Haqqinda.az

Sonsuzluq nedir, insan doğuşdanmı sonsuz olar, yoxsa sonradanmı? Sonsuzluq haqqında ne qeder melumata sahibsiniz vebildiklerinizin doğru olduğundan ne qeder eminsiniz? İnfertilite (sonsuzluq), qorunmadan nizamlı elaqeye qarşı 1 il içinde hamilelik meydana gelmemesi olaraq teyin olunmaqdadır. Sonsuzluq son illerde gerek cemiyyetin gerekse de medianın gündemini gederek daha çox zebt eden bir sağlamlıq problemidir. Bu mövzu haqqında doğru ve sehv bir çox beyanat verilib, uşaq sahibi ola bilmeyen cütlerin istiqametlendirilmesi çetinleşdirilir. Sonsuzluğun müalicesinde xüsusile son on il içerisinde böyük merheleler keçildi ve evveller müalice edile bilmez gözüyle baxılan cütlere uşaq sahibi olma imkanı temin edildi. 1.YUMURTLAMA POZUQLUQLARI Yumurtlama pozuqluqları qadında en sıx görülen sonsuzluq sebebi olub, yumurtlama pozuqluğu deyildiyinde, yumurtlamanın heç olmaması ve ya nizamsız ve seyrek olması başa düşüler. Adetlerin seyrek ve ya heç görülmemesi çox vaxt bir yumurtlama pozuqluğunu gösterer, ancaq aybaşılerin tamamile nizamlı olduğu veziyyetlerde de yumurtlama pozuqluqlarına rast geline biler. Yumurtlama pozuqluqları başlıca üç qrupda toplana biler. * Yumurtalıqlardakı yumurta istehsalını xeberdar eden hormonların doğuşdan eskikliyine bağlı olaraq beyin sapından ifraz oluna bilmemesi, * Beyin sapından süd hormonu prolaktinin normaldan çox ifraz olunması, * Polikistik over sindromu. 2.BALONLARIN ZEDELİ VE YA TIXALI OLMASI Balonların qismen ve ya tamamile tıxalı olması sperma ile yumurtanın görüşmesini manee törederek döllenme ve hamileliyi qeyri-mümkün eder. Balonlardakı bu zede, keçirilmiş infeksiya, endometriozis ve ya keçirilmiş bir emeliyyat sonrası qalan qarın içi yapışıqlıqları kimi bir çox sebebe bağlı ola biler. İnkişaf etmiş ölkelerde cinsi yollardan bulaşan infeksiyalar balonlardakı zedenin en ehemiyyetli sebebidir. Ölkemizde uşaqlıq çağında alınan verem mikrobu da balonlarda geri dönülmez zede meydana getire biler. 3.ENDOMETRİOZİS Endometriozis rehm içini döşeyen toxunun (Endometrium) rehm xaricinde inkişafı olaraq ifade ediler. Endometriozis eynile rehm içini döşeyen toxu kimi hormonlara hessas olub aybaşı esnasında qanayar. Qarının içinde ibaret olan bu mikro qanamalar zamanla iltihab bezleri qızartı meydana getirib ve yapışıqlıqlara sebeb olar. Endometriozis yumurtalıqlarda yerleşdiyi zaman kist meydana gelmesine sebeb olar. Bu kistlere endometrioma adı veriler. Endometriozisi olan qadınların texminen 50%-in uşaq sahibi ola bilmeleri üçün müalice olmaları lazımdır. Yene sonsuzluq sebebi ile müraciet eden qadınların texminen 25%de endometriozis müeyyen olunar. 4. REHM AĞIZINA AİD PROBLEMLER Rehm ağızındakı strukturca, infeksiyaya aid ve ya bu bölgedeki ifrazatla (Mukus) aid pozuqluqlar sonsuzluq sebebi ola biler. Rehm ağızında ifraz olunan mukus spermaların genital yoldan daşınmasını asanlaşdırar. Östrogen ve progesteron hormonları tesiri altında mukusun siklus esnasında miqdarı ve xüsusiyyeti deyişer. Polip kimi yaxşı xasiyyetli şişler ve ya bu bölgeye tetbiq olunmuş olan cerrahı cehdler sonsuzluq sebebi ola biler. 