Haqqinda.az

Gəncəsər (ingiliscə: Gandzasar) - keçmiş Ağdərə rayonunun (indiki Kəlbəcər) Vəngli kəndində, Xaçınçayının sol sahilində yerləşən XIII əsr xristian alban monastırı. Orta əsrlərdə monastır Alban Həvvari Kilsəsinin mərkəzi iqamətgahı olmuşdur. 1991-1994-cü illər Qarabağ müharibəsinin nəticəsində bu tarixi abidənin yerləşdiyi ərazi Ermənistan silahlı qüvvələrinin işğalı altındadır.
[redaktə]
Tarixi

Məbədin divarında daş üzərindəki epiqrafik yazıdan məlum olur ki, bu abidə "yüksək və büyük Arsax ölkəsinin hökmdarı, Alban geniş vilayətin çarı, Böyük Həsənin nəvəsi, Vaxtanqın oğlu, Həsən Cəlal Dövlə və anası Xorişə Xatun tərəfindən 1216-1238-ci illərdə inşa edilmişdir". VIII əsrin əvvəllərindən etibarən Albaniya katalikosluğunun yerləşdiyi ərazi - Qarabağın dağlıq hissəsi knyazlıq, hökmranlıq mənasında "Arşax" və ya "Arsax" adlanmışdır. Ardı »

İsanın doğulması və ya Doğulma hadisəsi İsa peyğəmbərin doğulması hadisəsidir. Bu hadisə haqqında olan əsas mənbələr Luka və Matfeyin İncilləri və bir neçə apokrifal mətnlərdir.

Kanonik incillər olan Luka və Matfeyin İncillərinə görə İsa İudeanın Betleyem şəhərində, bakirə Məryəmdən dünyaya gəlmişdi. Lukanın təsvir etdiyi hadisədə İsa Məryəm və Cozefin övladı kimi, Betleyemə səfərdən sonra bu şəhərdə dünyaya gəlir.[1] Mələklər onu insanlığın qoruyucusu elan edir, çobanlar isə ona itaət edirlər. Matfeyin təsvir etdiyi hadisədə "zəngin adamlar" ulduzu izləyərək Betleyemə gəlir və yeni doğulmuş Yəhudi Kralına – İsaya hədiyyə gətirir. Kral Herod İsanı öldürmək üçün Betleyemdə doğulmuş bütün körpələri öldürtdürür, lakin İsanı ailəsi Misirə Ardı »

“Xilas” məfhumu təkcə gələcəyə aid deyildir, lakin keçmiş, indiki və gələcək olmaq üzrə zamanın üç ölçüsündə gerçəkləşir. “Axıracan dözən xilas olacaq”[14] yaxud “Məsih... ikinci dəfə günahın öhdəsindən gəlmək üçün deyil, xilas gətirmək üçün Onu gözləyənlərə zühur edəcək”[15] kimi ayələrdə xilasın gələcək ölçüsünü görürük. Ancaq “Çünki iman vasitəsilə, lütflə xilas oldunuz. Bu, sizin nailiyyətiniz deyil, Allahın hədiyyəsidir”[16] ayəsində xilasdan keçmişdə başa çatdırılmış bir proses kimi bəhs edilir. Xristian möminləri çox vaxt özlərinə “xilas olanlar” deyirlər, buna səbəb günahlarından, eləcə də İlahi qəzəbdən və cəzadan xilas olduqlarına inanmalarıdır. Artıq xilasa nail olmuş, yəni Allahla barışmış[17] olaraq Ona yaxınlaşmaq,[18] Onu sevən Ata kimi tanımaq[19] Ardı »

Kiril və Metodius (yunan. Κύριλλος και Μεθόδιος) — IX əsrdə Saloniki şəhərində doğulmuş Bizanslı yunan qardaşlar. Moraviya və Panoya ərazilərində Xristianlığın yayılması üçün misyonerlik fəaliyyəti ilə məşğul olmuşdular. Qardaşların misyonerlik fəaliyyəti nəticəsində Slavyan xalqlarının mədəni və dini inanclarında bəzi yeniliklər baş vermiş və bunu nəticəsində Kril və Metodius qardaşlarına Slavyanların Öndərləri fərxi adı verilmişdir. Qardaşlar Qlaqolitik əlifbasının dahada genişləndirmiş və həmin əlifbadan Qədim Slav dilinin yazılması üçün istifadə etmişdilər. Bu əlifba Slav dilinin yazılması üçün hazırlanmış ilk əlifba idi. Kiril əlifbası bu əlifbanın əsasında hazırlanmışdır və bu gündə slavyan xalqları arasında geniş istifadə edilir. Kiril əlifbasıda iki qardaşdan birinin şərəfinə adlandırılmışdır. Ardı »

