Haqqinda.az

Yəhudilərin çoxsaylı müraciətlərdən sonra AMEA-nın İnsan Hüquqları İnstitu tarixi faktları, xalqımıza qarşı törədilmiş çoxsaylı cinayətləri araşdırmaq və üzə çıxarmaq istiqamətində geniş işlərə başlayıb. Nəticədə Azərbaycanda dağ yəhudilərinin dini icmasının rəhbərliyinin və Dövlət Arxivinin və ayrı-ayrı vətəndaşların köməkliyi sayəsində əldə olunan sənədlər geniş təhlil olunub, təkcə indiki Quba rayonu ərazisində ermənilər tərəfindən xüsusi amansızlıqla öldürülmüş 87 nəfər dinc yəhudi sakinin adı müəyyənləşdirilib. R. Mustafayev qeyd edib ki, Azərbaycan Respublikası Dövlət Arxivində aşkar olunan ilk sənəd Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyətinin Fövqəladə İstintaq Komissiyasının 1918-cu il 2 dekabr tarixli rəsmi sənədi olub. Bu sənəddə Qubada ermənilər tərəfindən qətlə yetirilən dağ yəhudilərinin adlı siyahısı verilib.

Azərbaycanda yəhudilərin Ardı »

Gülüstan qalası – Azərbaycanda qədim qala.

Qala Goranboy rayonu ərazisindədir. Tam şəkildə dövrümüzə çatmasa da müəyyən bürcləri qorunmuşdur. Qalanın tikilmə tarixi tədqiqatçılar tərəfindən Qafqaz Albaniyası dövrünə aid edilir. Yerli daşlardan tikilən qala möhkəm müdafiə qurğusu olub. XVIII-XIX əsrlərdə mövcud olmuş Gülüstan məlikliyinin mərkəzi olub. Tarixi Gülüstan müqaviləsi də bu qalada imzalanıb. Ardı »

Er.əv. 6-4-cü minilliklərdə Azərbaycan ərazisində eneolit mövcud idi. Bu zaman oturaq əkinçilik formalaşır, insanlar həyət təsərrüfatı tikililərinə malik olan evlərdə yaşamağa başlayırdılar. İnsanlar arpa, buğda və digər bitkiləri yetişdirməyi bacarır, sənətkarlıqla (daş və sümükdən əmək alətlərinin istehsalı, heyvan dərilərinin emalı, saxsı məmulatlarının hazırlanması və s.) məşğul idilər. Bu dövrə arxaik tipli incəsənət nümunələrinin (gildən hazırlanmış müxtəlif tipli qadın heykəlləri, bəzək əşyaları vəs.) düzəldilməsi təsadüf edir. Ardı »

Zərdüşt – Zərdüştlük dininin yaradıcısı və Azərbaycanın tarixi şəxsiyyəti. İndiki İranın şərqində b.e.ə. VI-V yüzilliklər aralığında yaşaması ehtimal edilir. Bəzi mənbələrdə Zərdüştün doğuldğu yer kimi Urmiya ellərini göstərərək atasının Atropatenalı (cənubi Azərbaycanlı) olması qeyd edilir (əl-Şahrəstani, X əsr İslam alimi). Avestanın özündə (Yasna 9:17) Zərdüştün doğum yeri kimi göstərilən Ērān Wēj adlı yerin orta əsrlər Arranın, müasir dövr Azərbaycan Respublikasının ərazisində olması böyük ehtimalla qeyd olunur.

Avesta-Qatlar bizə Zərdüştün möhtəşəm tarixi şəxsiyyət olması barədə məlumat verir. Avestanın qatlarında verilən moizə-nəğmələrdə Zərdüşt tək Tanrıya sitayiş edən qədim Ariya (Əryan) dinlərinin əsaslarını yenidən qaytarmağa çalşır, qanlı qurbanlara və "xaum" ayinin həyata keçirilməsinə qarşı çıxır. Ardı »

Bəzz qalası - Güney Azərbaycanın Şərqi Azərbaycan ostanının Qaradağ mahalındakı Kəleybər qəsəbəsindən 3 km cənub-qərbdə yerləşən qala.

Xürrəmilər hərəkatının rəhbəri Babəkin əsas sığınacaqlarından biri olduğu üçün xalq arasında daha çox Babək qalası kimi tanınır. Qala strateji cəhətdən mükəmməl ərazidə, dəniz səviyyəsindən 2300-2600 metr yüksəklikdə yerləşir. Qalanın ətrafını 400-600 metr dərinlikdə dərələr əhatə edir. Ərəb coğrafiyaşünası Əbu Duləf (X əsr) yazır: "Bəzz qalası Babək Xürrəminin əsas sığınacağıdır. Qalada qırmızı geyimli adamlar dolaşır və qalaya qırmızı bayraqlar sancılıb"[2].

Bəzz qalası ərazisində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı Bizans İmperiyası və Azərbaycan Atabəyləri dövlətinə aid sikkələr tapılıb. Qala divarlarının hər dörd küncündə yarımdairəvi gözətçi məntəqələri var. Həmçinin qala Ardı »

Bələncər döyüşü — Xəzər-ərəb müharibələrinin döyüşlərindən biri.

Dərbənddən şimaldakı yürüşləri Azərbaycanın və Ərməniyyənin valisi Əbdürrəhman ibn Rəbiə yə tapşırılır. Əbdürrəhman guman ki Salman ibn Rəbiə əl-Bəxilinin qardaşıdır. 652\653-cü(başqa mənbələrdə 649\650-ci) illərdə o Şimali Qafqaz ərazisinə soxulur və xəzər qoşunları ilə Bələncər şəhəri yaxınlığında qarşılaşır. Döyüşün gedişində ərəblər darmadağın edilir, Əbdürrəhman öldürülür. Hər iki tərəf döyüşdə mancanaqlardan istifadə edir. Həmin vaxtdan başlayaraq Bələncər xəzər-ərəb qarşıdurmasının kilid məntəqəsi olur. Ərəb tarixçisi Əl Məsudi(10 əsr) onu hətta Xəzər ölkəsinin paytaxtı adlandırır ki, əslində bu başqa mənbələrdə öz təstiqini tapmır. Ardı »

B[redaktə]
Baxışlı Allahverdi Əbülfəz oğlu (1991 – 28.09.2014) Ardı »

Urmiya vilayətinin inzibati bölgələrindən biri də Sayınqala mahalı idi. Hazırda Şahindej adlanır. Tarixi кitablarda mahal haqqında yazılır: «Marağanın cənub-şərqində yеrləşən bu mahal şimaldan Əcirli, Çahardоl mahalları, cənubdan Saqqız mahalı, şərqdən Tiкab mahalı, qərbdən Bокan mahalı ilə həmsərhəddir. Əhali əsasən maldarlıqla məşğul idi. Mahal оnun qərb sərhəddindəкi Cığatu çayının Sarıq qоlu və burada mövcud оlan çеşmələrin suyu ilə təmin еdilirdi. XVIII, XIX yüzillərdə Sayınqaladan başqa yеrlərə gеdən yоllar (Miyandab və Tiкab yоllarını istisna еtməкlə) yararsız idi. Nisbətən əlvеrişli оlan Miyandab və Tiкab yоlları da yağışlı və qarlı günlərdə кеçilməz оlurdu. Mahalın cənub-qərbində Кirifli (Кərəftu adlanır) dağı uzanır. Оrada bir sıra mağaralar vardır. Ardı »