Haqqinda.az

Bərdə qalası — Bərdə rayonunda yerləşən qala.

Xalq arasında Nüşabə qalası adı ilə tanınan Bərdə qalası bəzi mənbələrə görə məşhur memar Əcəmi məktəbinin yetirməsi Naxçıvanlı Əhməd İbn Əyyub Əl Hafiz tərəfindən 1322-ci ildə tikilib. Silindir şəkilli qalanın radiusu 60 metr, hündürlüyü 13 metr, divar hörgüsünün eni isə 80 santimetrdir. Bərdə qalası haqqında bir çox səyyahların əsərlərində məlumatlar var. Məlumdur ki, qala monqolların Azərbaycana yürüşləri zamanı dağıdılıb və sonradan bərpa olunub. XIII əsr səyyahı Həmdullah Qəzvini "Nüzhət əl Qülub" əsərində qalanın eramızdan əvvəl Makedoniyalı İskəndər tərəfindən tikdirildiyini yazıb. O, həmçinin qeyd edib ki, qala Sasani hökmdarı Firuzun dövründə abadlaşdırılıb. Nizami Gəncəvi də İskəndərnamədə Ardı »

Gəncə vilayəti — Azərbaycan SSR-də inzibati-ərazi vahidi, 1952—1953 illər arasında mövcud olmuşdu.

İnzibati mərkəzi Kirovabad (Gəncə) şəhəri idi.

Gəncə vilayəti 3 aprel 1952-ci il tarixdə, Bakı vilayəti ilə eyni vaxtda təşkil edilmişdi. Bu vilayət Azərbaycan SSR ərazisinin şimal-qərb hissəsini əhatə edirdi və 28 rayona — Ağdam, Ağdaş, Ağcabədi, Ağstafa, Bərdə, Balakən, Dəstəfur, Gədəbəy, Göyçay, Xaldan, Xanlar, Kəlbəcər, Qax, Qazax, Qasım İsmayılov, Qutqaşen, Mirbəşir, Nuxa, Samux, Səfərəliyev, Şamxor, Şaumyan, Tovuz, Ucar, Vartaşen, Yevlax, Zaqatala və Zərdab rayonlarına bölünürdü.

Gəncə vilayəti yaradıldıqdan cəmi 1 il sonra ləğv edilmişdir.

Vilayətin İcraiyyə komitəsinin sədri Sadıq Rəhimov, K(b)P komitəsinin sədri İmam Mustafayev idi. Ardı »

Tarixi[redaktə]
Qazax qəzası Səfəvilər dövründə Gəncə-Qarabağ bəylərbəyiliyinin tərkibinə daxil idi. XVIII əsrin birinci rübündə Osmanlı dövlətinin əlinə keçmiş, Tiflis əyalətinin tərkibinə qatılmışdı. 1723-1728-ci illərdə tərtib olunmuş "Tiflis əyalətinin müfəssəl dəftəri"nə görə, Qazax bölgəsi "liva" ("sancaq") statusuna malik olmuş, İncə, Çuvar, Axstav və Türk nahiyələrini əhatə etmişdi. Səfəvilərdən sonra hakimiyyətə gələn Nadir şah (1736-1747) bu torpaqları öz hakimiyyəti altına qaytarmışdı. Gəncə-Qarabağ bəylərbəyi Uğurlu xan Ziyadoğlu Nadirin şah seçilməsinə etiraz etdiyi üçün Qazax torpaqları Şəmşəddil və Borçalı ilə birlikdə Kartli çarı Teymurazın idarəsinə verilmişdi. Şəki xanı Hacı Çələbinin (1743-1755) Kartli çarı II İrakli üzərində qələbəsindən (1752) sonra Qazax sultanlığı Şəki xanlığının tərkibinə qatılmışdı. XVIII Ardı »

Həyatı[redaktə]
Allahyar xan Mirzə Məhəmməd xan оğlu Astrabad civarında anadan оlmuşdu. Müкəmməl mədrəsə təhsili almışdı. Asəfəddövlə ləqəbi daşıyırdı. Fətəli şahın vəziri vəzifəsinədəк yüкsəlmişdi. Əminə Pakrəvan yazir: "Şahın qohumu olan Allahyar xan, yenicə Asəfəddövlə ləqəbini almış və başvəzir olmuşdu. O da savaşdan yana tutumunu ortaya qoydu.. Onun kimi xarakterlər daha çox din xadimlərinin verdikləri fitvalara görə davranırdılar. Din xadimləri fitva vermişdilər ki, sava¬şa qarşı çıxan kafirdir, dindən çıxmışdır və ölümü caizdir".

