... Yaxsimi?
- Yaxsi.
Qatarin vaxtina hele uc-dord saat qalmis Seltenet qizina yaxinlasib dedi:
- Sizin ucun yola toyuq soyutmasi hazirlamisam... Men bir evimize deyim, gelirem.
- Cox yubanma, ana, gecikerik.
...Qarinin getdiyi ile basilovlu, hicqira-hicqira qayitdigi bir oldu:
- Bu ne isdir, ay Feride?!! Yatsaydin, yuxuda da gormezdin!.. Biabirciliqdan nece qurtaracagiq?!. Onun uzune nece baxacagiq?!. - Seltenet dili-dodagi ese-ese, ovcundaki teleqrami qizina uzatdi. - Erin Eshref olmeyib!.. Sen deme, o, itkin dusubmus!.. Gelir!.
Yeganenin sedaqetine Zakir nece shubhe ede bilerdi?! Ekremden sonra qadin butun varligi ile - ruhen, me'nen ve cismen onun idi. "Men senin yolundan canimdan da kecmeye haziram!" - demisdi. Ve bir ara Zakiri berli-bezekli menziline getirib, artiq bosalmaqda olan qizil duyuncesini gereksiz bir sey kimi ortaya atmisdi: "Bunlar hamisi sene qurbandir! Ne qeder xetrin isteyir, gotur, xercle, mene senden basqa hec ne lazim deyil!..".
Zakir, Yeganegilden evlerine, deryada lel-cavahirat tapan qevvas sevinci ile qayitmisdi...
Sabahisi teatrda tamasa gedirdi. Zal adamla dolu idi. Qabaq cergeden uc yeri Zakirin anasi, xalasi ve bibisi tutmusdu. Onlar eserde xorekpaylayan qiz rolunu oynayan Yeganeye baxmaga gelmisdiler.
Perde acilcaq, arvadlarin arasina pichapic dusdu. Nehayet, uzun intizardan sonra restoran gosterilen shekilde, nimcesinin boyrunu cengelle doyecleyen mushteri "kellersha!" - deye cagiranda, ag onluk baglamis, kok, sarishin bir qiz iceri girdi. Zakirin anasi maragini gizlede bilmeyib ireli eyildi, diqqetle baxdi; xalasi, bibisi qeyri-ixtiyari el caldi...
Lakin...teneffus zamani uclukde kecirilen ayaqustu muzakirede here oz reyini soyledi. Qizi beyenmediler. Tamasadan yarimciq cixib, dagilisdilar...
Axsam evde anasi ile Zakirin arasinda qeribe bir dialoq baslandi:
- Getdin, gordun qizi?
- Gordum.
- Necedir? Xosuna geldi?
- Yox! Esla, ureyime yatmadi.
- Neyi?
- Evvela, mene yarasmaz ki, gelinim teatrda efsiyant ola. Bu bir! Ikincisine qalanda, burnu yeke... Saclari sapsari, saman renginde. Endamini da porsuq kimi piy basib, fisildaya-fisildaya yeriyir. O nedir?! Sheherde beyem qiz qehetliyi-zaddir? Xalan da, bibin de shebede eleyib, agiz buzduler.
Zakir hovseleden cixdi:
- Ay arvad, sene deyende ki, bir az gozle, getirerem evimize baxarsan, qulaq asmirsan! Durub o saat teatra cumursan. O burun, o govde, o sac...hec biri ozununku deyil! Qondarmadir.. Anladin?!
Yegane Zakirin teklifi eleyhine, onun ailesi ile gorusmekden cekinmisdi. Boylu oldugunu duysaydilar, mesele pozulacaqdi. Vaxt otduyunden birce cixis yolu vardi - bu isi bes ay yubatmaq!
- Bes sonra? - deye Zakir xeber almisdi. - Sonra korpeni neyleyeceksen?
- Eh!.. Sen de gor neyin fikrini cekirsen. Bir parca canlinin izini itirmeye ne var ki!..
Ona gore de Zakir evlerinde Yeganenin sohbetini salanda "gelini" gormeye can atan anasini basindan elemisdi: "Cox maraqlanirsansa, sabah get, teatrda bax: xorekpaylayan qizi oynayan odur!".
