Haqqinda.az

1. Uşaqları cəzalandırmaq lazımdırmı?

Cəmiyyətdəki davranış qaydalarını öyrətməyin müxtəlif üsulları var. Bunlardan biri də cəzadır. Bu baxımdan uşağın tərbiyəsində cəzalandırmadan bir vasitə kimi istifadə olunur. Müəyyən mülahizələrə görə, uşağın cəzalandırılması onun psixi inkişafına mənfi təsir göstərir, onu daha aqressiv edir, şəxsiyyətini "cırlaşdırır”, özünüreallaşdırma üçün şərait yaratmır. Praktiki olaraq 10 yaşına qədər cəzalandırılmayan uşaqlar öz arzu və istəklərinin əsiri olur, onları idarə edə bilmir, nəticədə "ipə-sapa yatmırlar”, özlərini "pis” aparırlar. Lakin hər hansı bir cəzanı tətbiq etməzdən əvvəl onun mənasını dərk etmək lazımdır.

Cəzalar 3 qrupa bölünür:

1. Fiziki cəza. Ağrı duyğusu, daha dəqiq desək, ağrı qorxusu uşağı gələcəkdə belə hərəkət etməkdən çəkindirir. Fiziki cəza Ardı »

Yeni doğulmuş uşaqlarda sidik kisəsini əhatə edən əzələlər qeyri iradi olur. Yəni uşaqlar sidik ifrazını böyüklər kimi nəzarətdə saxlaya bilmir. Lakin bir yaş yarımdan sonra uşaqlar artıq tualet vərdişınə yiyələnməyə hazır olurlar. Daha dəqiq desək qızlar 29 ayından, oğlanlar 30 aylığından etibarən bu vərdişə yiyələnə bilərlər. Bu yaşdan əvvəl uşağınıza tualet vərdişi öyrətməyə tələsməyin. Əvvəlcə istərdim onu qeyd edim ki, tualet vərdişinə başlamaq vaxtını necə müəyyən edə bilərsiniz:
• Fikir verin uşağınız gündüz vaxdı sərbəst şəkildə ən azı 2 saat altını quru saxlaya bilirsə
• Uşağınız böyük tualetə gizli gedir və sonradan sizə xəbər verirsə
• Tualetini etdiyini hərəkətləri və mimikaları ilə sizə başa Ardı »

Gözləmələriniz həqiqi olsun

Ana və ataların həqiqi gözləmələrə sahib olması və uşağın ehtiyac, istək və qabiliyyətlərini göz qarşısında saxlayaraq qərar alması lazımdır. Valideynlər, öz həyatlarında əskikliyini hiss etdikləri , bitməmiş işlərini uşaqları üzərində tamamlamaq istəməyə bilər. Bəzi mükəmməl valideynlər yaxşı təhsil aldıqları üçün uşaqlarının ehtiyaclarını diqqətə almadan onları da yaxşı məktəblərə göndərmək istəyərkən, bəzi ana-atalar isə qazana bilmədikləri ya da qeyri-mümkünlüklər səbəbiylə gedə bilmədikləri məktəblərə uşaqlarını göndərmək üçün çalışa bilir. Bu vəziyyətdəki valideynlər həm özlərini həm də uşaqlarını incidən bir yarışda olduqlarını anlamr.

Nəticə xəyal qırıqlığı ola bilər

Valideynlərin uşağıyla əlaqədar gözləmələrini reallaşdırmağa çalışması yorucudur. Üstəlik gözləməsinin əksinə bir reaksiya ya da Ardı »

Uşaq tərbiyəsinin nə mənanı verdiyini ifadə etmədən əvvəl anaların tərbiyəni necə qiymətləndirdiyinə bir nəzər salaq. Bir ana " Mən uşağımı hörmətli, əxlaqlı və dürüst olaraq öyrətmək istəyirəm" deyirsə bu ananın uşaq təhsili deyə nəzərdə tutduğu şey əslində uşaq tərbiyəsidir.
Analar, çox vaxt fərqində olmadan , "uşaq tərbiyəsi" yerinə " uşaq təhsili" sözünü istifadə etməkdədir.
Yaxşı, uşaq təhsili ilə uşaq tərbiyəsi arasında nə fərq vardır? Uşaq təhsilində, ümumiyyətlə əxlaqi qayda və dəyərlər ön planda deyil. Halbuki uşaq tərbiyəsində, uşağı öyrətmək üçün istifadə edilən yol və üsullarda, ictimai qəbul görmüş dəyərlərdən, əxlaq, din, mədəniyyət kimi dəyərlərdən istinad götürər.
Bu kiçik izahdan yola çıxaraq deyə bilərik ki Ardı »