Qum bazilikası — Qax rayonunun Qum kəndi ərazisində yerləşən IV–V əsrlərə aid üçnefli, günbəzli alban məbədi. Qədim Bizans memarlığındakı bazilika (latın dilində basilevs-hökmdar bazilika isə hökmdarın evi mənasını verir) tipində inşa olunduğu üçün elmi ədəbiyyatda Qum bazilikası da adlandırılır.Mündəricat [gizlə]
1 Tarixi
2 Memarlıq xüsusiyyətləri
3 Şəkillər
4 İstinadlar
5 Həmçinin bax
6 Xarici keçidlər

[redaktə]
Tarixi

Abidə ilk dəfə əsaslı şəkildə XX əsrin 40-cı illərində bərpaçı-memar Pyotr Baranovski[1] tərəfindən tədqiq olunmuş və bərpa işləri aparılmışdır. Moisey Kalankatuklunun "Albaniya tarixi" əsərində adını qeyd etdiyi Qomenk yaşayış məskənində inşa edilmiş məbədlə eyniləşdirilir. Fələstinli xristian missioneri Yeliseyin atəşpərəstlər tərəfindən öldürüldüyü yerdə Alban çarı III Mömün Vaçaqanın göstərişi ilə inşa olunduğu Ardı »

Tatev monastırı – Qərbi Azərbaycanın (indiki Ermənistan respublikası) Zəngəzur mahalının Gorus rayonunda, Tatev kəndi yaxınlığında alban [1] [2] [3] [4] məbədi.Mündəricat [gizlə]
1 Tarixi
1.1 Adın etimologiyası
2 Memarlıq xüsusiyyətləri
2.1 Kompleksə daxil olan binalar
3 İstinadlar
4 Həmçinin bax

[redaktə]
Tarixi

Rəvayətə görə burda ilk kilsə Apostol Faddeyin şagirdi Yevstafey tərəfindən tikilmişdir. [5] VII – IX əsrlərdə monastır kompleksi Sünik arxiyepiskopunun kafedralı olmuş, 1837 – ci ildə Eçmiədzin sinodunun qərarı ilə İrəvanyepiskopuna tabe edilmişdir. [6]

Məbəd əvvəl qara daşdan inşa edilmiş, 899 – 911 – ci illərdə həmin məbəd sökülmüşdür. Sökülən köhnə məbədin yerində yonulmuş daşdan iri günbəzli, beş qurbangahı olan gözəl məbəd ucaldılmışdır. Alban memarlığının Ardı »

Kiş kilsəsi – Şəki rayonunun Kiş kəndi ərazisində yerləşir. Bəzi müəlliflərə görə Qafqazın ilk [3][4] kilsəsidir. Müxtəlif dövrlərdə alban [5][6][7][8][9][10][11], gürcü və erməni kilsəsi kimi fəaliyyət göstərməsi haqqında bəzi fikirlər var.Mündəricat [gizlə]
1 Tarixi
1.1 Fərziyyələr
2 Memarlıq xüsusiyyətləri
3 Arxeoloji tədqiqatlar
4 İstinadlar
5 Ədəbiyyat
6 Xarici keçidlər
7 Həmçinin bax

[redaktə]
Tarixi

"Alban ölkəsinin tarixi"nə görə İsanın din qardaşı müqəddəs Yakov tərəfindən xristianlığı təbliğ etmək üçün Albaniyaya göndərilmiş Müqəddəs Yelisey əvvəlcə bir müddət Çola və Uti vilayətində missionerlik etmiş, sonra isə "Giş" adlı kəndə gedərək orada kilsə tikmişdir[12]. Müasir xristian ilahiyyətçiləri bu hadisənin b.e.nın 60-cı ilindən az sonraya təsadüf etdiyinə inanmaqdadırlar[13].

Nəinki Qafqaz Albaniyasının, hətta bütün Cənubi Qafqazın Ardı »

İsanın bakirədən doğulması Xristianlıq və İslamda qəbul edilən doktrinalardan biridir ki, onun da əsasında Məryəm ananın bakirə olduğu halda, möcüzəvi şəkildə İsanı dünyaya gətirməsi hadisəsi dayanır. Bu doktrina Xristianlıqda II əsrdən yayılmağa başlamış[1] və Roma Katolik, Şərq, Şərq Ortodoks, Protestant və Anqlikan kilsələri tərəfindən qəbul edilmişdir. Bu doktrina özündə iki əsas xristian inancını – “İsa Məryəm ana və Müqəddəs Ruhun törəməsidir” (Nikena inancı) və “İsa Bakirə Məryəm ana tərəfindən dünyaya gətirilmişdir” (Apostollar inancı) inanclarını birləşdirir. XVIII əsrdə Teoloji aydınlanma hərəkatına qədər, kiçik sektalar xaric olmaqla heç kim bu doktrinaya qarşı çıxmamışdır. [1]

Kanonik İncillər Matfey və Luka qeyd edirlər ki, Məryəm bakirə Ardı »