Haqqinda.az

Ertəsi gün yenə adətləri üzrə səhər süfrəsi arxasında əyləşmişdilər. İv həmişəki kimi sakit, ciddi və təmkinli idi. Orta yaşlı bu qadın heç vaxt olduğundan gənc görünməyə səy göstərməmişdi. Kişi ona sanki uzun illər görməmiş kimi nəzər saldı. Qadının simasında həmişəki sakitlik oxunurdu.
Açıq mavi gözlərində bir rahatlıq vardı. Bu səmimi görünüşdə xətadan, günahdan əsər-əlamət yox idi. Hər zamankı kimi aradabir ortalığa bir söz atırdı.
— Londonda keçirdiyimiz o iki dəhşətli gündən sonra təzədən bir də kəndə qayıtmaq necə də xoşdur! Sənin bu gün nə işin var?
Ağlasığan şey deyildi. Üç gün sonra Corc Pereqrin öz vəkilini görməyə getdi. Henri Bleyn həm də onun köhnə dostlarından biri idi. Pereqrinlərin evindən bir azca aralıda yaşayırdı və onlar uzun illər birlikdə ova çıxmışdılar. Həftənin iki günü bu adam sadə, əsl kənd həyatı yaşayır, qalan beş günü isə Şeffilddə məşğul bir hüquqşünas olurdu. O, ucaboylu, şən əhval-ruhiyyəli və mehriban gülüşlü bir adam idi, elə təsəvvür oyadırdı ki, sanki daha çox idmançı və “yaxşı bir oğlan” imici yaratmaq istəyirdi. Tək-tük hallarda hüquqşünas kimi görünmək istərdi. Lakin bununla belə uzaqgörən və müdrikdi.
— Hə, Corc, de görək gün haradan çıxıb ki, sən buralara gəlmisən? – deyə polkovnik onun ofisinə daxil olan kimi Henri Bleyn sevinclə qışqırdı. – Londonda yaxşımı vaxt keçirdin? Gələn həftə bir-iki günlüyə mən də arvadımı aparacağam. Iv necədir?
— Elə İvə görə sənin yanına gəlmişəm, — Pereqrin ona şübhə dolu nəzərlərlə baxaraq dilləndi. – Onun kitabını oxumusan?
Rahatlığını əlindən almış son günlərin düşüncələri polkovnikin həssaslığını daha da artırmışdı və ona görə də hüquqşünasın çöhrəsindəki zəif dəyişkənliyi o dıqiqə hiss etdi. Sanki dərhal ehtiyat tədbiri aldı.
— Hə, əlbəttə oxumuşam. Böyük müvəffəqiyyətdir, elə deyilmi? Təsəvvür elə, İv poeziyaya girişib. Həyat möcüzələrlə doludur.
Corc Pereqrinin artıq səbr kasası dolmaq üzrə idi.
— Bu,məni camaatın yanında lap axmaq vəziyyətində qoyub.
— Vay-vay, Corc, bu nə cəfəngiyyatdır danışırsan? Ivin kitab yazmağında heç bir qəbahət yoxdur. Sən gərək onunla fəxr edəsən.
— Boş-boş danışma. Bu ki, onun öz şəxsi hekayətidir. Bunu sən də, başqaları da çox yaxşı bilir. Deyəsən onun məşuqunun kim olduğunu bilməyən elə bircə mənəm.
— Bu, ancaq sənin fantaziyan ola bilər, dost! Belə şeyləri ağlına gətirmək üçün heç bir səbəb yoxdur.
— Qulaq as, Henri. Bizim, demək olar ki, bütün həyatımız bir yerdə keçib. Səninlə hər cür şəraitdə yaxşı vaxtlarımız olub. Mənimlə səmimi ol. Bütün bu hekayətin uydurma olduğuna inandığını gözümün içinə baxıb deyə bilərsənmi?
