Haqqinda.az

Axtardığın haqqında - Hər gün yeni məlumat öyrən

Adrian

Publi Eli Trayan Adrian (lat. Publius Aelius Traianus Hadrianus; 24 yanvar 76, İtalika (İspaniya), Sevilya - 10 iyul 138, Neapol, Bayi) — eramızın 117-138-ci illərində hakimiyyətdə olmuş XIV Roma İmperatoru.Mündəricat
1 Həyatı
1.1 Təhsili
1.2 İmperator fəaliyyəti
1.3 Ölümü
2 Nerva-Antonin sülaləsinin zaman xətti
3 Mənbələr


Həyatı

Adrian əslən Piçenumlu (İtaliya) olan, sonralar İspaniyaya köçüb gəlmiş Roma senatorunun ailəsində dünyaya gəlmişdir. On yaşında atasını itirən Adrian İmperator Trayanın xalası oğlunun himayəsində tərbiyə alaraq sonralar 100-cü ildə onun nəvəsinə evlənərək sarayda mühüm dövlət vəzifəsinə irəli çəkilmişdir. Lakin Trayan onu heç vaxt rəsmi olaraq sələfi elan etməmişdir. Lakin Trayanın ölümündən sonra 117-ci ildə Dakların çarı Deçebalusa qarşı müharibədə qazandığı zəfərə görə Suriyanın və Antioxiyanın valisi təyin edildikdən sonra, Trayanın arvadı Plotinanın dəstəyi ilə 118-ci ildə Roma imperatoru elan edilmişdir. Məhz Plotinanın xahişi ilə 100-cü ildə Vibia Sabina ilə evlənmişdir. Bəzi fərziyələrə görə biseksual olan Adrian eyni zamanda Bitiniyalı Antinus adlı bir gənclə intim həyat sürmüşdür. Müəmmalı şəkildə Nil çayında boğulan Antinusun ölümünə çox sarsılan Adrian onun boğulduğu yerdə Antinopolis şəhərini saldırır və saray rəssam və heykəltaraşlarına onun çoxlu heykəl və büstlərini sifariş verdirir. Övladı olmayan Adrian Eli Sezarı oğulluğa götürmüşdü.[1]

Təhsili

Yunan mədəniyyətinə, fəlsəfəyə, riyaziyyata, musiqiyə, poeziyaya maraq göstərən Adrian beş illik Romada aldığı tam təhsildən sonra iki il müddətində İspaniyada yaşadıqdan sonra Romaya dönür.

İmperator fəaliyyəti

Beş yaxşı imperatordan (ing. Five Good Emperors) və övladlığa götürülmə nəticəsində hakimiyyətə gələn imperatorlardan biri, Antoninlər sülaləsinə aid imperator Adrianın idarəçilik siyasəti Trayanın qəsbkar siyasətindən köklü şəkildə fəerqlənirdi. O, Assuriya və Mesopatamiyadan imtina edir. Onun bu addımı səhra komandiri Trayanı razı salmır və ona qarşı sui-qəsd hazırlansa da tezliklı üstü açılır. Əsasən o imperiya əyalətlərinin iqtisadi dirçəlişinə fikir verərək çoxlu sayda teatr, kitabxanalar tikdirir yaraşıqlı heykəllər qoydurur. Orduda və tikintidə apardığı quruculuq işləri impriya sərhədlərini daha da möhkəmləndirmiş və xarici sülhə zəmin yaratmışdır. Onun zamanında 132—135 illərdəki yəhudi üsyanları yatırılmış Yerusəlim dağıdılaraq yerində yeni it. Colonia Aelia Capitoli salınmışdırdır. Adrianın vaxtında Roma allahlarına sitayiş etməyənlərin - xristiyanların təqibi davam etdirilmişdir. Adrian tərəfindən hal hazırda Müqəddəs Ancelo qəsri adlandırılan it. Mausoleo di Adriano, Tibur sarayı, Stmfalo - Korinf kanalını, sevimli Afina şəhərində çoxlu memarlıq abidələri tikdirtmişdir. Klavdi tərəfindən başladılmış Fuçin gölünün qurudulmasını başa çatdırmışdır. İtalyanı 4 konsula malik hissəyə bölmüşdür. Dövlət idarələrinə ancaq romalıları təyin edərmiş. Onun böyük sonuncu işlərindən biri də hüquqşünas Salvi Yulianla birlikdə Roma qanunlarının kodifikasiyası olmuşdur.

Ölümü

10 iyul 138-ci ildə ağır xəstəlikdən əzab çəkərək Neapol yaxınlığındakı Bayi şəhərində vəfat etmişdir. Ölümqabağı özünə epitafiya yazmışdır. Adrian hal-hazırda Müqəddəs Ancelo qəsri kimi tanınan, özünün tikdirdiyi "Adrian məqbərəsində" dəfn edilmiş və qəbri üzərində öz yazdığı epitafiya həkk olunmuşdur:[2]

ANIMULA VAGULA BLANDULA
HOSPES COMESQUE CORPORIS
QUAE NUNC ABIBIS IN LOCA
PALLIDULA RIGIDA NUDULA
NEC UT SOLES DABIS IOCOS.
Tərcümə

Həlim ruhum, azmış ruhum
Bədənimin yol yoldaşı və qonağı
Tərk edib tələsdiyin yer,
Solğun, kimsəsiz və sükutdur, oralarda
Vərdişincə zarafat edə bilməzsən.


Tarix: 05.03.2013 / 13:11 Müəllif: *_*M_O_N_I_K_A*_* Baxılıb: 332 Bölmə: Dunya ve tarixi
loading...