Haqqinda.az

Ailede uşaqlar

Nikah en çox derk olunan ve ya derk olunmayan bioloji isteye esasen, nesil artırmaq instinkti neticesinde baş verir. Uşaqlara sevgi, qayğıkeşlik hissleri insanı bütün ömür boyu müşayiet edir. Artıq özlerinin hetta ata, ana olan uşaqlarına qarşı valideyni mehebbeti heç kimi teeccüblendirmir. Ailede uşaqların olmaması, tebiet terefinden qoyulmuş qanunun heyata keçirilmemesi hissleri daima esebleri pozan bir amile çevrilir.


Şübhesiz ki, bütün uşaqsız aileler uşaqlı ailelere nisbeten daha az xoşbextdirler ve nikahda uyğunluq onlarda nisbeten azdır. Uşaqlara mehebbet, onlara qayğı (bütün başqa instinktler kimi) bezilerinde çox güclü, bezilerinde zeif olur. Çox nadir hallarda elelerine rast gelmek olar ki, onlarda bu instinkt, ümumiyyetle, olmasın. Ardı »

Uşağınızın qardaşını qısqanmaması üçün sizin doğumdan sonrakı ilk anlarda, evdəki ilk günlərdə və irəliləyən zamanlarda diqqət yetirməniz lazım olanları Uşaq İnkişafı Mütəxəssisi İlknur Güvən açıqlayır.

Ailəyə ikinci uşaq gəlməsi, böyük uşaq üçün qısqanclıq günlərinin başlaması mənasına gələ bilər. Bu səbəbdən ana-ata üçün də bu vəziyyətlə mübarizəyə başlayır deməkdir. "Xüsusilə ilk uşağınız körpəyə zərər verməyə çalışsa, agresiv davranışlar sərgilərsə, körpə kimi davranmağa başlarsa və sizin bütün bu müddətlə əlaqədar narahatlıqlarınız varsa kömək almalısınız" deyən Uşaq İnkişafı Mütəxəssisi İlknur Güvən, qardaş qısqanclığı önləmənin ipuclarını aydınlaşdırır…

- Uşağınızın qardaşına və sizə necə reaksiya verəcəyi mövzusunda narahat olmayın. Bilin ki, uşaqlar ana-atalarını izləyərlər, əgər siz narahat davransanız, Ardı »

Analar uşaq dünyaya gəldiyi andan onların yemə və gigenik normlarına xüsusi diqqət yetirirlər. Xüsusən yemək yedizdirərkən normasını aşaraq "zəifləyəcək” düşüncəsi ilə zorla yedirirlər. Sevgisini körpəsini çox yetizdirərək göstərən ana zaman keçdikcə rolları dəyişərək yeməkdən qaçan uşaq və əziyyət verən ana roluna çevrilir. Bu problem zamanı hər cür vasitələrdən istifadə edilir. Məsələn, onlarla şərt kəsir, şantaj edir, fiziki cəzalandırır, mükafatlandırı heç biri təsir etməsə ən sonda yerə uzadaraq zorla ağzına qoymaya cəhd edir. Amma bu heç də uşaq kaprizi dediyimiz vəziyyət olmaya bilər. Bu əlamətlər anoreksiya dediyimiz klinik- psixoloji problemin başlanğıcı ola bilər.
Əsasən anoreksiya uşağın 14-15 yaşlarında müşahidə olunsa da artıq Ardı »

Körpə inkişafı psixologiyası laboratoriyasında işləyən professor Rocer Leeuverin fikrincə, körpələr "İnsanlarla münasibət sahəsində bir mütəxəssisdirlər". Gülümsəməyi necə öyrənmələri bir sirr olsa da, qətiyyətlə demək olar ki, bu çox faydalıdır. İlk dörd-beş ayı yalnız gülümsəyir, ondan sonra isə gülməyi də öyrənirlər.
Bu mövzu ilə bağlı məşhur olan başqa bir elm adamı Desmond Morris isə belə deyir: "Deməli gülümsəmək insan genlərinə həkk olunub, çünki heç bir heyvan gülümsəmir. Halbuki dünyadan xəbərsiz olan körpələr gülümsəməyi çox yaxşı bacarırlar. Üstəlik bu onlara öyrədilmədiyi halda... Belə olduğu halda düşünürəm ki, körpələr daha çox şeylər bilirlər".
Körpələr təkliyi sevmirlər. Lakin yanlarında ən çox valideynlərini istəyirlər. Belə ki, bu yerdə Ardı »