Indi arvad, ogluna goz verib isiq vermirdi:
- Ay bala, o dediyin dogrudanmi, oz geyiminde, oz sir-sifetinde yarasiqlidir?
- Ondan sheherde bir denedir, ana!
- Bes niye gostermirsen qapilarini mene?
Bu defe de Zakirin dadina yalan catdi:
- Qizgil yaslidir. Yaxin adamlari olmusdu, hele ili cixmayib. Basa dusdun? Bes ay gozlemeliyik...
Arvad hec bes gun de gozlemedi! Bir axsam xelveti sivishib harasa yollandi. Oglu kefli oldugundan, erteden yatmisdi, onun gedisinden xeber tutmadi. Zakir yuxudan anasinin sesine oyandi:
- Allah mubarek elesin, ay bala! Axir ki, gordum gelinimizi! Masallah cox gozel qizdir... Boy...buxun...
- Harada gordun?
- Tiyatrin qabaginda!.. Hele xeyli sohbet de elemisem onunla... - Arvad ozunden memnun halda goz-qasini oynadaraq carpayinin qiraginda eylesdi. - Qapicidan teveqqe elemisdim. Yegane gelende uzaqdan gosterdi mene. Baxdim, daha dayana bilmedim. Cumdum birbasa xalangile, ordan da bibingile. Ikisini de goturub yene qayitdim ora. Dayandiq, ta....saat on bhre kimi. Adamlar deste-deste cixdi... Tiyatir bosaldi... Hacandan-hacana gordum budu ha, bizimki gelir. Eyninde yaxil, toxunma qovta, altdan da surusdum-dusdumden modni tuman... Arvadlara him-cim eledim: "Men sohbete tutacagam, siz qiraqdan baxin!..". Yeganeciyez boyrumden kecende... "Krasni Moskva"nin iyi vurdu meni. Tez yan aldim ona: "Ay qizim, siz de bu tiyatirda isleyirsiniz..". Dedi: "Beli!". Basina meynequrdu renginde intiresni bir shlyapa qoymusdu, boyrunde de tovuz qusunun leleyi... Dedim: "Mene bir nefer lazimdir, bilmirem taniyarsiz, ya yox...". Saclar da ki, qapqara meve... Tokulub ciyinlerine. Sorusdu: "Kimdir, xala? Adi nedir?..". Gulmekden ozumu gucle saxladim: " Adi - zaddir, - dedim. - Agakerim". Basini silkeleyende qizil sirgalari yellendi: "Xeyr, tanimiram". Uzaqlasmaq istedi, Erebzengi kimi kesdim yolunu: "Bes, Elimerdani nece? Qulamhuseyni nece?..". Aglima ne ad geldi toqqusdurdum.. Teeccuble dodaqlarini buzub, urkek maral teki baxdi uzume: "Arvad deli olub, nedir?!.". Ureyimde dedim: "Deli olaram da...".
Zakir dikelib, yastiga dirseklendi:
- Mene inanmirdin, qesengdir?..
- Neyneyim, ay bala? Tiyatirda cox eybecer idi... Sen Allah, tapsir, bir de o efsiyent cildine girmesin, camaati bize guldurmesin... Ele birdefelik ertislikden cixib, evde otursa, lap yaxsidir.
- Bas uste! Sen de paxanla danis, bala-bala herekete gelsin.
O gece arvad erini yatmaga qoymadi. Sehere qeder oglunun gozaltisini teriflemekden yorulmadi.
Zakir, Yegane ile, valideynlerinin raziligi olmadan da evlene bilerdi. Ancaq anasinin "gelin ucun" mexsusi sifarisle coxdan duzeltdirib saxladigi brilyant qasli uzuyu, sirgani, medalyonu, bilerziyi elden buraxmaq istemirdi. Indi ayagi mohkem yer tutmusdu. Bir azdan subayliqla vidalashsa da, guzeranini rahat, zehmetsiz kecirmekde davam edecekdi. Yeganenin var-dovleti, ev-eshiyi, hemxanalardan toplayacagi kiraye pullari...ustelik, oz anasinin vereceyi qas-dasli qizil seyleq hamisi, hamisi onun ixtiyarinda olacaqdi. Sonrasina ise... Zakirin basqa planlari vardi. Yeganeden ayrilmaq cetin deyildi...
