Haqqinda.az

Karies, (caries) diş çürüməsi karies ən çox görülən diş xəstəliyidir. Karies süd dişlərində görülməyə başlar və müalicə edilə bilməməsi halında dişlər çürüyər və çəkdirmək məcburiyyətində qalınar. Avropa ölkələrində sığorta və baxım səbəbiylə kariese daha az rast gəlinir. Əslində Müsəlmanların diş baxımında daha həssas olmaları lazımdır. Hz. Aişə ye soruşmuşlar ”Peyğəmbərimiz evə gəldiyində ilk etdiyi iş nədir ? deyə, Otaq ”Salamdan sonra dişini fırçalar idi” buyurmuşdur. Peyğəmbərimizin çox az yeyib içdiyini düşünsək bildiyimiz kimi peyğəmbərimiz həftədə 3-4 gün oruc tutar və də bəzən də iki gün üst üstə oruc tutardı. Peyğəmbərimiz gündə ən çox iki dəfə yemək yeyər və yeməkdə 13 loxmadan çox yemədiyi də bilinməkdədir.

Kariesin yaranma səbəbi: Karies dişi çevreleyen xarici təbəqədəki mineralların həll edilməsi nəticəsində ortaya çıxır. Diş üzərindəki bakteriyalar karbonhidratlı (şəkərli)qidaları parçalayaraq turşunun meydana gəlməsini təmin edirlər. Bu turşular diş minasını korlayaraq deşir. Bundan əlavə də həddindən artıq siqaret və qara çayda dişi rəngləyir. Plombların ətrafında yenidən karies meydana gəlsə residiv (ikinci dəfə) yaranmaya səbəb olar. Ayrıca dolğunun altında yenidən kariesde meydana gələ bilər.

Kariesə qarşı qorunma: 1-) Diş baxımı 2-) Nizamlı olaraq idarə üçün diş həkiminə gedilməli 3-) Sağlam qidalanma, xüsusiyyətlədə şəkərli qidalardan uzaq dayanılmalı və kiçik uşaqların və körpələrin rezene toxumu ehtiva edən çay içməmələri lazımdır, çünki rezene toxumu həddindən artıq miqdarda glukoz (şəkər) ehtiva edər və buda dişləri çürüdər. 4-) Flüor dişlərin müqavimətli və möhkəm olmasını təmin edər, bu gün flüor ehtiva edən diş pastası vardır. Bu kifayətdir, əgər flüor qeyri-kafiliyi problemi yoxsa, lakin bununda ölçüsü qaçsa zərərlidir. 5-) Dişlərin xüsusiyyətlədə uşaqlarda süd dişləri düz olmayıb üzərində yüngül çuxurcuqlar və cırıqlar ola bilər. Bunlar sintetik maddə ilə diş həkimi tərəfindən düzəldilər. 6-) Karies ağız içindəki bakteriyalar səbəb olar. Bu bakteriyaları zərərsiz həllə gətirmək ancaq TahitianNoni, kirpi otu, adaçayı, və tarçın kimi təbii dərmanlarla mümkündür.

Erkən diaqnoz: Karies başlanğıc mərhələsində ağrıya səbəb olmaz, əvvəl diş minası avaziyar (1. dövrə) və ya açıq ləkələr meydana gələr. Buda diş minasındakı mineralların həll edilməyə başladığını göstərir. Diş kariesi irəliləmiş və diş sümüyünə (deyildin), yəni 3. dövrəyə qədər irəliləmişsə soyuq, isti və ya şirin yeyincə ağrıya səbəb olar.

Diaqnoz: Diş həkimi dişi zonda və güzgülərin köməyi ilə muayinə edər. Narahatlığa səbəb ola biləcək diş üzərindəki diş pası (diş daşı) təmizlənər. Dişin rentgeni çəkilərək dişdəki çürümənin hansı mərhələdə olduğu aydın olar. Lazımlı görülsə tüpürcək salgılaması və tükürüğün pHi ölçülər. Parafinli konfet eyni saqqız kimidir. Bu 5 dəqiqə çeynənilər və dəqiqədə 1 ml tüpürcək sekresiyalanırsa normal və çox isə o zaman tədbir görülməsi lazımdır. tükürüğün pHi 4ün altında, yəni həddindən artıq turşulu isə kariesə səbəb olar. Ayrıca indiki vaxtda lazerli kompüter müayinə metodları ilə diaqnoz çox asanlaşmışdır.

Müalicə: Diş həkimi kariesi yoxladıqdan sonra, dişi təmizləyir. Çürüyün böyüklüyünə görə bu əməliyyat diş kökünə qədər gedər və təbii ki o zamanda sinirləri öldürmək gərəkdir. Dolğunun amalgamadan seçilməsi sekresiya üçün ən təhlükəli olanıdır, çünki amalgama bir çox metal və ağır metalın qarışığından meydana gəlir. Bunlardan civə yavaş yavaş həll edilərək bədəni zəhərlər, xüsusiyyətlədə beyin, sinir hüceyrələri, sinir mərkəzi və limfa vəzilərində sıxlaşaraq bir çox xəstəliyə səbəb ola biler. Diş diblərindəki mikrob ocaqlarını təmizləmək üçün immun sistemi hərəkətə keçirmək lazımdır.