5. ALLERGİK SEBEBLER Allergik sebebler sonsuzluq sebebi ola bilmekle birlikde diaqnozları ve müaliceleri çetindir. Allergik veziyyetlerin müalice fealiyyeti müeyyen olmadığı ve müalice edilen ve ya edile bilmeyenlerdeki hamilelik nisbetleri çox ferqli olduğundan tekrarlanan olaraq ölçülmelerinin lazımlılığı mübahise edilir. Uşaqları olmayan cütlerin texminen 30-50%-inde problem kişiden qaynaqlanar. Kişideki sonsuzluq sebebleri başlıca iki ana qrupda toplanar. 1. Spermanın sayı ve keyfiyyetini tesir eden istehsal pozuqluqları. 2. Sperması çöle daşıyan kanallardakı tıxanıqlıqlar. Kişideki bu problemlerin sebebi, 30-40% faktda açıqlana bilmez. Sperma keyfiyyet ve sayındakı pozuqluqların sebebi ola bilmediyinde bezi tecrübi derman müaliceleri tetbiq olunar. Ancaq, bu müalicelerin her hansı bir fealiyyeti olmadığı gösterilmişdir. Mikroengeksiyon texnikasının 1992-ci ilden etibaren tetbiq olunmağa başlanması kişi sonsuzluğunun müalicesinde bir dönüş nöqtesi olub, bu texniki ile şiddetli kişi sonsuzluğu veziyyetlerinde bele yüksek hamilelik nisbetleri elde edilmekdedir. 1.SPERM İSTEHSAL POZUQLUQLARI Kişi sonsuzluq faktlarında spermanın istehsal ve yetkinleşme pozuqluqları en çox rast gelinilen problemdir. İstehsal pozuqluğu sperma sayı ile elaqedar ola bileceyi kimi qadın yumurtasının döllenmesini manee töreden sperma hereketlerinin zeifliyi ve ya sperma şekillerinin (Morfologiya) anormallığı ile de elaqedar ola biler. Kişinin spermasının normal qebul edile bilmesi üçün sayının en az 20 milyon, hereketli sperma nisbetinin 30% ve strukturca olaraq normal sperma nisbetinin 4%-in üzerinde olması gereklidir. Sperma deyerlerinin yuxarıda ifade edilenin altında olması halında tebii yollardan hamilelik elde edilmesinde diqqete çarpan çetinlikler yaşanmağa başlanmaqdadır. Bir çox faktor spermiogenezi (sperma hüceyrelerinin istehsalı ve yetkinleşmesi) menfi istiqametde tesir ede biler. İltihabı Xestelikler Bezi bakteriya ve viruslar kişide yumurtalıq iltihabına sebeb olar. Yumurtalıqlarından iltihabı bir xestelik keçiren kişilerin texminen 25%inde sonsuzluq problemi meydana getirer. Hormon pozuqluqları Kişilik hormonu olan testesteron hormonunun istehsalını nezaret eden hormonlarda pozuqluq olması veziyyeti. Ekoloji problemler Xerçeng müalicesi üçün istifade edilen şüa ve dermanlayar sperma istehsalını poza biler. 2.YAPISAL POZUQLUQLAR Spermanın istehsal yeri olan testislerden çöle çıxmasını manee töreden tam ve ya qismi tıxanıqlıqlar sonsuzluq sebebi ola biler. Bu tıxanıqlıqlar doğuşdan ola bileceyi kimi sonradan keçirilmiş bir infeksiyaya bağlı da ola biler. Testlerden keçirilmiş bir cerrahı müdaxile de tıxanıqlığa sebeb ola biler. SEBEBİ AÇIQLANA BİLMEYEN SONSUZLUQ İndiki vaxtda tibbin imkanları ile ortaya qoyula bilmeyen sonsuzluq veziyyetlerinde sebebi açıqlana bilmemiş sonsuzluq (idiopatik infertilite) dur. Testler