Bakida havalar qizmisdi. Bele bir vaxtda kurort sheherlerinin parklarindan, restoranlarindan, plyajlarindan kenarda qalmaq Zakirin fikrince axmaqliq idi. Her oten gun omurden gedirdi.
- Ana, paxana picilda, Tiflise xarici mallar gelib. Yeganeye pal-paltar lazimsa, ozumu verim ora, - deye Zakir, atasindan pul qoparmaq meqsedi ile sohbet saldi.
Arvad, taxca-bagcada gizletdiyi naftalinli eskinaslari getirib ona verende, "evlerini soyan ogrularin" dalinca belke yuzuncu kere qargidi. Sonra uzunu ogluna tutaraq alacagi seyleri sadaladi, dukan-bazara girende ehtiyatli olmasini tapsirdi.
* * * *
Yegane qonsulardan, Ekremin Feride ile evlendiyini esidende shen bir qehqehe cekib gulmusdu: "Ne deyirem ki! Teki xosbext olsunlar!..". Eslinde, ureyine dolan paxilliq onu qezeblendirmisdi. Aslanin mektubundan sonra bu, Yeganeye vurulan ikinci zerbe idi. Birinci kere reqibinden intiqam almaga cehd etse de, bacarmamisdi. Indi ise o, Ekremden daha cox Seltenete, Ferideye dag cekmeye furset axtarirdi. Lakin nece? Hansi yolla? Bilmirdi.
Yeganeye gore, Zakiri - Aslanin, Ekremin nifretle xatirladigi bir shexsi ele getirmek onlara en yaxsi cavab olacaqdi. Bir halda ki, bu sevdada ozunun de boyuk temennasi vardi. O, teatrda parlamamis sonen bir "ulduz" kimi sehneden sixisdirilib cixacagina emin idi. Bunu, ona yaxin qaygi gosteren rejissorlar indiden uzune vururdular. "Sen "Tarantello"dan sonra nece ildir xerceng kimi geri gedirsen! Senete mehebbetin gunden-gune azalir...".
Beli, Yegane bu sahede oz taleyini sherefsiz ve acinacaqli gorurdu... Uzagi iki-uc iledek copur dellaldan qalan bes-on qizil da xirdalanib, xerclenecek ve onda...ehtiyac qapisini doyecekdi... Yegane ise basqalari kimi yasamaq istemirdi. Zakirin atasina arxalanmaq, shan-shohretden elave, hem de gelecek qaygilarla biryolluq vidalasmaq demekdi... Ancaq onu bilmirdi ki, muflislesmis "xozeyin zerger"in tekce quru adi qalmisdir.
Kislovodska getmeye hazirlasan Zakir, biletini alib cibine qoyduqdan sonra Yegane ile gorusdu.
- Sabah Tiflise yola dusurem, - dedi.
- Xeyir ola?
- Elbette xeyirdir... Evden bazarliga gonderirler. Anam tapsirdi ki, bir senden de sorusum, daha ne isteyirsen...
Yegane minnetdarliq eledi:
- Mene senin sagligindan basqa hec ne lazim deyil. Calish, tez gel... Ayin axirina kimi burada ol... Men de tekem...
- Usaqsan?! Uzagi bir hefteye, on gune Bakidayam!
Lakin Zakirin mehz indi, Yeganenim dogum evine yatmaga gedeceyi bir vaxtda sheherden cixmasi ebes deyildi.
- Gerek bagislayasan... Seni oturmeye vagzala gele bilmeyeceyem...
- Hec men bu veziyyetde razi olarammi?..
Axsam qatarin terpenmesine azaciq qalmis Yegane hovlnak vagzala girdi, perronda Zakiri tapib, bir qiraga cekdi; Feridenin unvanina hazirladigi teleqramin, suretini ona verdi:
- Tiflise catan kimi vurarsan! - dedi ve boyali dodaqlari ile oglani opdu. - Men o eve bir caxnasma salim ki, tamasasina alem yigishsin!.. Yaxsi yol!
- Salamat qal.
Parovoz fisildadi, dartindi...vaqonlar bir-birine deyerek taqqildadi.