Henri Bleyn yerində qurcalandı. Qoca Corcun səsindəki kədər onu təşvişə saldı.
— Mənə belə sual verməyə sənin haqqın yoxdur. Ivdən soruş.
— Cəsarət etmirəm, — Corc əzabverici sükutdan sonra dilləndi, p- Qorxuram, birdən o, hər şeyi boynuna aldı?!
Ortaya narahatedici bir sükut çökdü.
— Kim idi bu oğlan?
Henri Bleyn düz dostunun gözünün içinə baxdı.
— Bilmirəm. Ancaq bilsəm də demərəm.
— Əclaf! Görmürsən ki, nə vəziyyətdəyəm? Səncə onun-bunun gülüş hədəfinə çevrilmək xoşdur?
Hüquqşünas bir siqaret yandırdı və bir neçə dəqiqə sükut içində dərindən qullablar vurdu.
— Heç bilmirəm ki, sənə necə kömək edə bilərəm, — nəhayət dilləndi.
— Mən bilən sənin xəfiyyə kimi işə götürdüyün adamlar var. Istəyirm bu adamları işə qoşasan və hər şeyi aydınlaşdırasan.
— Əzizim, öz arvadını xəfiyyələrə güddürmək heç də yaxşı iş deyil. Həm də bu bir yana, fərz edək ki, doğrudan da İvin məhəbbət macərası olub. Axı bu, çox uzun illər bundan əvvəl baş verib. Ona görə də inanmıram ki, ortaya nə isə qənaətbəxş bir şey çıxarmaq mümkün olsun. Görünür onlar bu əlaqələrini məharətlə ört-basdır edə biliblər.
— Cəhənnəmə ki! Sən xəfiyyələrini bu işə qoş. Mən həqiqəti bilmək istəyirəm.
— Yox, Corc, alınmayacaq. Əgər qəti qərarlaşdırmısansa, oda yaxşı olardı ki, bir başqasına müraciət edəsən. Həm də bir mənə bax, de görüm, sənin əlində İvin xəyanəti barədə dəlil-sübut oldu, nə edərdin? On il bundan əvvəl etdiyi xəyanətə görə onu boşasan, lap axmaq vəziyyətinə düşərsən.
— Hər nə olursa olsun, mən bu məsələni aydınlaşdırmalıyam.
— Bunu elə indi də edə bilərsən, amma çox yaxşı bilirsən ki, əgər belə etsən, arvadın səni tərk edib gedəcək. Istəyirsən belə olsun?
Corcun gözlərindən bədbəxtlik oxundu.
— Bilmirəm. Həmişə onun yaxşı həyat yoldaşı olduğunu düşünmüşəm. Evi gözəl idarə edir. Heç vaxt xidmətçi problemimiz olmayıb. Bağ-bağçada möcüzə yaradıb, kən dadamları ilə gözəl münasibətlər qura bilir. Amma cəhənnəm olsun bunlar, mən öz nüfuzumu fikirləşirəm. Mənə həyasızcasına xəyanət etmiş olduğunu bilə-bilə necə onunla eyni dam altında yaşamağa davam edə bilərəm?
— Sən özün ona həmişə sədaqətli olmusan?
— Az-çox, özün bilirsən. Hər halda biz təxminən 20 ildir ki, evlənmişik və İv yataqda heç vaxt arzuolunan qadın olmayıb.
Hüquqşünas yavaşca qaşlarını qaldırdı, ancaq Corc o qədər fikirli idi ki, bunun fərqinə vara bilmədi.
— Inkar etmirəm, aradabir mənim də macəralarım olub. Kişiyə bu lazımdır. Qadınlarda isə bu məsələyə fərqli mövqedən yanaşmalıyıq.
— Bunu biz kişilər belə deyirik də, — azacıq gülümsəyərək Henri Bleyn dedi.
