Haqqinda.az

Comərdli soyqırımı — 1918-ci ildə erməni quldurları tərəfindən Qərbi Azərbaycanda (indiki Ermənistan ərazisi) azərbaycanlılara qarşı törədilən soyqırım.

Comərdli kəndi Qarakilsə rayon mərkəzindən 15 kilometr aralıda – Salvartı dağının ətəyində yerləşirdi. Comərdli Qarakilsənin ən böyük türk kəndlərindən biri idi. 1918-ci ildə daşnak Andranik Ozanyanın quldur dəstəsi Qarakilsəyə qan uddurduğu vaxt onun zülmünə tuş olmuş kəndlərdən biri də məhz Comərdli idi. Əhalinin yarıdan çoxu qətlə yetirilmiş, bəladan sıyrılanlar isə sıldırımlı dağları, qayalıqları aşaraq Naxçıvana pənah aparmışlar.

Böyük vətənpərvər alimimiz Həsən Əliyev danışırdı ki, 1918-ci il iyul ayının 13-də Andronik(Andranik Ozanyan)in ordusu bizim kəndə (Sisyan(Zəngəzur) rayonunun Comərdli(Tanahat) kəndi) hücum etdi. Adamları güllə ilə yaralayır, sonra isə Ardı »

Rəhimov Məhi Surxay oğlu
Rüstəmov Azad Həsənqulu oğlu
Rüstəmova Zibər Alıhüseyn qızı Ardı »

Dadaşov Manaf İslam oğlu
Dadaşov Mikayıl İslam oğlu
Dadaşov Uğur Eldar oğlu
Dolxanov Rəhim Möhkəm oğlu Ardı »

Səfəvi-Osmanlı müharibəsi (1723-1727)[1] — 1723-1727-ci illərdə Səfəvilər və Osmanlı imperiyaları arasında baş vermiş müharibə.

Tarixi[redaktə]
Müharibə Osmanlı İmperiyasının Səfəvilər İmperiyasına hücumu ilə 1723-cü ildə başlamışdır. Əfqan tayfalarının basqını nəticəsində Səfəvilər İmperiyasının zəifləməsindən istifadə edən III Əhməd Zaqafqaziyanı və Qərbi İranı ələ keçirməyə çalışırdı. 1723-1725-ci illərdə Osmanlılar Şərqi Gürcüstan, Çuxursəədi, Azərbaycan (Marağa, Xoy, Naxçıvan, Ordubad, Təbriz, Gəncə, Ərdəbil) və Qərbi İranı zəbt etdilər.

Osmanlı işğalı Rusiyanın Xəzər dənizi hövzəsində mənafeyinə ciddi təhlükə törədirdi. Hələ 1722-1723-cü illərdə rus qoşunları Dərbəddən Ənzəliyədək Xəzər dənizi sahillərini işğal etmişdi. 1723-cü il sentyabrın 23-də bağlanmış Rusiya-İran müqaviləsinə əsasən, həmin ərazilər Rusiyanın tərkibinə keçdi. Beləliklə Rusiya və Türkiyə arasında müharibə təhlükəsi Ardı »

Səfəvi-Rusiya müharibəsi - Rusiyanın məntəqədə öz mövqeyini möhkəmləndirmək və Səfəviləri sıxışdırmaq məqsədi ilə bağlı Şimali Qafqazda silahlı qarşıdurma. Səfəvi qoşunları və onların müttəfiqləri Rusiyanın ələ keçirməyə planlaşdırdığı ərazilərə bir neçə yürüş təşkil etdilər. Yenicə Səfəvilərin qələbəsi ilə Səfəvi-Moğol müharibəsi (1638-1653) bitmişdi. Rusiya isə əksinə yenicə Polşa ilə Ukrayna uğrunda rəqabətə girmişdi. 1653-cü ildə Rusiya Ukrayna uğrunda Polşa ilə artan rəqabət şəraitində, qüvvələrini yayındırmamaq məqsədi ilə mübahisəni yoluna qoymaq üçün Səfəvilərin yanına səfirlik göndərir. II Abbas Rusiya ilə razılaşır. Ardı »

21 oktyabr 1603-cü ildə Təbrizdə Osmanlı hakimiyyəti əleyhinə xalq üsyanı başladı. Üsyandan istifadə edən Səfəvi hökmdarı I Şah Abbas qoşunları ilə Təbrizə daxil olaraq Osmanlı qüvvələrini şəhərdən çıxardı. Bununla Səfəvi dövləti ilə Osmanlı arasında növbəti müharibə başlandı. Osmanlı İmperiyası bundan öncəki müharibədə (1578-1590) Səfəviləri məğlub edərək Şimali və Qərbi Azərbaycanı, həmçinin Cənubi Azərbaycanın bir hissəsini (Təbriz, Marağa) ələ keçirmişdi. Yeni müharibə Səfəvilərin üstünlüyü ilə keçdi və I Şah Abbas sələfi Məhəmməd Xudabəndin itirdiyi torpaqları geri aldı.

8 iyun 1604-cü ildə I Şah Abbasın qoşunları İrəvan qalasını ələ keçirdi. Osmanlının nəzarətindən çıxan İrəvanın idarəçiliyi Əmirgünə xan Qacara verildi. Bundan bir qədər əvvəl Səfəvi Ardı »

Tarixi[redaktə]
Müharibənin səbəbləri[redaktə]
Hakimiyyətin həqiqi sahibi olandan sonra da Nadir şah Qırxlı-Avşar öz mövqeyini müharibələrlə möhkəmləndirir və onun hərbi dühası həmişə onun köməyinə çatır. Yer üzündə onun qədər parlaq hərbi qələbələr qazanmış sərkərdələri barmaqla saymaq olar. Nadir şah yürüşlərə çıxmaqla həm də ölkənin iqtisadiyyatını dirçəltmək, hakimiyyətdəki sülalə dəyişikliyindən narazı qalan qızılbaş əyanlarını varlandırmaqla onları öz tərəfinə çəkmək məqsədi güdürdü. 1737-ci ildə Nadir şah üsyana qalxmış əfqanlara qarşı çıxış edir və həm Herat, həm də Qəndəharı tutur. Sonra o, qaçqın əfqanlara sığınacaq verən Hindistana hücum çəkir. Ardı »

Həyatı[redaktə]
Abbas mirzənin dоqquzuncu оğlu Ərdəşir mirzə 1809-cu ildə Təbriz şəhərində anadan оlmuşdu. Mükəmməl saray təhsili almışdı. Rüknəddövlə ləqəbini daşıyırdı.

Ərdəşir mirzə Bəstam vilayətinin hakimi olmuşdu. Babası Fətəli şahın fərmanı ilə Qorqan vilayətinə dəyişilmişdi.

Ərdəşir mirzə Məhəmməd şahın əmri ilə türkmənlərə qarşı döyüşmüşdü. Herat səfərində iştirak etmişdi. Tehrana dönmüş, sonra Mazandaran əyalətinə təyin olunmuşdu.

Ərdəşir mirzə 1846-cı ildə Lurestanın, sonra Xuzestanın valisi təyin edilmişdi. 1850-ci ildə yenidən Mazandaran əyalətinə göndərilmişdi. 1853-cü ildə Tehrana yeni təyinatla bağlı dönmüşdü.

Ərdəşir mirzə 1856-ci ildən Cənubi Azərbaycanın valisi vəzifəsində çalışmışdı. 1859-cu ildə Gilan əyalətinə vali təyin edilmişdi.

Ərdəşir mirzə Qovanlı-Qacar 1866-cı ildə vəfat edib. Ardı »