Zakir kupeye kecdi. Stolustu lampani yandirib, teleqramin sozlerini oxudu:
"...Canim-ciyerim, gozlerimin isigi Feride!
Yeqin meni coxdan olmus bilirsiniy. Uzun illerin eziyyetinden sonra esirlikden buraxildim. Seni, Selteneti, Shahini gormeye Bakiya telesirem.
Eshref"
Dogum evinde eyni gunde iki Soltanova hamilelikden azad olmusdu - Biri Gunes, biri Yegane. Mehebbetin ilk nubarini goren Gunesin sevincden koksu qabarirdi; dunyaya tezece goz acan oglunu istiden-soyuqdan qorumaq, boyutmek, yasatmaq haqqinda dusunurdu. Ana, bu balani tapinca nece-nece uzuntulu ilin mohnetine dozmus, ne qeder eziyyete qatlasmisdi. Nehayet, sedaqetli erinin - Fikretin ureyindeki nisgile son qoymusdu. Gunes, tesevvurune bundan da boyuk xosbextlik getire bilerdimi?
Ovlad dogulmusdu! Aileye ogul gelmisdi! Sabahin belke de, gerekli bir insani Gunesin betninde yaranmisdi, onun damarlarindan qidalanmisdi. Xeyr! Gunes tesevvurune bundan da boyuk xosbextlik getire bilmezdi!
Yegane ise...oz geleceyi, rahatligi namine zeruri sandigi xebis bir niyyetin cirkabinda bogulurdu. Her defe korpeni emizdirende ureyinden qara qanlar axirdi. Qiz, sifetinin cizgilerinden, burnundan eynen Ekreme oxsayirdi.
Palatada yatan qadinlara erlerinden tebrik mektublari, hediyyeler, gul-cicek desteleri gelirdi. Cavan atalardan bezileri heyete acilan pencerelerden boylanaraq, dayelere lal-dili yalvarir, usagi gostermesini xahis edirdi. Tekce Yegane bu qeribnevazliqdan kenarda qalmisdi. Yolunu gozlediyi Zakirden hele de xeber yox idi.
Doqquz cansixici, bezikdirici gunden sonra Yegane qucaginda korpe, dogum evinden cixdi. Kuceden oten masinlardan birini saxlatdirib, eylesdi; surucuye unvanini soyledi.
Heyetlerine girende qonsularla rastlasmadigina sevindi. Lakin dusunduyu qesdin vehminden pillekeni qalxanda ureyi esdi, seksekeli halda tez-tez donub dala baxdi. Menzili nedense, ona evvelkinden darisqal gorundu.
Usagi pencereleri qalin perdelerle ortulmus enderuni otaga kecirdi. Burada her sey qoyub getdiyi kimi seliqesiz idi.
Yegane geri qayidib aynabendin qapisini kilidleyende usagin cigirtisina diksindi. Qelbini culgayan telash bire-bes artdi. Ona ele geldi ki, bu ses cox uzaqlarda esidildi. Ureyini tutdu. Gozlerini yumub dayandi. Zakire dediyi sozler yadina dusdu: "Eh!.. Sen de gor neyin fikrini cekirsen. El boyda canlinin izini itirmeye ne var ki!..".
Yox...bu Yeganenin dusunduyu qeder de asan deyildi. Qorxu ezazil hakim teki bas qaldirmisdi; toredeceyi cinayetin agir cezasini ona telqin edirdi.
Korpe hele de aglayirdi... Yegane yataq otagina qayitdi. Tereddud icerisinde aramsiz addimlarla carpayinin etrafinda gezindi.
Usaq az qala bayilacaqdi, cigirtisi divarlarda titreyirdi.
Yegane bogulurdu. Ozunun cixardigi edaletsiz hokmu icra etmeye eli gelmirdi. Lakin...bu isi indi gormeseydi, sonra bacarmayacaqdi.
Birden o, ne dusunduse, qeti qerarini verdi, analiq hissini itirdi, qelbi dasa dondu. Carpayi ustundeki iri yastigi goturub korpenin sifetine basdi ve bir an icerisinde onun bagirtisi esidilmez oldu.