— Kim-kim, İvin yolunu azmağı mənim ömrümdə ağlıma gəlməzdi. Yəni demək istəyirəm ki, o, olduqca ciddi, təmkinli bir qadındır. Bəs bu lənətə gəlmiş kitabı yazmağa onu nə vadar edib?
— Ola bilsin ki, bu, çox acı bir sınaq olub və ona görə də çiynindən belə ağır bir yükü bu cür atmaq ona bir rahatlıq gətirib.
— Yaxşı, qoy belə olsun. Ancaq əgər yazırdısa, lənət şeytana, niyə bunu şərti ad altında verməyib?
— O, öz qızlıq soyadından istifadə edib də. Yəqin ki, bu, onun üçün kifayətdir. Əgər kitab bu qədər marağa səbəb olmasaydı, şübhəsiz ki, bəs olardı.
Corc Pereqrin və hüquqşünas masa arxasında üzbəüz əyləşmişdilər. Corc qolunu masaya dirsəkləmiş, əlini yanağına söykəyərək onun bu fikrinə qaşlarını düyünlədi.
— Bu gənc məşuqun necə bir adam olduğunu bilməmək məni yandırıb tökür. Hətta onun alicənab biri olub-olmamağını söyləmək belə mümkün deyil. Yəni dediyim odur ki, o, ola bilsin ki, ya kənd təsərrüfatı işçisi, ya da hansısa hüquqşünasın ofisində məmur imiş.

Henri Bleyn özünü gülümsəməkdən saxladı və dostuna cavab verərkən gözlərində mühriban və səbirli bir ifadə vardı.
— İvi tanıdığım qədəriylə deyə bilərəm ki, o oğlan dəyərli birisi olub. Hər halda onun mənim ofisimdə məmur olmadığından tam əminəm.
— Bu, mənə bir zərbə oldu, — deyə polkovnik ah çəkdi. – Mən də elə düşünürdüm ki, arvadım məni sevir. Əgər o, mənə bu cür nifrət etməsəydi, belə bir kitab yazmazdı.
— Yox, yox, mən buna inanmıram. Onun nifrət etməyi bacardığını belə düşünmürəm.
— Hər halda onun məni sevdiyini demək istəmirsən ki?
— Xeyr.
— Yaxşı, bəs onda onun mənə olan hisslərinə nə ad verək?
Henri Bleyn özünün fırlanan stulunda irəli əyildi və düşüncəli tərzdə Corca baxdı.
— Laqeydlik — mən deyərdim.
Polkovnik diksindi və qızardı.
— Hər halda sən onun dərdindən ölmürsən, elə deyil?
Corc Pereqrin birbaşa cavab vermədi.
— Uşaq sahibi ola bilməmək mənim üçün böyük bir zərbə olub, bununla belə heç vaxt arzularımı gözümdə qoyduğunu ona hiss elətdirməmişəm. Həmişə ona münasibətdə mehriban olmuşam. Müəyyən çərçivə daxilindəmbir ailə başçısı kimi öz borcumu yerinə yetirməyə çalışmışam.
Hüquqşünas dodaqlarını qıdıqlayan təbəssümü gizlətmək üçün iri əli ilə ağzını örtdü.
— Bu, mənim üçün sarsıdıcı bir zərbə olub, — Pereqrin sözünə davam etdi. – Lənət şeytana, hətta on il bundan əvvəl də İv uşaq deyildi axı belə yelbeyinlik etsin. Bir Allah şahiddir ki, onda heç baxılası bir şey də yoxdur. Bu, çox iyrənc bir işdir.
O, dərindən nəfəs aldı.
— Sən mənim yerimdə olsan nə edərdin?
— Heç nə.
Corc Pereqrin oturduğu stulda özünü dikəltdi və Henriyə elə donuq və ciddi bir sifətlə baxdı ki, belə davranışı ondan yalnız alayı yoxlayarkən gözləmək olardı.