Bəzən biz qohumun uşağı evə gələndə şərait yarananda ona ailəsi haqqında suallar verərək (məs: "atanı çox istəyirsən yoxsa ananı?” ) ailəsinə münasibətini öyrənməyə çalışırıq.Əslində isə onların hər etdiyi bizə böyük mesajlar verir. Gəlin sizə uşaqları əyləndirərək onların psixoloji durumunu və ailəsi haqqında məlumat almaqda yardımçı olaq. Bunun üçün biz uşağa ailəsinin rəsmini çəkməsini söyləyə bilərik. Uşaq rəsm çəkərkən xüsusi bir müdaxilə ( hansısa ailə üzvün və ya orqanı çəkməyi unuda bilər) etməməli, istiqamət verməməliyik.
Uşağın ana-ata, bacı-qardaşlarını çəkmə tərzi onlar arasındakı ünsiyyəti göstərir. Bədən üzvlərinin normadan kiçik və ya böyük çəkilməsi, ya da heç çəkilməməsi uşağın ailə fərdlərinə baxış tərzindən, ana-atanın ona Ardı »

Uşaqların düzgün tərbiyə edilməsi valideynlər üçün daim aktual bir problemdir. Uşaq böyüdən ailələr üçün tərbiyə məsələsi həmişə dəyişməz olaraq qalır. Uşaq tərbiyəsi ilə bağlı yazılar, elmi əsərlərin də sayı az deyil. Bu gün valideynlər uşaq tərbiyəsində bəzən şəxsi intuisiyalarına, bəziləri öz valideynlərinin təcrübəsinə əsaslanır, bəziləri isə mütəxəssislərə etibar edirlər. Amma bütün hallarda bu gün valideyn-övlad arasındakı problemlər münasibətlərin düzgün qurulmadığını göstərir.
Müasir Psixologiya Mərkəzinin psixoloqu Aida Nəbiyeva deyir ki, uşaq tərbiyəsində psixoloji iqlimin sağlam olması çox mühümdür.

Bura əsasən ata-ana, valideyn-övlad və valideynlərin digər ailə üzvləri ilə olan münasibətlərini aid etmək olar. Uşağa qoyulan normalar mütləq əvvəldən müzakirə olunmalıdır ki, ata-ananın fikirləri Ardı »

Jurnalist, filoloq, "Serebryannıy dojd” ("Gümüş yağmur”) radiostansiyasında yayımlanan "Kamennıy qost” ("Daş qonaq”) ədəbiyyat verilişinin müəllifi və aparıcısı, müəllim Leonid Kleyn uşaqlarda mütaliə həvəsinin necə oyadılmalı olduğunu bilir.

Mütaliə alışqanlığı zadəganlıq kimi bir şeydir, o ya irsi, ya da şəxsi ola bilər. Doğrudur, şəxsi mütaliə zadəganlığı çox nadir rast olunan haldır.

1. Yaxşı müəllim axtarın
20 il məktəbdə dərs demiş bir şəxs kimi mən əminəm ki, şəxsi zadəganlıq yalnız yaxşı ədəbiyyat müəllimi olan yerdə mümkündür. Özü də bu, 5-ci sinifdən gec olmayaraq baş verməlidir. Uşaqlar olduqca erkən yaşlarda formalaşırlar.

2. Özünüz də kitab oxuyun
Tez-tez valideynlərdən belə şikayətlər eşidirəm ki, uşağa kitab Ardı »

Uşaqlar yeni yetməlik dövrünün sonuna qədər hələ özlərini kontrolda saxlamada çətinlik çəkə bilər. Bu zamana qədər olan dönəmdə onlara valideyinləri yaxud ailədəki digər böyük kömək edə bilər. İstifadə edə biləcəyiniz ən sadə metod planlama strateqiyasıdır. Bunun üçün böyük Vatman kağızı lazımsız olacaq. Uşağınızdan Vatman kağızının üstünə görəcəyi işlərin və özəl günləri qeyd etməsini istəyin. Məsələn, ev tapşırıqlarını bitirəcəyi vaxt, əlavə məşğələlərinin vaxtı,qatıldığı məşğələlərnin vaxtı , qatıldığı məşğələlər, bayram və əlamətdar günlər və s..... Bundan sonra onun boş vaxtlarında nələr edəcəyini də planlaya bilməsi üçün yardımçı suallar veririk. Ardı »