Basini qaldiranda, shifonerin aynasinda vehshetengiz gorkeminden ozunu tanimadi. Celd otagi terk etdi. Astanada bir daha geri qanrildi. Korpe hereketsiz idi. Yegane bu defe uzaqdan, qaranliqda parlayan aynaya baxanda sesi geldikce cigirmaq, qacmaq istedi. Hedeqesinden cixmis nece-nece goz ona dikelmisdi. Gunesin, Fikretin, Seltenetin, Feridenin ve hetta Ekremin gozleri... Yegane elleri ile sifetini qapadi, dal-dali cekilib dehlize cixdi. Gozler de boyuyerek onun ardinca baxdi.
Qadin burada da qerar tutmadi, aynabende atildi. Perdeni aralayaraq heyete nezer saldi. Hec kes yox idi. Siqaret yandirib, herislikle sumurdu. Heyecandan ayaq uste dura bilmirdi. Ozunu taxta yixdi. Indi yataq otagina sari baxmaga da qorxurdu.
Bir azdan qapi doyulende...Yeganenin ureyi sanki yerinden qopdu; dil-dodagi qurudu, nitqi kesildi. Qapi ikinci kere berkden, yumruqla doyuldu: "Acin!! Acin!! ". - deye cilgin sesli bir qadin emr etdi. Yegane teshvish icerisinde yerinden sicrayaraq, ozunu yataq otagina saldi. Uzunden balisi qaldirib, usagi qucagina aldi.
Qapi aramsizcasina doyulurdu... O tayda, pilleken basindaki meydancada bir nece adam vardi. Esebi kisi, qadin danisiqlari bir-birine qarismisdi. "Tez olun!! Acin!! Siz sehven menim korpemi aparmisiniz!.."
Gunesin sesini taniyan Yeganeni ikiqat dehset burudu. Bu tukurpedici nida bir de, bir de qulaqlarinda, beyninde tekrarlandi: "Siz sehven menim korpemi aparmisiniz!!".
Usaq coxdan kecinmisdi. Onu aparib boyuk otaqda divana qoydu, uzunu ortdu.
Yeganeni gormusduler... Bayirdan zerble vurub aynabendin shushesini qirdilar. Gozu tokulmus cerciveden qapinin arxasina quvvetli, sert bir el uzandi.
Acari cetinlikle saga, sola burmaga basladi... Yegane qefese salinmis vehsi timsalinda otaqdan-otaga qacaraq, der-divara cirpilirdi.
Lakin butun seyler ebes idi. Qapini bu deqiqe acacaqdilar. Aman!.. Basina ne oyunlar gelecekdi! Sen deme, o ozunun deyil, basqasinin usagini oldurmusdu!
Tek birce yol qalmisdi: eyvandan kuceye tullanib qacmaq!
Yegane, ne xatirladisa, yene yataq otagina cumdu. Yere salinmis xalcanin kuncunu uste qatladi, dirnaqlari ile parket dosemenin bir taxtasini qaldirdi. Qizil duyuncesini cixararaq, qoynunda gizletdi ve shashqin halda ara qapini tepikleyib, eyvana tullandi. Bir goz qirpiminda mehecceri asdi, asagi sallandi, hec neyin ferqine varmadan ozunu ikinci mertebeden kuceye buraxdi. Ele bu vaxt Gunes, Fikret, hekim, daye ve qucaginda Yeganenin korpesini tutmus mamaca menzile tepildi.
(Yaxsi ki, Ekremle Feride Yeganenin saxta teleqramina inanib, yoldan qalmamisdi, bu facieli sehneden uzaq olmusdu).
Divanin kuncune atilmis balasinin meyitini goren Gunes qollarini acib, uzuqoylu dosemeye serelendi. Fikret usagi qollari uste qaldiraraq, honkurdu; isti goz yaslari korpenin soyuq yanaqlarina damdi, onu diskindirmedi. Daye ikielli basini tutdu... Kucedeki ses-kuyu esiden hekim eyvana cixdi. Yeganeni sekide, adamlarin ehatesinde gordu. O, uzanmisdi, ufuldayirdi. Qici sindigindan qaca bilmemisdi...
* * * *
...Xestexanada nezaret altinda saxlanilan Yegane mualice olunduqdan sonra cezasini cekmeye gonderildi, emlaki musadire edildi.