Ümumiyyətlə ilk anda qəribə gələn bu anlamı gəlin sizə sadələşdirək. İstəyərdim söhbətimizə Məhəmməd Peyğəmbərin hədislərindən biriylə başlayım. "Bir gün ailə 40 günlük uşağı S.Ə.S. Məhəmməd Peyğəmbərin yanına gətirib onun vətənə, xalqa, ailəsinə xeyirli övlad olması üçün tərbiyəsi ilə bağlı məsləhət almaq istəyirlər. Peyğəmbərimiz isə "aparın bu uşağı artıq onun üçün gecdi” demişdi. Çox vaxt biz bu hekayəni eşidəndə düşünürük ki, uşağı ilk doğulduğu andan etibarən tərbiyə etməliyik. Əslində dövrünün filosofu olan M.P burda hətdə uşağın ana bətnində olan tərbiyəsin nəzərdə tutmuşdu. Hətda dində də Allah Uşağa ana bətnində 2ay yarımında ruh verir. Tibbi olaraq artıq uşağın 3 ayında əsas struktur orqanları Ardı »

Uşaqlar həyatımızın ən böyük sevinci olmaqla bərabər, narahatlığımızın, qorxularımızın da ən böyük səbəbidir. Ona görədə onlara qarşı diqqətli olmalı, qayğı göstərməli, ən başlıcası sevməliyik və sevgimizi hər zaman göstərməliyik. Çünki onlar göstərmədiyimiz hissləri anlaya bilmirlər. Uşaqlarınızı hər zaman sevin, öpün, oxşayın. Bu onlara özünə güvən duyğusunu aşılayır.
Bəzən uşaqlar səbəbsiz inadlaşır. Uşağın inadlaşarkən göstərdiyi hərəkətlər də hər yaşa görə fərqli olur.
1 yaşında uşaq yeriməyə başlayır, yerimək, bədəninə sahib ola bilmək onu sevindirir. Artıq böyüklərə bağlı deyil. Yeni təcrübələr qazanmağa başlayır. Amma, hər təcrübənin də riski var. Uşaqlar bunu anlamır. Onların əvəzinə bu hissi valideyn yaşayır. Beləliklə, uşağa qarşı fərqli davranışlar Ardı »

Çox eşitdiyimiz bir deyim var: Hər bir uşaq ailəsinin güzgüsüdür.
Həqiqətən də demək olar ki, bütün hallarda insan xarakterinin formalaşmasında, bir şəxsiyyət kimi yetişməsində ailə başlıca rola sahibdir.
Ailələr isə öz növbələrində tərbiyə stilinə görə 4 əsas qrupa bölünürlər : avtoritar, liberal, xaotik və hiperqoruyucu ailələr. Hər bir insanın xarakterində də böyüyüb başa çatdığı ailənin hansı tərbiyə stilinə üstünlük verdiyi mühüm şərtdir. Odur ki, gəlin bu 4 tərbiyə stilinin əsas xüsusiyyətlərini ayrı-ayrılıqda nəzərdən keçirək.
Avtotitar tərbiyə stilində adətən valideynlər iş adamları olurlar və uşaqlarla çox az zaman keçirirlər. Bütün qərarları özləri qəbul edir və hesab edirlər Ardı »

Cəmiyyətdəki davranış qaydalarını öyrətməyin müxtəlif üsulları var. Bunlardan biri də cəzadır. Bu baxımdan uşağın tərbiyəsində cəzalandırmadan bir vasitə kimi istifadə olunur. Müəyyən mülahizələrə görə, uşağın cəzalandırılması onun psixi inkişafına mənfi təsir göstərir, onu daha aqressiv edir, şəxsiyyətini "cırlaşdırır”, özünüreallaşdırma üçün şərait yaratmır. Praktiki olaraq 10 yaşına qədər cəzalandırılmayan uşaqlar öz arzu və istəklərinin əsiri olur, onları idarə edə bilmir, nəticədə "ipə-sapa yatmırlar”, özlərini "pis” aparırlar. Lakin hər hansı bir cəzanı tətbiq etməzdən əvvəl onun mənasını dərk etmək lazımdır.

Cəzalar 3 qrupa bölünür:

1. Fiziki cəza. Ağrı duyğusu, daha dəqiq desək, ağrı qorxusu uşağı gələcəkdə belə hərəkət etməkdən çəkindirir. Fiziki cəza formaları müxtəlifdir. Psixoloqlar Ardı »