ile ortaya çıxarılamayan sperma infeksiya pozuqluqları, yumurtanın çatlaması ve balonlar içindeki hereketinde bezi pozuqluqların varlığı qarşıya qoyulan ferziyyeler arasındadır. Sebebi açıqlana bilmemiş sonsuzluq faktlarında rol oynayan psixoloji faktorların varlığı tam olaraq müeyyen deyil. Stressin qadın artıma sistemi ve hormon tarazlığı üzerinde menfi tesir eder ede bileceyi bilinir. Ancaq burada sebeb-netice elaqesi müeyyen deyil. Yeni sonsuzluq sebebiylemi stress olmaqda, yoxsa stress sebebiylemi sonsuzluq olmaqda. Stressin ortadan qalxma veziyyetinde tebii yollardan hamileliklerin meydana geldiyi bildirilir. Xüsusile sonsuzluq müalicelerine cavab alına bilmeyen cütlerde bezen müalicenin kesildiyi ve cüte istirahet etme şansı verildiyi aylarda özbaşına hamilelik ola bilmekdedir. Sebebi açıqlana bilmemiş sonsuzluq termini günümüzdeki tanı üsullarının serhedini gösterir. Tanı üsullarındakı irelilemelerle birlikde bu qrupa soxulan cütlerin sayı da azalacaq. SONSUZLUĞUN DİAQNOZU Sonsuzluq problemi ile müraciet eden cütlerde, sonsuzluq sebebini sonsuzluq sebebini şerhe istiqametli bezi tedqiqler edilmesi lazımdır. Bunlardan ilki kişide edilen sperma analizi ve qadında, rehm ve balonların keçiriciliyini qiymetlendirmek meqsediyle rehm filmi (histerosalpingografi) çekilişidir. Ayrıca yene qadının hormonal veziyyeti ve yumurtalıqlarının tutumunu qiymetlendirmeye istiqametli hormon testleri aybaşının üçüncü gününde ediler. Son zamanlarda tanısal laparospinin yeri müzakireli ola bilmekde bezi xüsusi veziyyetlerde istifade edile biler. MÜALİCE Peyvend etme İnseminasyon daha çox rehm ağızına aid problemlerin olduğu , sperma sayından ve hereketliliyinden yüngül pozuqluqların oldiği ve ya cüte aid heç bir problemin olmadığı, açıqlana bilmeyen sonsuzluq veziyyetlerinde tetbiq olunar. İnseminasyon üçün kişiden alınan sperma sayı laboratoriya şertlerinde müxtelif yuma emeliyyatlarına tabe tutularaq sperma hüceyreleri xaricindeki bütün mayelerden temizleniler, sperma hüceyreleri çox az bir maye içinde konsentre edilib, say hereketlilik nisbeti artırılar. Daha sonra bu maye ince bir kateter kömeyi ile rehm ağızından keçirilerek doğrudan rehm içine veriler. Bu müalice rehm ağızından ifraz olunan mukusun spermanın rehm içine keçişini manee töretdiyi veziyyetlerde en yaxşı netice verer. İnseminasyon ayrıca sebebi açıqlana bilmemiş sonsuzluq faktlarında ve yüngül kişi sonsuzluğu faktlarında da daha aşağı müveffeqiyyet nisbetleri ile istifade ediler. En yüksek hamilelik nisbetlerinin ilk üç tetbiqde olduğu altı tetbiqden sonra hamilelik şansının çox aşağı olduğu gösterilmişdir. Uyğun şertlerde edilmiş üç inseminasyon sonrası kömekçi artıma texnikalarına keçilmesi düşünüle biler. Xüsusile sebebi açıqlana bilmeyen sonsuzluq faktlarında cütlerin texminen 25%-inde balon körpe tetbiqinde spermadan ve ya yumurtadan qaynaqlanan böyük döllenme pozuqluğu görüler. İnseminasyon müalicesiyle hamilelik şansı altı tetbiq neticesi texminen olaraq 30%-dir.