Oz isini evvelceden mohkem tutan Zakir, cinayet toredilecek gunlerde uzaga qacmaqda uduzmadi. O, Yeganenin etdiyi riskin bu terefini de dusunmusdu.
Diqqetsizlik uzunden bagislanilmaz sehve yol veren daye ise mesuliyyetden yaxa qurtara bilmedi.
Yeganenin korpesi hemiselik Gunesin, Fikretin himayesinde qaldi...
Her seyden xebersiz qizcigaz, indi naz-nemet icinde derdsiz, kedersiz bexteverlikle boyuyur...
Taniyarsiniz: adi Leyladir onun!
Mohterem oxucum!
Yeqin ki, hekayetimizin evvelinde Leylanin valideynlerine uz tutaraq dediyi sozler yadindadir. "Anamin gozleri qara, atamin gozleri qara... Bes menimkiler niye goydur?..".
Xatirladinizmi?
Qizin haradansa ureyine daman bu shubhe, Soltanovlar ailesinde bir muddet narahatliq yaratdi. Soz yox, on sekkiz il ortulu qalan o mubhem sirri, tez-tez Feride ile evlerine gelen ve indiyedek Leylanin emi sandigi Ekrem hec vechle dilinden qacira bilmezdi.
Yaxsi ki, nigaranciliq uzun surmedi!
- Sene ne olmusdu o gun? Yaman heyecanli idin? - deye bir hefte telash kecirdikden sonra Gunes ozunu toplayib, ehtiyatla qiza yanasdi.
Leyla, pesmanmish kimi utandi:
- Hec, anacan... Ele aynaya baxdim, fikirlesdim: bele neycun? Men isterdim sene oxsayim... Ancaq neyleyim, oxsamiram... - O, qadinin konlunu almaga calisaraq, tez zarafata kecdi. - Bir de... Gunes iki olmaz ki! Duz demirem?..
- Zahiri benzeyisin menasi yoxdur, qizim. Sen calis, senetinde, davranisinda, exlaqinda yaxsi adamlara oxsa. - Anasi Leylanin gozlerinden opdu. - Menim agilli balam!..
. . .* * * *. . .
Shamdan sonra Ekrem Shahinle shahmat oynayirdi. Divanda eylesmis Feride televizor tamasasina baxirdi. Mavi ekran kosmik fezaya donmusdu... Planete buraxilan neheng avtomat stansiya enginliklere shigiyir, arxasinca odlu shirnaq cizirdi.
Diktor tenteneli, gur sesle deyirdi:
"- Budur, XX esr, insan zekasinin barometri!".
Ekrem mat qalmisdi; dusunurdu - qulagi televizorda, fikri shahmat taxtasinda...
Ele bil sragagun idi...
Vagzaldan eve faytonla geldi. Indi sheherde, metroda vaqonlar beleden-beleye isleyir.. Kosmik fezaya elciler, planetlere vimpeller gonderilir...
Sanki dunen idi.
Shahine shahmat fiqurlarinin adlarini oyredirdi. Indi ozu onunla bacarmirdi...
- Ata, bu defe cox fikirlesdin. Deyesen, cetine salmisam seni.
- Eledir, oglum. Oyunu sen aparmalisan!
Qapinin zengi calindi. Shahin qalxib eshiye cixdi. Gelen, qara kostyum geymis, ortaboylu, cusseli bir genc idi. Shabalid rengli saclarini sagdan tag ayirib, sola daramisdi. Catma qaslari vardi. Qonur gozleri dusunceli ve dalgin gorunurdu.
Genc hormetle salamlasdi.
- Bagislayin, - dedi, - ataniz evdedirmi?
- Beli.
- Olarmi?
- Buyurun.
Genc iceri kecdi. Ev sahibleri ile gorusdukden sonra, ozunu teqdim etdi:
- Menim adim Goydenizdir.
- Cox gozel. Xos gelmisiniz. Eylesin. Menimki de...
- Ekrem emi, men qiyabi olaraq seni coxdan taniyiram, - deye genc gulerek onu qabaqladi. - Haqqinizda mene danisiblar...
- Kim?
Oglan yan-yoresine baxdi.
- Belke sohbetiniz mexfidir?