— Mən belə şeylərə barmaqarası baxa bilmirəm. Məni gülüş hədəfinə çeviriblər. Bundan sonra başımı dik tutub camaat arasına çıxa bilmərəm.
— Boş-boş danışma, — hüquqşünas kəskin cavab verdi, daha sonra xoş və mülayim bir şəkildə sözünə davam etdi. – Qulaq as, dostum. Bu adam artıq o dünyadadır. Hadisə də çox-çox uzun illər bundan əvvəl baş verib. Unut getsin. Camaata İvin kitabı haqda danış, dil boğaza qoyma, onunla fəxr etdiyini söylə. Elə davran ki, sanki ona özün qədər inanırsan, sanki o, sənə heç bir zaman vəfasızlıq etməyib. Vaxt elə sürətlə keçir, adamların da yaddaşı elə zəifdir ki, tezliklə hamısı unudulacaq.
— Ancaq mən unutmayacağam!
— Siz hər ikiniz gənclik dövrünü adlamış adamlarsınız. İv sənin düşündüyündən də qat-qat artıq şeylər edir və onsuz sən çox yalqız olarsan. Əgər unutmasan, heç də yaxşı olmaz. Bu inadkar başına yeridə bilsən ki, İv səndən də bir az artıqdır, onda hər şey yaxşı olacaq.
— Lənət olsun! Sən elə danışırsan ki, elə bil mənəm günahkar?!
— Xeyr, mən sənin günahkar olduğunu düşünmürəm, ancaq əminəm ki, İvin də bir günahı yoxdur. Güman etmirəm ki, o, bu oğlana aşiq olmağı özü də istəyirdi. Ivin kitabında lap sondakı şeir yadına düşürmü? Şəxsən məndə bu şeir belə bir təəssürat oyatdı ki, oğlanın ölümü onu sarsıtsa da, qadın qəribə bir sövq-təbiiliklə bunu yaxşı qarşılayır. Birlikdə olduqları bütün müddət ərzində qadın onları bir-birinə bağlayan tellərin çox kövrək olduğunu və nə vaxtsa qırılacağını bilirdi. Oğlan eşqinin ən qızğın çağında dünyasını dəyişir və məhəbbətin nadir hallarda uzunömürlü olduğunu heç vaxt bilmir. O. Eşqin yalnız qaynar çağlarını dadmışdı, görmüşdü. Özünün acı kədərində qadın bir şeydə təsəlli tapır ki, zavallı oğlan acı qəm-qüssənin nə olduğunu bilmədi.
— Sənin bu dediklərin mənə o qədər də çatmır, dostum. Amma azdan-çoxdan nə demək istədiyini başa düşürəm.
Corc Pereqrin ümidsizliklə masanın üstündəki mürəkkəb qabına baxdı. Donub qalmışdı. Hüquqşünas maraq və şəfqət dolu nəzərləri ilə ona baxırdı.
— Başa düşürsənmi, necə bir cəsarət sahibi olmalısan ki, hədsiz dərəcədə bədbəxt olduğunu bu cür ustalıqa gizlədə biləsən?, — o, nəzakətlə dilləndi.
Polkovnik Pereqrin köksünü ötürdü.
— Mən məhv olmuşam, amma güman edirəm ki, sən haqlısan. Daldan atılan daş topuğa dəyər. Əgər hay-küy salsam işlər daha da dolaşar.
— Yəni?
Corc Pereqrin təəssüf dolu təbəssümlə davam etdi:
— Sənin məsləhətinə qulaq asacam. Heç bir şey etməyəcəm. Qoy məni axmaq hesab eləsinlər. Cəhənnəmə ki! Əsas məsələ budur ki, mən İvsiz nə edərəm. Ancaq gör sənə nə deyirəm – ölən günəcən başa düşməyəcəyim bir məqam var: axı bu bədbəxt oğlu onda nə tapmışdı?!

İngilis dilindən tərcümə edən:
Aygün Əziz