Haqqinda.az

Davamlı dəyişən nizama və tarazlıqlara uyğunlaşan valideynlər olmaq hal-hazırda çətinmiş kimi görünsə də ana və ataların şüurlu hərəkət edərək bunu bacarmaları çox asandır.
Mükəmməl bir valideynolmaq üçün nə etmək lazımdır? Budur ekspertlərin bu suala verdikləri cavablar!

0-6 yaş: O bir kral və ya kraliça!
0-6 yaş arası olan ilk mərhələdə uşağa bir kral ya da kraliça kimi davranın. Uşağınıza bol bol maraq əlaqə, sevgi və şəfqət nümayiş etdirin. 0-6 yaş arasındakı uşaq çox maraq və sevgidən bezməz. Əlinizdən gələni edin, amma uşağınıza həmişə sevgi nümayiş etdirin. Uşağınızı üzməyin. Uşağa müdaxilə etməyi azaltmanız da əhəmiyyət daşıyar. Yəni, bu yaşdakı uşaqları idarə etmək çətindir: davamlı suallar soruşarlar, bir yerlərə dırmaşarlar, qaçarlar, məşğul olması çətindir.
Valideynlər davamlı: ‘Bunu etmə, bunu etmə, o sənin üçün deyil' dediklərində, davamlı ‘Xeyr' demiş olarlar. O zaman uşaq təcavüzkar olmağa başlar. Uşağa ‘Xeyr' deyilirsə, təcavüzkarlaşar, çünki uşaq, ‘Xeyri qəbul edəcək bir sistemə sahib deyil. ‘Xeyr' deməyi mümkün olduğunca azaldın. Onun istəklərinə uymağa çalışın.
Əlbəttə, uşağın çox istəyini yerinə gətirə bilməzsiniz, hər istəyini yerinə yetirməniz qeyri-mümkündür, maliyyə vəziyyətiniz əlverişli olmaya bilər, istədiyi şey özü üçün etibarlı olmaya bilər. Əgər bir istəyini qarşılaya bilmirsinizsə, bunu ona bildirməyin. Mümkün olduğunca, bunu uşağa göstərməməyə və bunun bir arzuya çevrilməsini önləməyə çalışın.
Yetkinlər olaraq bizlər belə özümüzə xeyr deməkdə çətinlik çəkərik. Bir mağazaya girdiyinizdə, gözəl bir şey bəyənərsiniz,ürəyiniz gedər. Bunu çox yaşayırıq. Uşağınızı marketə apardığınızda, böyük bir oyuncaq görər, ovsunlanar və onu istər. Bahalı olduğu, ala bilməyəcəyiniz mövzusunda onu razı salmağa çalışarsınız. Biz böyüklər belə bunu anlamaqda çətinlik çəkərik, uşağın anlaması da çətindir. Mümkün olduğunca uşağa ‘Xeyr' deməməyə çalışın.

6-12 yaş: O bir şahzadədir!
6-12 yaş arası uşağa da bir şahzadə kimi davranın. Yəni azadlığı və intizamı tarazlıqlanı müəyyənləşdirin. Uşağınızı zorla idarə edə bilməzsiniz. Doğru şərtlənməyi təmin edərək, doğru həyat fikirləri və fikirlərlə davranaraq, bütün yanaşmalarla, özünüz nümunə olaraq, bütün fikirlərlə şərtləyə bilərsiniz. Uşağınızın, işə və çalışqanlığa, əlaqələrə, zənginliyə hörmət duymaq istəyirsinizsə, o siz olun.
Birlikdə bir şeylər etdikdə təbii olaraq sizi təqlid etdiyini görəcəksiniz. Uşaqlar təbiətləri gərəyi təqlid edərlər. Bir-birlərinə qışqıran valideynlər görsələr, uşağınızın da sizə qışqırmağa başladığını görəcəksiniz. Ona, ‘Qışqırma, sən kiçiksən!' deyə bilməzsiniz: çünki o yalnız izləyir, sizi izləyir. Söylədiklərinizi dinləməz, yalnız görünəni təqlid edər. İdarəmizdə olmayan o qədər çox güc var ki, əldə edəcəyi dostlar, həyatın ona yaşadacaqları, amma valideynlər yaxşılaşdırıcı təsirə sahib ola bilər.

12 yaş sonrası: Artıq o bir dostdur!
12 yaş sonrası uşağa bir yoldaş kimi davranın. 12 yaşından sonra, uşaq yalnız bir dostdur, yəni bərabərsiniz. Doğrusu, həyatın hər mərhələsində uşaq ilə bərabərsiniz. Və hər vaxt sevginin yanında hörmət də duymalısınız; çünki hörmət duysalar uşaqlar möhtəşəm yetkinlərə çevrilərlər. 12 yaşından sonra, ünsiyyəti dəyişdirməlisiniz, əmr formasında danışmalar sona çatmalı, tövsiyə və sorğulamalara çevrilməlidir.
Valideynlərin, uşağın yerində suallar soruşma bacarığı əldə etməsinə, düşünməsinə, qərar verməsinə kömək etmələri çox faydalı olacaq. 12 yaşından sonra, uşağın sizə ‘Xeyr' dəmə vərdişi əldə etməsi də mümkündür. Sizin dediklərinizin tam əksinəni ifadəyə və ya etmə meyli göstərmələri də ola bilər. Onlara, ‘Evə erkən gəl' dediyinizdə, keç gələ bilər. ‘Onunla oynama' dediyinizdə ‘Oynayacağam' deyə bilər. Bir kursa getməsini tövsiyə etdiyinizdə rədd edə bilər.
Uşaqlar ümumiyyətlə bu ‘Xeyr' mərhələsindən keçərlər. Bu uşağın şəxsiyyət meydana gəlməninin təbii bir mərhələsidir, çünki uşağın özünü sübut etməyə ehtiyacı vardır. Bu mərhələdə kim olduğunu kəşf etməyə çalışır. ‘Mən kiməm, şəxsiyyətim nədir?' deyir. Çünki özünü artıq birinin qızı ya da oğulu kimi görmür. Özünü valideynlərindən ayrı tutmağa çalışar və öz şəxsiyyətini axtarar. Bu müddətdə, etdiyiniz ən məntiqli təklifləri belə rədd edə bilər.

Sevgi daim yaxşılaşdırar!
Valideynlik öyrənilməsi çətin sənətlərdən biridir, çünki həm ağla həm də ürəyə söykənər. Əldə etdiyimiz çox bacarıqdan daha çətindir. Həyat şərtləri üzündən uşaqlarınıza bu təkliflərin heç birini verə bilmədinizsə, özünüzü ümidsiz ya da günahkar hiss etmənizi istəmirəm. Sevgi həyatın hər mərhələsində yaxşılaşdırıcıdır. Heç bir şey üçün əsla geç deyil. Uşağınız 65 yaşında olsa belə və siz 90 yaşına gəlmiş olsanız da, yenə də uşağınızı sevə bilər və yaxşılaşdıra bilərsiniz. Yaxşılaşma hər vaxt ola bilər.