- Xeyr, Ekrem emi... Mence, burada kenar adam yoxdur...
- Eledir. Biri - oglum Shahin, o birisi de yoldasim Feridedir.
Genc stulunu ireli surudu:
- Mene sizin barenizde Leyla danisib. Qardasiniz qizi... Onunla universitetde paralel kursda oxuyuram. Leyla filfakdadir, men geoloji fakultede... Dord ildir... Nece deyim... Biz bir-birimizi...
- Aydindir, sevirsiniz.
Oglan udqundu:
- Beli... Lap urekden emin ola bilersiniz ki, biz evlensek, men hemise onun xosbextliyi ucun calisacagam.
Ekrem cenesini ovusdurdu:
- Goydeniz, oglum, senin bu cur gelisin, xetrine deymesin, meni acmir. Bele bir ciddi ishe mutleq valideynlerin qarismalidir. Hem de... Leylanin emisinden yaxin ata-anasi var...
Oglan sixildi.
- Siz tamam haqlisiniz. Amma sizin yaniniza meni Fikret muellim gonderdi. Dedi, bu ishde emisi menden qabaqdir. Get, ozun onun raziligini al... Bu saat atam da, emim de, dayilarim da Fikret muellimgildedir... Meni gozleyirler... Size eziyyet vermek istemediler...
- Bes, Leyla ne ucun gelmedi? - deye Feride shen bir terzde xeber aldi.
Goydeniz basi ile bayira isare eledi:
- Gelib. O da sizin kuce qapinizda gezisir...
Ekrem astadan seslendi:
- Feride.
- Beli.
- Dur, geyin. Gedek teze qohumlarimizla tanis olaq.
Goydeniz minik tapmaq ucun onlardan qabaq kuceye cixdi. Leyla intizarda idi. Oglani gorende ireli atildi:
- Emim ne dedi?!
- Bu deqiqe o da, Feride xala da size gedir.
- Onda men qacdim! - deye qiz, utandigindanmi, sevindiyindenmi kuce asagi evlerine goturulurdu.
Taksi masinlarinin hamisi sernisinli oturdu. Goydeniz mecburen fayton saxladi.
- Eybi yoxdur, minerik... Bunun da ayri lezzeti var, - deye Ekrem dal oturacaqda Feride ile yanasi, Goydenizle qarsi-qarsiya eylesdi. - Bes bizim tezegelin hani?
- O, sizden cekinib, getdi...
Faytoncu, uzunboy, qoca bir kisi idi. Basina cal papaq qoymusdu. Arxadan baxanda, uzun, sallaq biglarinin uclari ariq yanaqlarindan qiraga cixirdi. Atlar yerinden terpencek, o, mushturaraq, qamcini havada shaqqildatdi:
- Ay gozunuze donum, menim zirek terlanlarim!..
Bu ses, bu mushturuq Ekreme cox tanis geldi. Hafizesini yoxlamaq istedi:
- Dasdemir emi? Yene sensen bizi gezdiren?
Qoca diksinen kimi oldu. Celd dala qanrilib, gozlerini qiyaraq sernisinlerine zenle diqqet yetirdi:
- Paho!.. Ade, xos gorduk! Yene sizsiniz?! Pah atonnan! Omre bax, a!.. Yadindadir, davadan qayidanda da menim faytonuma minmisdiniz? Onda da bu baciynandun...
Feride guldu. Ekrem oten illere teessuflendi:
- Beli, hamisi yadimdadir...
Bu sohbetde o qeder de maraq, mena duymayan Goydenizin fikri eve tek geden Leylanin yaninda qalmisdi.
- Emican, atlari deyismisen, gorurem. Amma faytonu bilmirem... Ele o kohnesidir? - deye Feride sorusdu.
Kisi, xeste kimi zaridi:
- Qizim, atlar da deyisib, fayton da tezelenib... Kohneden qalan tekce Dasdemirdir. - Ureyini bosaltmaga eline gireve kecen qocanin derdi tezelenmisdi. - Bir ara, qizim, fayton debden dusdu, siradan cixdi. Men de basladim shoferlik oyrendim. Nece il takside isledim. Ancaq hemise ele bildim ki, omrum, gunum de o masin kimi telesiyir... Sonralar fayton tezeden debe minende, yene oz peseme qayitdim. Dedim, ay Dasdemir, asta geden yorulmaz, bu yaxsi-dirrr!