Allahyar xan Rus-İran savaşında iştirak etmişdi. Əminə Pakrəvan daha sonra yazir: "Bu sırada çaparlar Başvəzir Allahyar Asəfəddövlənin gəldiyini duyurdular. Başvəzir Damğandan və Simnandan yardımçı güc gətirmişdi. Abbas mirzə, yaltaqlıqda üstad olan və intriqa Ardı »

Fəaliyyəti[redaktə]
Skiflərlə ittifaq[redaktə]
Aşşurla mübarizədə Ahşeri "Mannalılar ölkəsinın əyalətlərində" yerləşən kimmerilərin və skiflərin yardımından istifadə edirdi. Asarxaddon özünü "Mannalılar ölkəsinin əhalisini, ram edilməyən kutiləri pərən-pərən salan, onları xilas edə bilməyən müttəfiq-skif İşpakanın qoşununu qılıncdan keçirən" kimi qələmə versə də Manna ona tabe olmamışdı.

Aşşur allahının orakuluna verilən sorğularda Asarxaddon addımbaşı soruşur ki, atlar və qoşunla birlikdə aşşur rəisləri Midiya ölkəsindən xərac toplamağa gedəndə mannalılar onun xərac toplayanlarına hücum edəcəklərmi. Ahşerinin hakimiyyəti dövründə Aşşur əleyhinə madaylar üsyan qaldırdıqda mannalılar onlarla birlikdə çıxış etdilər. Güman edildiyi kimi Kaştaritinin başçılıq etdiyi midiyalıların birliyi xalq hərəkatı nəticəsində yaranmışdı.

Kaştaritinin, mannalıların və müttəfiq kimmerlərin qoşunları Aşşurla mübarizədə qələbə çaldılar. Orakula Ardı »

Məlumat[redaktə]
Sahəsi -
Əhalisi - Şəqaqilər
Yaranması — 1747-ci il
Mərkəzi— Miyanə kəndi
Sərhədləri —Qərbdən Həştərud mahalı, şimaldan Sərab mahalı, şərqdən Sərab mahalı, cənubdan Xalxal xanlığı.


Tarixi[redaktə]
Gərmərud—İsti çay anlamındadır. Bəzi ədəbiyyatda bu mahalın adı Gərməri kimi də yazılır.

Mirzə Əbdürrəhim Gərmərudi Gərmərud mahalının kələntəri olmuşdu. Onun atası Mirzə Məhəmmədsəid Gərmərudi isə bu mahalın şeyxülislamı və qazısı idi.

Məşhur Türkmənçay kəndi burada yerləşir.

Coğrafiyası[redaktə]
Gərmərud mahalının XVIII əsrdə 110 kəndi vardı. Ardı »

Qızılordalıların Azərbaycana ikinci yürüşü Abaqa xanın (1265-1282) dövründə verdi. Qızıl Orda əmiri Noqay müxtəlif bəhanələrlə Dərbəndi keçdi və Şirvana soxuldu. O, ilk növbədə, Şirvanı, Arranı və Muğanı, sonra isə Azərbaycanın cənub vilayətlərini ələ keçirməyə can atdı. 1265-ci il iyulun 25-də Hülakü sərkərdəsi Yuşmut Noqaya qarşı hərəkət etdi. Ağsu çayı sahilindəki vuruşmada Noqay yaralandı, onun qoşunu məğlub olaraq Kür çayının şimalına doğru geri çəkildi. Abaqa xan çayı keçdi, lakin Bərkənin böyük hərbi qüvvə ilə buraya gəldiyini öyrənib geri döndü. Düşmənin cənuba doğru irəliləməsinin qarşısını almaq üçün çayın üzərindəki bütün körpülər dağıdıldı. Bərkə 14 gün Kürün şimal sahilində qaldı və çayın cənub sahilinə Ardı »

Soyun yaranması[redaktə]
Məhəmməd xanın üçüncü оğlu Sülеyman xan 1769-cu ildə Astrabad civarında dünyaya gəlmişdi. Mükəmməl mədrəsə təhsili almışdı. Nizaməddövlə, Еtizadəddövlə titullarını daşıyırdı. Ağa Məhəmməd şah Qacara xidmət еtmişdi. Sülеyman xan 1820-ci ildə vəfat еdib. Süleyman xanın törəmələri Əmirsüleymani soyadını daşıyırlar. Sülеyman xanın Məhəmmədqasım xan, İsmayıl xan adlı оğulları vardı.

Soyun məşhur nümayəndələri[redaktə]
Hacı Mehdiqulu xan Əmirsüleymani
Cəfərqulu xan Əmirsüleymani
Süleyman xan Əmirqasımi
Turan xanım Əmirsüleymani Ardı »