Qoca, ona nishan verilen binanin qarsisinda atlari dayandirdi.
...Fikretgilin pillekenini qalxanda Ekremle Feride, goyercin tek qanadlanib asagi enen Leyla ile qarsilasdi. Qiz bu tesadufden tutuldu, qacib gizlenmeye yer axtardi.
Evden elcilerin sesi gelirdi. Kimse ucadan deyirdi:
- Biz bir stekan shirin cay icmeyince buradan terpenen deyilik...
Bu sozleri esiden Ekrem o qeder kovreldi ki! Ozunu saxlaya bilmeyib agladi. Ve Leylanin alnindan opdu:
- Seni xosbext olasan, qizim...
. . . * * * * . . .
Baki bahar movsumunu yasayirdi. Agaclar ciceklenmisdi - rengareng, zerif-zerif... Goz baxmaqla doymurdu kucelerin yasilligindan, teravetinden, gozelliyinden.
Goydeniz Leyla ile nikah salonundan cixmisdi. Oglan boz kostyumda idi, qiz ag paltarda. Usaq kimi el- ele tutmusdular, gedirdiler bir-birlerini suze-suze, deye-gule, sevine-sevine.
Foto atelyesinin qarsisindan kecende, Goydeniz qefilden ayaq saxladi:
- Gel, qosha sheklimizi cekdirek, Leyla!
- Memnuniyyetle! Qoy, bu unudulmaz gunden bize xatire olsun!
Axsam "Seadet sarayi"nin cilciraqli salonunda onlarin sherefine toy meclisi qurulacaqdi. Qiz evinin, oglan terefin adamlari yigisacaqdi, universitetden telebe yoldaslari, muellimler gelecekdi... Calib oynayacaqdilar, shenlenecekdiler...
Goydeniz dunenden boyuk bir gul destesi sifarish elemisdi; yolustu onu alib Leylagile aparmali idi...
Sheherin gozegelimli yerinde teze salinmis, eyzen gul-cicekli, xos rayiheli bagcadan kecende, ister-istemez dayandilar. Vazaya teqliden duzeldilen iri hovuzun surahisine soykendiler, fevvarenin shiriltisina qulaq asdilar; ustlerine suyun zerrecikleri sepelense de, dala cekilmediler, eksine xoshallandilar. Leylanin tellerine xirda, sheffaf damcilar sepelendi. Goydenizin saclarina qirov dusdu. Eve qayidanda yolustu gul magazasina girdiler.
- Menim sifarisim hazirdir? - deye oglan qara saclari vaxtindan tez agarmis, sifetine xirda qirislar dusmus, kasib geyimli satici qadindan xeber aldi.
- Hazirdir, canina canim qurban. Bu deqiqe...
Satici sol qicini cekerek uzaqlasdi. Gedende gozucu Leylani suzdu. Azaciq sonra iri deste baglanmis ag-qirmizi gullerle geri qayitdi.
- Buyurun.
Oglan elini cibine saldi.
Qadin yene maragini gizlede bilmedi:
- Evlenirsiniz, deyesen? - sorusdu.
- Beli. Bu axsam toyumuzdur.
Leyla utancaq terzde basini asagi dikdi. Satici gulleri goturub ona uzatdi:
- Xosbext olasiniz... Gor, sevdiyin oglana nece de yarasirsan! - dedi. - Senin ulker baxisli gozlerin goze gelmesin. Tanri sizi omrunuzun axirinadek ayri salmasin...
Gencler gule-gule magazadan cixanda, qadin qefilden tutuldu. Ne ucunse, bu defe qiza cox zenle baxdi. Leylanin gozlerinde oz gozlerini gordu sanki...
BU DA SON EZIZ USERLER.. HARDASA, AZ DA OLSA SIZINCUN MARAQLI BIR ESER OLMUSDUR INSALLAH..
Fikirlerinizi bolusdurmeyi unutmayin!
SON
Tarix: 19.11.2013 / 04:09 Müəllif: Akhundoff Baxılıb: 3542 Bölmə: Sevgi varmı?